Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) kəşfiyyat dəstəsi Qüreyşin bu fikrini
Peyğəmbərə (səlləllahu əleyhi və alih) çatdırdı. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)
nizami bir şura təşkil etdi. Şuradakıların bir çoxu belə bir təklif irəli sürdülər ki
müsəlmanlar müşriklərlə vuruşmaq üçün Mədinədən kənara çıxmalıdırlar.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) min nəfərlik ordu ilə Mədinənin şimalında
yerləşən Ühüd dağına tərəf hərəkət etdi. Yolun yarısında İslam ordusundan məşhur
münafiq Abdullah ibn Übeyyin üç yüz tərəfdarı onun sözü ilə Mədinəyə qayıtdı.
Beləliklə
İslam ordusunda cəmi yeddi yüz nəfər döyüşçü qaldı. Hicrətin üçüncü ili
şəvval ayının yeddisi səhər çağı iki qoşun Ühüd dağının ətəyində bir-biri ilə üz-üzə
gəldi.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) döyüş başlamazdan qabaq bütün məntəqəni
nəzərdən keçirtdi. Peyğəmbərin nəzərini dağın başında olan yol özünə cəlb etdi.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) fikirləşdi ki
kafirlər döyüşün qızğın vaxtında
oradan keçib müsəlmanlara arxadan zərbə endirə bilərlər. Bu təhlükənin qarşısını
almaq məqsədilə, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) Abdullah ibn Cübeyr adlı
şəxsi əlli nəfər oxatanla həmin yolu nəzarət altına almağa göndərdi. Peyğəmbər
(səlləllahu əleyhi və alih) ona dönə-dönə tapşırdı ki
əsla oranı boş qoymamalı, hətta
müsəlmanlar qalib gəldiyi halda da, oradan uzaqlaşmasınlar.
Digər tərəfdən o vaxtın döyüşlərində bayraqdar (bayrağı əlində tutan) çox böyük
əhəmiyyət daşıyırdı. Buna görə də, bayraq həmişə şücaətli və qüvvətli şəxsə verilirdi.
Bayraqdarın ayaq üstə olması və bayrağın daima uca qalması döyüşçülərin
ruhiyyəsini artırırdı. Eləcə də əksinə
bayraqdarın ölməsi və bayrağın yerə düşməsi
döyüşçülərin ruhiyyəsini zəiflədirdi. Buna görə də, döyüşçülərin ruhiyyəsini artırmaq
üçün döyüşdən qabaq neçə nəfər bayraqdar tə’yin olunurdu. (Əgər biri öldü o biri
bayrağı tutardı. Əgər o da ölsə, üçüncü
dördüncü... şəxs bayrağı tutardı.)
Ühüd döyüşündə Qüreyş bu qaydaya əməl edib ən şücaətli tayfa olan «Bəni–
Əbdüddar» qəbiləsindən bir neçə bayraqdar tə’yin etdi. Ancaq döyüş başlanan kimi
onların bayraqdarları bir-birinin ardınca Əli əleyhissəlamın qılıncı ilə həlak olurdu.
Beləliklə də, müşriklərin bayrağı yerə düşür və qoşun qaçmağa üz tuturdu.
İmam Sadiq (əleyhissəlam) bu barədə buyurmuşdur: «Ühüd döyüşündə müşriklərin
doqquz bayraqdarı olmuş və onların doqquzu da Əli əleyhissəlamın qılıncı ilə qətlə
yetirilmişdir.»
28
Həmçinin ibn Əsir yazır:«Qüreyşin bayraqdarlarını həlak edən Əli (əleyhissəlam)
idi.»
29
Mərhum Şeyx Səduq rəvayət edir ki
Əli (əleyhissəlam) Ömərin ölümündən sonra
xəlifə tə’yin etmək üçün təşkil olunmuş altı nəfərlik şurada öz rəqiblərinə meydan
oxuyaraq bu məsələyə toxunub buyurmuşdur: «Sizi and verirəm Allaha
deyin görüm,
burada (bu altı nəfərin arasında) Ühüd döyüşündə Bəni–Əbdüddar qəbiləsinin
doqquz nəfər bayraqdarını məndən başqa öldürən varmı?» Daha sonra İmam
(əleyhissəlam) əlavə edib buyurdu: «Bu doqquz nəfər bayraqdarın ölümündən sonra
Bəni–Əbdüddar qəbiləsinin iri bədənli Sə’vəb adlı nökəri meydana çıxdı
ağzı
köpüklənmiş
gözləri qanla dolmuş halda deyirdi ki
ağalarımın qisasını almaq üçün
Məhəmməddən (səlləllahu əleyhi və alih) başqa heç kimi öldürməyəcəyəm. Siz onu
görcək qorxub hərəniz bir kənara çəkildiniz. Ancaq mən onun döyüşünə getdim. Bizim
aramızda iki tərəfli vuruş oldu. Mən ona
o da mənə zərbələr endirirdi. Nəhayət
mən
ona elə bir zərbə endirdim ki
o
kəmərdən aşağı iki hissəyə bölündü.»
Şura üzvləri hamı yekdilliklə Əli əleyhissəlamın dediklərini təsdiqlədilər.
30
28
Əl-İrşad, səh.47.
29
Əl-Kamilu fit-tarix (İbn Əsir), c.2
səh.154.
Qüreyş ordusu zəiflədi
bayraqdarları bir-birinin ardınca yerə sərildilər. Dağın
başındakı yolu qoruyan oxatanlar bunu görüb qənimət ələ keçirtmək üçün yerlərini
boşaldıb aşağı enmək istədilər. Onların başçısı Abdullah Peyğəmbərin (səlləllahu
əleyhi və alih) tapşırığını bir daha onlara xatırlatdı. Ancaq onlar Abdullahın sözünə
heç bir məhəl qoymayıb qırx nəfərdən çox oxatan qənimət ələ keçirtmək üçün dağdan
aşağı endi. Abdullah isə on nəfərdən az oxatanla dağın başında qaldı.
Bu hadisəni müşahidə edən Xalid ibn Vəlid müsəlmanların dağın başındakı yolu
gözdən buraxdıqlarını dərhal görüb bir dəstə ilə ora hücum edərək orada qalan beş-on
nəfər oxatanı öldürdü və arxadan müsəlmanlara hücum etdi. Bunu görən Əmrə binti
Əlqəmə adlı Qüreyşin müşrik qadınlarından biri Qüreyşin ayaq altına düşmüş
bayrağını qaldıraraq döyüşçülərin ruhiyyəsini artırdı. Bundan sonra döyüşün gedişatı
tamamilə dəyişdi. Müsəlmanların nizami sıraları bir-birinə dəydi. Səflər bir-birindən
ayrıldı. Döyşçülərin baş komandanla əlaqəsi kəsildi. Beləliklə
müsəlmanlar
məğlubiyyətə uğradılar. İslam mücahidlərinin təxminən yetmiş nəfəri
o cümlədən
Həmzə ibn Əbdül Müttəlib (Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) əziz əmisi) və
İslam ordusunun bayraqdarlarından biri Müs’əb ibn Ümeyr şəhid oldular.
Digər tərəfdən döyüş meydanında müşriklər Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və
alih) öldürülməsi şayiəsini yaymaqla müsəlmanların bir çoxunun ruhiyyəsini
zəiflətdilər. Bir tərəfdən Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) ölüm şayiəsi
digər
tərəfdən isə müşriklərin yenidən hücuma keçməsi müsəlmanların əksəriyyətinin döyüş
meydanından qaçmasına səbəb oldu. Döyüş meydanında Peyğəmbərin (səlləllahu
əleyhi və alih) kənarında tək-tük adam qalmışdı. İslamın həssas və böhranlı anları
gəlib çatmışdı.
Burada Həzrət Əli əleyhissəlamın rolu mə’lum oldu. Çünki Əli (əleyhissəlam)
misilsiz şücaət və rəşadətlə Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) kənarında vuruşur
və İslamın müqəddəs və ulu rəhbəri Həzrət Məhəmmədi (səlləllahu əleyhi və alih)
müşriklərin amansız və ardıcıl hücumlarından qoruyurdu.
İbn Əsir öz kitabında yazır: «Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) hücum etmək
məqsədində olan bir dəstə müşriki görüb Əli əleyhissəlama əmr etdi ki
onlara hücum
etsin. Əli (əleyhissəlam) Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) əmrilə onlara hücum
edərək bir neçəsini öldürməklə onları bir-birindən ayırdı. Sonra Peyğəmbər (səlləllahu
əleyhi və alih) başqa bir dəstə görüb yenə Əli əleyhissəlama onlara hücum etməyi əmr
etdi. Əli (əleyhissəlam) da onların bir neçəsini öldürərək onları bir-birinin ətrafından
dağıtdı. Bu zaman vəhy mələyi Peyğəmbərə (səlləllahu əleyhi və alih) nazil olub dedi:
“Əli (əleyhissəlam) son dərəcə şücaət göstərir.” Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)
ona buyurdu: “O məndən
mən də ondanam.” Bu vaxt göydən belə bir səs eşidildi:
«La seyfə illa Zulfiqar və la fəta illa Əli.» (Zülfiqardan başqa heç bir qılınc və Əlidən
başqa heç bir cavan yoxdur.)
31
»
İbn Əbil Hədid yazır: «Elə ki
Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih)
səhabələrinin çoxu qaçmağa başladı
müşriklər peyğəmbərə hücumlarını artırdılar.
Bəni–Kənanə qəbiləsindən bir dəstə
Bəni–Əbd Mənat dəstəsindən də digər bir dəstə
Peyğəmbərə (səlləllahu əleyhi və alih) tərəf hücum etdilər. Onların arasında dörd adlı-
sanlı pəhləvan gözə dəyirdi. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) Əli əleyhissəlama
əmr etdi ki
bunların hücumunun qarşısını alsın. Əli (əleyhissəlam) piyada vuruşurdu.
Əlli nəfərdən ibarət olan bu dəstəyə hücum edib onları bir-birindən ayırdı. Onlar bir
neçə dəfə birləşib Peyğəmbərə (səlləllahu əleyhi və alih) hücum etmək istəsələr də,
ancaq Əli əleyhissəlamın müqavimətini qıra bilmədilər. Bu hücumlarda yuxarıda qeyd
30
Əl–Xisal, səh.560.
31
Əl-Kamilu fit-tarix, c.2
səh.154.