Əlyazması hüququnda m a h m u d L u t ü r k a y r ə Ş a d ə T
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 3.5.
64
Kreditor borclarının tərkibi və quruluşunu öyrənmək üçün aşağıdakı formada cədvəl tərtib edək (cədvəl 3.4.). Cədvəlin məlumatları göstərir ki, təhlil olunan müəssisənin kreditor borclarının tərkibi və quruluşunda əhəmiyyətli dəyişiklik baş vermişdir. Belə ki, həm ilin əvvəlinə, həm də axırına kreditor borclarının tərkbində ən böyük xüsusi çəkiyə mallar, işlərə və xidmətlərə görə hesablaşmalar malikdir. Sonrakı yerləri sosial sığorta üzrə hesablaşmalar, törəmə müəssisələr və büdcə ilə hesablaşmalar tutur. Təkcə sosial sığorta üzrə hesablaşmaların xüsusi çəkisi 9,4%-dən 22,1%-dək yüksəlmiş, başqa sözlə 3207759 manat çoxalmışdır. Sifarişçilərdən alınan avansların xüsusi çəkisi müqayisə olunan dövr 9%-dən 3,7%-ə, mütləq rəqəmlə isə 535406 manat aşağı düşmüşdür. Əmək ödənişi üzrə müəssisənin özünün işçlərinə olan kreditor borcu ilin axırına cəmisi 254264 manat təşkil etmiş, 137154 manat azalmışdır. Sair kreditorlarla hesablaşmaların xüsusi çəkisi il ərzində heç bir dəyişikliyə məruz qalmasa da, həmin dövrdə mütləq rəqəmlə 51629 manat artmağa meyl etmişdir. Bütövlükdə isə kreditor borlarının məbləği 6113528 manat yüksəlmişdir. Kreditor blorclarının quruluşnda belə bir ciddi dəyişikliyin olması qarşılıqlı ödənişlərin əyata keçirilməməsindədir. Dediklərimizi kreditor və debitor borclarının müqayisəli təhlili sübut edir (cədvəl 3.5.) «İnkor» MMC-nin 2.4.-cü cədvəldə əks olunan 2015-ci il məlumatlarından aydın olur ki, ilin axırına debitor borcu 4379326 manat olmaqla, kreditor borclarından 6336665 manat az olmuşdur. Qarşılıqlı ödənişlərin həyata keçirilməməsi göz qabağındadır. Belə bir vəziyyət müəssisənin maliyyə vəziyyətinin son dərəcə pisləşməsinə dəlalət edir. Başqa sözlə, müəssisə bu borclardan cəlb olunmuş mənbələr kimi istifadə etməyə məcburdur. Həm debitor, həm də kreditor borclarının müxtəlif maddələrini ayrı-ayrılıqda araşdırmaq yolu ilə konkret tövsiyyələr hazırlamaq və bu tövsiyyələrdən müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması üçün istifadə etmək mümkündür. Ümumiyyətlə, müəsstsələrdə həm debitor, həm də kreditor borclarının dövranı eyni düstur vasitəsilə hesablanılır.
65
Debitor və kreditor borclarının ilin axırına müqayisəli təhlili (2015-ci il) Hesablaşmalar Debitor borcları Kreditor borcları Borcların üstələməsi debitor kreditor 1. Mallara, iş və xidmətlərə görə malalan və sifarişçilər
3265058 7085757
-
+3820699
2. Törəmə müəssisələrlə -
834512
- +834512
3. Sair əməliyyatlar üzrə heyətlə
795095
-
+794716
4. Sosial ehtiyalara artırmalar üzrə
- 268768
-
+268768
5. İddialar üzrə -
772590
- +772590
6. Sair debitorlarla
1113889
-
+1113889
- 7. Əmlak və şəxsi sığorta üzrə
4575278
-
+4575278
8. Büdcədən kənar ödənişlər üzrə
- -
-
9. Büdcə ilə
- 6383991
-
+6383991
Yekunu
4379326 -
+16336665
3.3. Uzunmüddətli aktivlərinvə qeyri-maddi aktivlərin ödənilməsi mənbələrinin təhlili Maliyyə vəziyyətinin təhlili zamanı mühasibat balansında aktivin bütün maddələri ümumiyyətlə üç qrupa birləşdirilir: 1. Uzunmüddətli aktivlər. Bir sıra əsas vəsaitlər, uzunmüddətli maliyyə qoyuluşları, qurtarmamış əsaslı tikinti, sahibkarlara çatası dividendlər üzrə
66
hesablaşmalar quraşdırılası avadanlıqlar və i.a. dövriyyədənkənar aktivlər daxil edilir. 2. Qeyri-maddi aktivlər. Bu qrupa satınalınan dividendlər, əmtəə nişanları, ticarət markaları, torpaqdan istifadə hüquqları, faydalı qazıntılardan istifadə hüquqları, lisenziyalar, patentlər və s. uzun müddət istifadə olunan, müəssisəyə gəlir gətirən və maddi cismani əsası olmayan aktivlər daxildir. 3. Cari aktivlər. Bu qrupa bütün növlərdə istehsal ehtiyatları, hazır məhsul, mallar, bitməmiş istehsal qalığı, pul vəsaiti, debitorlarla hesablaşmalar, qısamüddətli maliyyə qoyuluşları və s. dövriyyə aktivləri daxildir. Eyni zamanda verilən balansın passivində müəssisə vəsaitinin mənbələri də üç qrupa böülünür: 1. Xüsusi vəsait mənbələri. Bu qrupa nizamanmə kapitalı, əlavə kapital, ehtiyat kapitalı, yığım fondları, istehlak fondları, icarə öhdəlikləri, məqsədli maliyyələşmə və daxil olmalar, bölüşdürülməmiş mənfəət, sosial sferalar fondu və s. 2. Uzunmüddətli maliyyə qoyuluşları. Bu qrupa uzunmüddətli bank kreditləri, uzunmüddətli borclar, istiqrazlar, uzunmüddətə ödəniləsi veksellər və 12 aydan sonra qaytarılası digər borclar daxildir. 3. Qısamüddətli maliyyə öhdəlikləri. Bu qrupa qısamüddətli bank kreditləri, malsatanlara və podratçılara olan borclar, əməyin ödənişi üzrə borclar, alınan avans məbləğləri, büdcədənkənar fondlara olan borclar və i.a. 12 ayadək müddətə qaytarılası borclar daxildir. Verdiyimiz qruplaşmadan istifadə etməklə, müəssisə aktivlərinin və passivlərinin müqayisəli hesabat dövrü ərzində onun maliyyə siyasətinin səmərəliliyini qiymətləndirməyə imkan verir. Bu cür təhlil aparmaq üçün balans məlumatlarından istifadə etməklə, aşağıdakı formada analitik cədvəl tərtib edilir (cədvəl 3.6.). Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|