35
D-T “Vergi öhdəlikləri”
K-T 241 “Əvəzləşdirilən ƏDV”
18. Lizinqlə alınan avadanlığa görə faiz borcu əks etdirilmişdir:
D-T 202 “İstehsalat məsrəfləri”
D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti”
K-T 434 “Faizlər üzrə uzunmüddətli kreditor borcları”
19. Borc təhtəlhesab şəxs tərəfindən ödənilmişdir:
D-T 434 “Faizlər üzrə uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 244 “Təhtəlhesab məbləğlər”
20. Barter əməliyyatı zamanı qarşılıqlı əvəzlənmə yolu ilə hesablaşma
aparılmışdır:
D-T 431 “Malsatan və podratçıların uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 171 “Alıcıların və sifarişçilərin uzunmüddətli debitor borcları”
21. Nəqliyyat xidmətinə görə borc əmələ gəlmişdir:
D-T 202 “İstehsalat məsrəfləri”
K-T 435 “Digər uzunmüddətli kreditor borcları”
22. Malsatanlara olan borc əmlakla ödənilmişdir:
D-T 701 “Satışın maya dəyəri”
K-T 111 “Torpaq, tikili və avadanlıqlar – Dəyər”
23. Eyni zamanda həmin borc müqavilə qiyməti ilə əks etdirilir:
D-T 431 “Malsatan və podratçıların uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 601 “Satış”
24. Həmin əmlakın köhnəmə məbləği silinir:
D-T 112 “Torpaq, tikili və avadanlıqıar-amortizasiya”
K-T 701 “Satışın maya dəyəri”
25. ƏDV hesablanmışdır:
D-T 701 “Satışın maya dəyəri”
K-T 521 “Vergiz öhdəlikləri”
26. Mənfəət əks etdirilir:
D-T 601 “Satış”
36
K-T 801 “Ümumi mənfəət (zərər)”
27. Zərər əks etdirilir:
D-T 801 “Ümumi mənfəət (zərər)”
K-T 701 “Satışın maya dəyəri”
28. Malsatan və podratçılara verilən avans zaçot edilmişdir:
D-T 431 “Malsatan və podratçıların uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 192 “Verilmiş uzunmüddətli avanslar”
29. İddia müddəti başa çatan kreditor borcu silinmişdir:
D-T 431 “Malsatan və podratçıların uzunmüddətli kreditor borcları”
K-T 611 “Sair əməliyyat gəlirləri”
Qarşılıqlı hesablaşmaların dəqiq olması üçün vaxtaşırı olaraq müəssisə,
malsatan və podratçılarla birlikdə mövcud olan qalıqları yoxlayıb üzləşdirmə aktı
tərtib etməlidirlər.
Sair uzunmüddətli öhdəliklər hesablar planının 44-cü maddəsində uçota
alınır və bu məqsədlə aşağıdakı hesablar nəzərdə tutulmuşdur:
441 № li “Uzunmüddətli pensiya öhdəlikləri”
442 № li “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri”
443 № li “Alınmış uzunmüddətli avanslar”
444 № li “Uzunmüddətli məqsədli maliyyələşmələr və daxil olmalar”
445 № li “Digər uzunmüddətli öhdəliklər”
Əgər müəssisə pensiya təminatı planına malik olarsa və ya hər hansı şəkildə
keçmiş işçilər üçün onlar təqaüdə çıxdıqdan sonar pensiya öhdəliyini qəbul edərsə,
bu əməliyyat 441 № li hesabda uçota alınır.
Hesabat dövründə alınmış, lakin gələcək hesabat dövrlərinə aid olan gəlirlər
(faizlər) 442 № li hesabda göstərilməli və aid olduğu gələcək dövrdə mənfəət və
zərər haqqında hesabatda təqdim edilməlidir.
Hesabat tarixindən 12 ay müddətindən artıq vaxta alınan avanslar 443 № li
hesabda qeydə alınır.
37
Hesabat tarixindən sonar 12 ay müddətindən artıq dövr ərzində torpaq, tikili
və avadanlıqların alınması üçün əldə olunan maliyyə vəsaitləri 444 № li hesabda
əks etdirilir.
Sair uzunmüddətli öhdəliklərin müxtəlif mühasibat uçotu hesablarında əks
etdirilməsi qaydası aşağıda verilmişdir:
1.Əvvəlki illərdə istehsalatda xəsarət (zədə) aldığı üçün işçiyə pensiya
hesablanmışdır:
D-T 203 “Tikinti müqavilələri üzrə bitməmiş tikinti işləri”
D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti”
K-T 441 “Uzunmüddətli pensiya öhdəlikləri”
2. Pensiyanın bir hissəsi ödənilmişdir:
D-T 441 “Uzunmüddətli pensiya öhdəlikləri”
K-T 221 “Kassa”
3. Gələcək dövrün illik abunə haqqı nəzərə alınmışdır:
D-T 171 “Alıcıların və sifarişçilərin uzunmüddətli debitor
borcları”
K-T 442 “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri”
4. Hər ayın sonunda abunə haqqı satış hesabına silinir (il ərzində hər ay
təkrar olunur) :
D-T 442 “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri”
K-T 601 “Satış”
5. Uzunmüddətli avans alınmışdır:
D-T 223 “Bank hesabaşma hesabları”
K-T 443 “Alınmış uzunmüddətli avanslar”
6. Avansın məbləği nəqliyyat vasitəsilə ödənilmişdir:
D-T 443 “Alınmış uzunmüddətli avanslar”
K-T 111 “Torpaq, tikili və avadanlıqlar – Dəyər”
7. Gələcəkdə alınacaq torpaq sahəsi üçün maliyyə vəsaiti ayrılmışdır:
D-T
343
“Keçmiş
illər
üzrə
bölüşdürülməmiş
mənfəət
(ödənilməmiş zərər) ”
38
K-T
444
“Uzunmüddətli
məqsədli
maliyyələşmələr
və
daxilolmalar”
8. Həmin maliyyə vəsaitinin bir hissəsi ödənilmişdir:
D-T
444
“Uzunmüddətli
məqsədli
maliyyələşmələr
və
daxilolmalar”
K-T 223 “Bank hesabaşma hesabları”
9. Məhkəmə işinə görə hüquq firması qarşısında öhdəlik yaranmışdır:
D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti”
K-T 445 “Digər uzunmüddətli öhdəliklər”
10. Həmin öhdəliyin bir hissəsi ödənilmişdir:
D-T 445 “Digər uzunmüddətli öhdəliklər”
K-T 221 “Kassa”
2.3. Qısamüddətli faiz xərcləri yaradan və qiymətləndirilmiş öhdəliklərin
uçotu metodikası
Qısamüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər Hesablar Planının 5 – ci
bölməsinin 50-ci maddəsində uçota alınır. Bu məqsdələ aşağıdakı hesablar nəzərdə
tutulmuşdur:
501 № li “Qısamüddətli bank kreditləri”;
502 № li “İşçilər üçün qısamüddətli bank kreditləri”;
503 № li “Qısamüddətli konvertasiya olunan istiqrazlar”;
504 № li “Qısamüddətli borclar”;
505 № li “Geri alınan məhdud tədavül müddətli imtiyazlı səhçlər”
(qısamüddətli);
506 № li “Törəmə (asılı müəssisədə qısamüddətli faiz xərcləri yaradan
öhdəliklər)”;
507 № li “Digər qısamüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər”
Qısamüddətli öhdəliklərin müddəti 12 ay müddətindən artıq olmayan
kreditlər 501 № li hesabda qeydiyyata alınır.