Əlyazması hüququnda

 

7

Detallaşma, 

xərclərin 

qruplaşdırılması 

büdcəyə 

alınmış 

rəqəmlərin 

yoxlanmasına,  eyni  tabeçilikdə  olan  büdcə  təşkilatlarının  smetalarının  və 

büdcələrin  bir  neçə  ilə  tutuşdurulmasına,  xərc  dinamikasının  və  onların  çəkisinin 

müəyyən  edilməsinə  və  həmçinin  hər  hansı  bir  tələbatın  ödənilməsi  dərəcəsinin 

müəyyən edilməsini asanlaşdırır. 

Təsnifat    smeta  və  büdcələri  ümumi  icmal  şəklində  birləşdirməyə,  iqtisadi 

təhlil  aparmağa  asanlaşdırır,  büdcənin  icrasına  nəzarəti  sadələşdirir,  vəsaitlərdən 

məqsədli  təyinatı  üzrə  istifadəsini,  vaxtlı-vaxtında  vəsaitlərin  bir  yerə 

cəmləşdirilməsinə  şərait  yaradır.  Büdcənin  icrasına  dair  hesabat  üzrə  xərclərin 

tutuşdurmağa,  maliyyə  intizamına  əməl  olunmasına,  vəsaitlərdən  qənaətlə 

xərclənməsinə və maliyyə planlarının yerinə yetirilməsində nəzarət imkanı yaradır.  

Büdcə sisteminin bütün səviyyələrində müstəqil olaraq vahid yanaşma metodu 

ilə  bütün  büdcələrin  tərtibi  və  icrasına,büdcə  göstəricilərinin  sahələr  və  ərazi 

inzibati bölgü üzrə müqayisə üçün həmən təsnifat baş verir. 

Büdcə  təsnifatı  bütün  idarə  və  təşkilatlar  üçün  məcburidir  və  Azərbaycan 

Respublikası büdcə qanunvericiliyi ilə müəyyən olunan tələblər əsasında qurulur.  

Büdcə  təcrübəsində  edilən  dəyişikliklər  əlaqədar  dövlət  quruculuğu  və 

idarəetmə  sistemində  edilən  dəyişikliklər,  bütün  səviyyələrdə  büdcələrin 

müstəqilliyi,  dövlət  və  yerli  orqanlarda  öz  büdcələrinin  tərtibi  və  icrası  ilə  bağlı 

hüquqların  genişlənməsi,  büdcə  xərcləri  hissəsində  ayrı-ayrı  xərc  maddələrində 

şifrlərin dəyişdməsi yeni büdcə təsnifatının tətbiqini tələb etdi.  

Yeni  təsnifatın  əsas  tələbi  sadə  və  aydın  şəkildə  büdcənin  gəlir  mənbələrinin 

və  vəsaitlərin  istiqamətlərini  əks  etdirməkdən  ibarətdir.  Təsnifatın  bölmələrində 

əsasən vəsaitlərin xərc hissəsində kod və şifrlərin bütünlüklə verilməsi vacib hesab 

edilir, yeni təsnifatın əsas vəzifəsi büdcənin tərkibi və struktur göstəriciləri və əsas 

məzmunu  beynəlxalq  müqayisədə  təmin  olunmalıdır  (bu  birinci  növbədə  büdcə 

xərcləri göstəricilərinə aiddir).  

Nəzəri və təcrübədə büdcə xərclərinin bir neçə əlamətləri mövcuddur. 

---

 

8

İctimai  fəaliyyətinə  görə  hansı  ki,  pul  vəsaitlərini  istiqamətlərini  əks  etdirir. 

Birinci  növbədə  büdcə  növbədə  büdcə  xərclərinin  funksional  təsnifatı  istifadə 

olunur. Büdcə xərcləri iri bölmələrə və bölmə altı kimi təsnif edilir.  

1.  ümumdövlət xidməti (məsələləri): 

  Azərbaycan Respublikası Prezidentinin (funksiyaları) fəaliyyəti; 

  Azərbaycan  Respublikası  subyektlərinin  və  bələdiyyələrinin  yüksək 

vəzifəli şəxslərin (funksiyaları) fəaliyyəti; 

  Qanknverici  dövlət  hakimiyyət  orqanlarının  (nümayəndəliklərinin  və 

bələdiyyə orqanlarının) funksiyaları, fəaliyyəti 

  Azərbaycan  Respublikası  subyektlərinin  dvlət  icra  hakimiyyət 

orqanlarının yerli inzibati ərazi orqanlarının fəaliyyəti; 

  Məhkəmə sistemi; 

  Maliyyə nəzarət (maliyyə-büdcə) vergi və gömrük orqanları 

  Seçki və referendumların keçirilməsini təmin edənlər; 

  Beynəlxalq münasibətlər və beynəlxalq əlaqələr; 

  Dövlət material ehtiyatları; 

  Fundamental tədqiqatlar; 

  Ümumi dövlət məsələləri sahəsində elmi-tədqiqatlar; 

  Digər ümumdövlət məsələləri; 

  Azərbaycan Respublikası silahlı qüvvələri; 

  Azərbaycan  Respublikası  hərbiçilərin  formalaşması  və  silahlı 

qüvvələrin modernləşməsi; 

  Hərbidənkənar və çağırışçıların hazırlığı; 

  Çağırışçıların  hazırlığı iqtisadiyyatı; 

  Kollektiv  təhlükəsizlik  təmini  sülhməramlı  fəaliyyətin  iştirakı  və 

hazırlığı; 

  Nüvə silahlı kompleksi; 

  Hərbi-texniki  əməkdaşlıq  sahəsində  beynəlxalq  öhdəçilik  həyata 

keçirilməsi; 

---

 

9

  Milli müdafiə sahəsində tədbiqi elmi tədqiqatlar; 

  Milli müdafiə sahəsində digər məsələlər; 

  Prokurorluq orqanları; 

  Daxili orqanlar; 

  Daxili qoşunlar; 

  Ədliyyə orqanları; 

  Cəzaçəkmə sistemi; 

  Təhlükəsizlik orqanları; 

  Sərhəd xidmət orqanları; 

  Narkotik vasitələr dövriyyəsinə və psixotrop; 

  Əşyalara nəzarət üzrə orqanlar; 

  Mülki  müdafiə,  fövqəladə  hallardan  təbiətin  texnogen  xarakterli 

hadisələrdən əhalinin müdafiəsa; 

  Yanğından təhlükə təmin etməkli; 

  Miqrasiya siyasəti; 

  Daxili  qoşunların,  mülki    hərbi  müdafiə  və  həmçinin  hüquq-mühafizə, 

digər orqanlar; 

  Hüquq-mühafizə  və  milli  təhlükəsizlik  sahəsində  tətbiqi  elmi 

tədqiqatlar; 

  Hüquq-mühafizə və milli təhlükəsizlik sahəsində digər məsələlər; 

  Ümumiqtisadi məsələlər; 

  Yanacaq-enerji kompleks; 

  Kosmik fəzalar istifadəsi və tədqiqatlar; 

  Mineral-xammal bazarlarının yenidən işlənməsi; 

  Kən təsərrüfatı və balıqçılıq; 

  Su təsərrüfatı; 

  Meşə təsərrüfatı; 

  Nəqliyyat; 

   Yol təsərrüfatı (yol fondu); 

---

 

10

  Rabitə və informasiya; 

  Milli iqtisadiyyat sahəsində tədbiqi elmi-tədqiqatlar; 

  Milli iqtisadiyyatın digər məsələləri; 

  Mənzil təsərrüfatı; 

  Məişət təsərrüfatı; 

  Abadlıq; 

  Mənzil-məişət təsərrüfatı sahəsində tədqiqi elmi-tədqiqatlar; 

  Mənzil-məişət təsərrüfatı sahəsində digər məsələlər; 

  Ekoloji nəzarət; 

  Tullantıların yığılması və su yollarının təmizlənməsi; 

  Bioloji zənginliyin qorunması və landşaftın mühafizəsi; 

  Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində tədbiqi elmi tədqiqatlar; 

  Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsinə aid edilən digər məsələlər; 

  Məktəbəqədər təhsil; 

  Ümumi təhsil; 

  Natamam təhsil; 

  Orta təhsil; 

  Peşə hazırlığı, ixtisas artırma, yenidən hazırlıq; 

  Ali və ali məktəbdən sonrakı peşə təhsili; 

  Təhsil sahəsində tədbiqi elmi tədqiqatlar; 

  Təhsil sahəsində digər məsələlər; 

  Mədəniyyət; 

  Kinomotoqrafiya; 

  Mədəniyyət, kinomotoqrafiya sahəsində tətbiqi elmi tədqiqatlar; 

  Mədəniyyət, kinomotoqrafiya sahəsində digər məsələlər; 

  Stasionar tibbi yardım; 

  Amlatoriya yardım; 

  Bütün növdə olan stasionar tibbi yardım; 

  Təcili tibbi yardım; 

---