32
421 № li “Təxirə salınmış vergi öhdəlikləri”
422 № li “Digər təxirə salınmış vergi öhdəlikləri”
Adları çəkilən hesablar üzrə əməliyyatlar aşağıdakı köçürmələr vasitəsi ilə
rəsmləşdirilir:
1. Mənfəət vergisi üzrə təxirə salınmış vergi öhdəliyi hesablanmışdır:
D-T 161 “Mənfəət”
K-T 421 “Mənfəət vergisi üzrə təxirə salınmış vergi öhdəlikləri”
2. Digər təxirə salınmış vergi öhdəliyi hesablanmışdır:
D-T 162 “Digər təxirə salınmış vergi aktivləri”
K-T 422 “Mənfəət vergisi üzrə təxirə salınmış vergi öhdəlikləri”
Hesablar planının 43 cü maddəsində 12 aydan (1 ildən) artıq olan
uzunmüddətli kreditor borcları uçota alınır. Belə borclar üçün aşağıdakı sintetik
hesablar nəzərdə tutulmuşdur:
431 № li “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
432 № li “Törəmə asılı müəssiələrə uzunmüddətli kreditor borcları”
433 № li “Tikinti müqaviləsi üzrə uzunmüddətli kreditor borcları”
434 № li “Faizlər üzrə uzunmüddətli kreditor borcları”
435 № li “Digır uzunmüddətli kreditor borcları”
431 № li hesab malsatan və podratçılarla olan bütün növ hesablaşmalar
özündə əks etdirir. Belə hesablaşmalara aşağıdakılar daxildir:
Alınmış mal - material sərvətlərinə;
Yerinə yetirilmiş işlərə və istehlak tələbatı üçün qəbul edilən elektrik
enerjisi, su, kommunal və digər xidmətlərə habelə daşınmaya və
emala görə alınmış sənədlərə əsasən hesablaşmalar;
Haqq-hesab planlı ödəmələr qaydasında aparılan mal - material
sərvətləri, iş və xidmətlərə görə hesablaşmalar;
Daşınmalar üzrə göstərilmiş xidmətlərə rabitə xidmətinin bütün
növlərinə, həmçinin başqa iş və xidmətlərə görə hesablaşmalar.
33
Alınmış mal - material ehtiyyatları, iş və xidmətlər mədaxil edildikdə
müvafiq hesabların debetinə 431 № li hesabın kreditinə yazıır. Kreditor borclar
ödəndikdə isə 431 № li hesab debetləşir, digər hesablar isə kreditləşir. Bu zaman
istifadə olunan mühasibat köçürmələrini nəzərdən keçirək:
1. Malsatanlardan quraşdırılması tələb edilən avadanlıqlar alınmışdır:
D-T 113 “Torpaq, tikili və avadanlıqlarla bağlı məsrəflərin
kapitallaşdırılması”
K-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
2. ƏDV nəzərə alınmışdır:
D-T 241 “Əvəzləşdirilən ƏDV”
K-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
3.Material ehtiyatları və hazır məhsullar mədaxil edilmişdir (ƏDV-siz)
D-T 201 “Material ehtiyatları”
D-T 204 “Hazır məhsul”
4. ƏDV hesablanmışdır:
D-T 241 “Əvəzləşdirilən ƏDV”
K-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
5. Borc ödənilmişdir:
D-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 223 “Bank hesablaşma hesabları”
6. ƏDV əvəzləşdirilmişdir:
D-T 521 “Vergi öhdəlikləri”
K-T 241 “Əvəzləşdirilən ƏDV”
7. Kommunal (elektrik, su, qaz və s.) daşıma həmçinin podrat işləri üzrə
xərclər çəkilmişdir:
D-T 202 “İstehsalat məsrəfləri”
K-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
8. ƏDV hesablanmışdır:
D-T 241 “Əvəzləşdirilən ƏDV”
K-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
34
9. Əskikgəlmələrə və hesab sənədlərində uyğunsuzluğlara görə iddia tədim
olunmuşdur:
D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti (zərəri)”
D-T 343 “Keçmiş illər üzrə bölüşdürülməmiş mənfəət (ödənilməmiş
zərər)”
K-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
10. Xarici valyuta ilə hesablaşma zamanı mənfi məzənnə fərqi əmələ
gəlmişdir:
D-T 332 “Məzənnə fərqləri üzrə ehtiyat”
K-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
11. Xarici valyuta ilə hesablaşma zamanı müsbət məzənnə fərqi əmələ
gəlmişdir:
D-T 431 “Malsatan və podratçılarla uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 332 “Məzənnə fərqləri üzrə ehtiyat”
12. Törəmə (asılı) müəssisədən mal alınmışdır:
D-T 205 “Mallar”
K-T 432 “Törəmə müəssisələrə uzunmüddətli kreditor borcları”
13. Borcun bir hissəsi ödənilmişdir:
D-T 432 “Törəmə müəssisələrə uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 221 “Kassa”
14.Tikinti müqavilsəinə görə borc əks etdirilmişdir:
D-T 111 “Torpaq, tikili və avadanlıqlar – Dəyər”
K-T 433 “Tikinti müqavilələri üzrə uzunmüddətli kreditor borcları”
15.ƏDV hesablanmışdır:
D-T 241 “Əvəzləşdirilən ƏDV”
K-T 433 “Tikinti müqavilələri üzrə uzunmüddətli kreditor borcları”
16. Kredit hesabına borcun 50 % i ödənilmişdir:
D-T 433 “Tikinti müqavilələri üzrə uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 401 “Uzunmüddətli bank kreditləri”
17. ƏDV əvəzləşdirilmişdir: