olun.» Bundan sonra müsəlmanlar iki-iki qardaş oldu və beləliklə, onlar arasında
mehribançılıq daha da artdı.
Bu qardaşlıq əlaqəsi qardaş olmaq istəyən iki nəfərin imanı və fəzilətinin bir-biri
ilə münasib gəlməsi şərtilə icra olunurdu. Bunu bir-birilə qardaş olanların
vəziyyətindən də müşahidə etmək olar.
Müsəlmanlar bir-biri ilə qardaş olduqdan sonra Əli (əleyhissəlam) tək qaldı.
Yaşarmış gözlərlə Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) hüzuruna gəlib buyurdu:
«Məni heç kimlə qardaş etmədin.» Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurdu:
«Sən hər iki dünyada mənim qardaşımsan!
23
.» Sonra özü ilə Əli (əleyhissəlam)
arasında qardaşlıq siğəsi oxudu.
24
Bu məsələ Əli əleyhissəlamın fəzilət və əzəmətinin nə dərəcədə olduğunu
göstərməklə yanaşı, həm də Əli əleyhissəlamın peyğəmbərə nə qədər yaxın olduğunu
göstərir.
Əli (əleyhissəlam) döyüş meydanlarında
Əli əleyhissəlamın həyatı Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) hicrətindən o
Həzrətin vəfatına qədər çoxlu hadisələrlə
xüsusən döyüş meydanlarında göstərdiyi
hünər və şücaətlərlə doludur.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) Mədinəyə hicrət etdikdən sonra müşriklər və
yəhudilərlə bir çox müharibələr aparmışdır. Bu müharibələrin iyirmi yeddisinə
(böyüklü-kiçikli) peyğəmbərin özü komandanlıq etmiş və iyirmi yeddi döyüşün iyirmi
altısında Əli (əleyhissəlam) iştirak etmişdir. Təkcə Təbuk döyüşündə Əli
(əleyhissəlam) iştirak etməmişdir. Onda da Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih)
əmrilə Mədinədə qalmışdır. Çünki münafiqlər peyğəmbərin olmamasından istifadə
edib Mədinədə çevriliş edə bilərdilər. Buna görə də, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və
alih) Əli əleyhissəlamı Mədinədə saxlamışdı ki
münafiqlərin çevrilişinin qarşısını
alsın.
Bu müharibələrin hamısı haqqında danışmaq bu kitabın tutumundan xaric olduğu
üçün təkcə Əli əleyhissəlamın Peyğəmbər dövründəki dörd əsas müharibədə
göstərdiyi hünər və şücaətlərdən söhbət edəcəyik.
1) Əli (əleyhissəlam) Bədr döyüşündə
Hamıya mə’lumdur ki
Bədr döyüşü müsəlmanlarla müşriklər arasında baş vermiş
ilk döyüşdür. Bu döyüş ilk döyüş olduğundan iki tərəf arasında bir imtahan rolunu
oynayırdı və bu döyüşdə hər hansı tərəfin qalib gəlməsi çox mühüm idi.
Bədr döyüşü hicrətin ikinci ilində baş vermişdir. Hicrətin ikinci ili Peyğəmbərə
(səlləllahu əleyhi və alih) xəbər çatır ki
Qüreyşin ticarət karvanı İslamın köhnə
düşməni olan Əbu Süfyanın başçılığı ilə Şamdan Məkkəyə qayıtmaq istəyir. Əvvəldə
dediyimiz kimi Şama gedən ticarət yolu Mədinənin kənarından keçirdi.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) mühacir və ənsardan təşkil olunmuş üç yüz
on üç nəfərlik bir ordu götürüb Qüreyşin karvanını ələ keçirtmək məqsədilə Bədr
məntəqəsinə yola düşdü.
Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) bu hərəkətdən məqsədi müşriklərə əsas
ticarət yolunun müsəlmanların əlində olduğunu çatdırmaq idi. Əgər müşriklər İslamı
yaymaqda müsəlmanlara mane olmaqla onları rahat buraxmasalar
müsəlmanlar da
onların əsas ticarət yolunu kəsəcəklər.
23
Əl-Mustədrəku ələs-səhihəyn, c.3
səh.35.
24
Əl-İstiabu fi mə’rifətil-əshab, c.3
səh.35.
Müsəlmanların hərəkətindən xəbər tutan Əbu Süfyan karvanın yolunu dəyişib
Qırmızı dənizin kənarı ilə hərəkət edərək Mədinədən uzaqlaşdı. Bir nümayəndə
göndərib müşrikləri vəziyyətdən xəbərdar edərək Məkkə əhlindən müsəlmanlarla
vuruşmaq üçün kömək istədi.
Əbu Süfyanın başçılığı ilə doqquz yüz əlli nəfərdən min nəfərə qədər cəngavər
müşrik Mədinəyə tərəf yola düşdü. Ramazan ayının (hicrətin ikinci ilində) on
yeddisində müsəlmanlarla müşriklər Bədr quyuları kənarında üz-üzə gəldilər.
Müşriklər sayca üç dəfə müsəlmanlardan artıq idilər.
Döyüş başlayanda Qüreyşin ən güclü qəhrəmanlarından üçü–Ütbə (Əbu Süfyanın
qaynatası
Hindənin atası)
Şeybə (Ütbənin böyük qardaşı) və Vəlid (Ütbənin oğlu)
meydana çıxıb döyüşçü tələb etdilər. Bu zaman ənsardan üç nəfər irəli çıxıb özlərini
tanıtdıraraq onlarla vuruşmaq istədilər. Qüreyş pəhləvanları onlarla vuruşmağa razı
olmayıb qışqırdılar: “Ey Məhəmməd! Bizimlə vuruşmağa öz qohumlarımızdan
bizim
şə’nimizə layiq olan adamlardan göndər!”
Bu zaman Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) Übeydə ibn Haris ibn Əbdül
Müttəlibə
Həmzə ibn Əbdül Müttəlibə və Əli ibn Əbutalibə əmr etdi ki
meydana
çıxıb o üç nəfərlə vuruşsunlar. Onlar meydanın ortasına gəlib özlərini tanıtdırdılar.
Müşriklər (Ütbə
Şeybə və Vəlid) onların üçünü də qəbul edib dedilər: “Bəli
siz
bizim şə’nimizə layiqsiniz”. Beləliklə, Həmzə Şeybə ilə
Übeydə Ütbə ilə və
döyüşçülərin ən cavanı olan Əli (əleyhissəlam) Müaviyənin dayısı (Əbu Süfyanın
qaynı
Hindənin qardaşı və Ütbənin oğlu) Vəlidlə vuruşmalı oldu. Təkbətək döyüş
başlandı. Əli və Həmzə tez bir zamanda öz rəqiblərini öldürdülər. Ancaq Übeydə ilə
Ütbə hələ də vuruşurdular. Heç biri digərini məğlub edə bilmirdi. Buna görə də,
rəqiblərini öldürmüş Əli (əleyhissəlam) ilə Həmzə Übeydənin köməyinə çatıb Ütbəni
də öldürdülər.
25
Əli (əleyhissəlam) (xəlifə olduğu dövrdə və Müaviyənin ona düşmən kəsildiyi bir
vaxtda) Müaviyəyə yazdığı məktubların birində bu hadisəyə işarə edərək buyurur:
«Bədr döyüşündə baban Ütbəni
dayın Vəlidi və qardaşın Hənzələni öldürdüyüm
qılınc indi də məndədir.»
26
İslamın üç böyük qəhrəmanlarının təkbətək döyüşdə qalib gəlmələri müşriklərin
ordu başçılarının ruhiyyəsini tamamilə zəiflətdi. Bundan sonra ümumi döyüş başlandı.
Ancaq bunun da bir xeyri olmadı. Müşriklər məğlub oldu və yetmiş nəfər əsir düşdü...
Bu döyüşdə ölən müşriklərin yarıdan çoxu Əli əleyhissəlamın qılıncı ilə qətlə
yetirildi.
Mərhum Şeyx Müfid Bədr döyüşündə ölənlərin otuz altısının Əli (əleyhissəlam)
tərəfindən öldürüldüyünü qeyd etmiş və onların hamısının adını çəkmişdir. O yazır ki
«şiə və sünni hədis söyləyənləri hamı yekdilliklə qeyd etmişlər ki
bunları (otuz altı
nəfəri) Əli (əleyhissəlam) təkbaşına öldürmüşdür. Yalnız bir neçə nəfərin qatili barədə
mübahisə var. Bir neçə nəfərin qətlində isə Əli (əleyhissəlam) başqaları ilə şərik
olmuşdur.»
27
2) Əlİ əleyhİssəlamın Ühüd döyüşündəkİ mİsİlsİz şücaətİ
Qüreyş müşriklərinin ruhiyyəsi Bədr döyüşündəki məğlubiyyət nəticəsində çox
zəiflədi. Buna görə də, onlar qərara aldılar ki
bu məğlubiyyətin əvəzini çıxmaq və
ölənlərin intiqamını almaq üçün sayca çoxlu və qüvvətli bir ordu ilə Mədinəyə hücum
etsinlər.
25
Əs-sirətün-nəbəviyyə, c.2
səh.277; Əl-Kamilu fit-tarix, c.2
səh.125.
26
Nəhcül-bəlağə, 64-cü məktub.
27
Əl-İrşad, səh.29.