oxuyub dedi: «Sizin aranızdan bir rəqib tələb etmək üçün o qədər qışqırıb «mənimlə
vuruşan varmı?» dedim ki
səsim tutuldu.»
Əmrin qışqırığı müsəlmanların ürəyinə elə qorxu salmışdı ki
yerlərində quruyub
qalmışdılar və tərpənməyə belə cür’ət etmirdilər. Hər dəfə Əmr qışqırıb rəqib
istədikdə, yalnız Əli (əleyhissəlam) ayağa qalxıb Peyğəmbərdən (səlləllahu əleyhi və
alih) vuruşmaq üçün izn istəyirdi. Ancaq Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) ona
izn vermirdi. Əli (əleyhissəlam) üç dəfə ayağa qalxdı
lakin Peyğəmbər (səlləllahu
əleyhi və alih) razılıq vermədi. Əli (əleyhissəlam) bir daha icazə istədikdə Peyğəmbər
(səlləllahu əleyhi və alih) Əli əleyhissəlama buyurdu: «Əli! Bu Əmr ibn Əbdəvəddir!»
Əli (əleyhissəlam) da dedi ki
ya Rəsuləllah
mən də Əliyəm!
35
Nəhayət Peyğəmbər
(səlləllahu əleyhi və alih) Əli əleyhissəlama izn verdi. Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və
alih) öz qılıncını Əli əleyhissəlama verib öz əmmaməsini onun başına bağlayaraq
onun üçün dua etdi.
Əli (əleyhissəlam) meydana gedərkən Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)
buyurdu: «İndi bütün İslam bütün şirklə (müşrikliklə) üz-üzə gəlir.»
36
Bu hədisdən asanlıqla mə’lum olur ki
bu iki nəfərdən birinin digərinə qalib
gəlməsi imanın şirkə
yaxud da şirkin imana qalib gəlməsidir. Başqa sözlə desək
bu
döyüş çox həlledici rol oynayırdı. Belə ki, İslamın, yaxud şirkin gələcək taleyi bu
döyüşdən asılı idi.
Əli (əleyhissəlam) piyada meydana yollandı. Əmrlə üz-üzə gəldikdə ona dedi:
“Sən söz vermişdin ki
Qüreyş tayfasından bir kişi səndən üç şey istəsə
onun birini
yerinə yetirəcəksən.” (Əli (əleyhissəlam) özü də Qüreyş tayfasından idi.)
Əmr dedi: “Düzdür.”
Əli: “Mənim birinci istəyim budur ki
İslam dinini qəbul edib müsəlman olasan.”
Əmr: “Bundan keç.”
Əli: “Gəl Məhəmmədlə (səlləllahu əleyhi və alih) döyüşmək fikrini başından at
çıx get. Əgər Məhəmmədin (səlləllahu əleyhi və alih) dedikləri düz olarsa
onda sən
onun vasitəsilə dünyanın ən səadətli insanı olacaqsan
yox əgər onun dedikləri yalan
olarsa
onda sən dava etmədən də öz istəyinə nail olmuş olarsan.”
Əmr: “Xeyr
Qüreyş qadınları belə fikirləşməyəcəklər. (Onlar mənim səndən
qorxub meydandan qaçdığımı zənn edəcəklər.) Mən nəzir etmişəm ki
Məhəmməddən
(səlləllahu əleyhi və alih) intiqamımı almayınca başıma yağ çəkməyəcəyəm.”
37
Əli: “Elə isə onda atdan düş mənimlə vuruşaq.”
Əmr: “Heç güman etməzdim ki
bir ərəb məndən belə istək diləsin. Mən istəmirəm
sən mənim əlimlə qətlə yetiriləsən. Çünki atanla dostluq etmişəm. Qayıt get
sən hələ
cavansan.”
Əli: “Ancaq mən səni öldürmək istəyirəm.”
Əmr Həzrət Əli əleyhissəlamın bu sözündən qəzəblənib atdan yerə endi və
qəzəbindən dərhal atın qıçlarını kəsdi. Əli əleyhissəlamın üstünə hücum etdi. Gərgin
döyüş başladı. Hər iki cəngavər bir-birinə zərbələr endirirdilər. Əmr fürsət tapıb Əli
əleyhissəlamın başına güclü bir zərbə endirdi. Həzrət Əli (əleyhissəlam) özünü
müdafiə etmək üçün qalxanı başına tutdu. Lakin qalxan iki yerə bölündü və Əli
əleyhissəlamın başı yaralandı. Həzrət Əli (əleyhissəlam) da fürsətdən istifadə edib
Əmrə güclü zərbə endirdi. Həmin zərbə nəticəsində Əmr yerə sərildi. Döyüş
meydanında qalxmış toz-torpaq hər iki qoşuna öz döyüşçülərinin vuruşunu öz
35
Şərhi-Nəhcül-bəlağə (İbn Əbil Hədid), c.13
səh.284.
36
Biharul-ənvar, c.20
səh.215.
37
O vaxt ərəblərdə başlarına yağ çəkmək adət idi.
gözlərilə izləməyə mane olurdu. Birdən Əli əleyhissəlamın təkbir (Allahu əkbər) səsi
göyə ucaldı.
İslam ordusu sevincindən fəryad edirdi. Hamı bildi ki
Əli (əleyhissəlam) ərəblərin
ən məşhur pəhləvanını öldürmüşdür.
38
Əmrlə birgə xəndəkdən aşmış digər dörd pəhləvan meydanda durub Əli
əleyhissəlamla Əmrin mübarizəsinin nəticəsini gözləyirdilər. Elə ki
onlar Əmrin
öldürüldüyünü gördülər
qaçmağa üz tutdular. Onlardan üçü xəndəyi aşıb öz
ordularına qoşula bildi. Lakin onlardan biri – Nofəl adlı pəhləvan xəndəyi keçərkən
yıxılıb xəndəyə düşdü. Əli (əleyhissəlam) xəndəyə qayıdıb onu da öldürdü.
Əmrin ölməsi düşmənin ruhiyyəsinin zəifləməsinə səbəb oldu. Onlar artıq
Mədinəyə hücum etmək fikrindən daşınıb naümid olaraq hər qəbilə öz yurduna
dönmək fikrinə düşdü.
Düşmənə sonuncu zərbəni Allah-taala güclü külək və tufanla endirdi. Düşmən
naçar qalıb öz vətəninə dönməli oldu.
39
İslam peyğəmbəri Əli əleyhissəlamın o gün göstərdiyi şücaət münasibətilə ona
buyurdu: «Əgər sənin bu gün gördüyün işi ümmətimin bütün əməlləri ilə müqayisə
etsələr
sənin gördüyün bu iş onlardan üstün olacaq. Çünki Əmrin ölümü ilə
müşriklərin bütün evləri zillətlə
müsəlmanların bütün evləri isə izzətlə doldu.
40
Sünni məzhəbinin görkəmli hədis söyləyəni Hakim Nişaburi Peyğəmbərin
(səlləllahu əleyhi və alih) bu ifadəsini aşağıdakı şəkildə qeyd etmişdir:
«Ləmubarəzətu Əliyy ibn Əbitalib li Əmr ibn Əbdəvəd yəvməl xəndəqi əfzəlu min
ə’mali ümməti ila yəvmil qiyaməh.» «Xəndək döyüşündə Əli ibn Əbutalibin Əmr ibn
Əbdəvədlə mübarizəsi mənim ümmətimin Qiyamətədək edəcəkləri əməllərin
hamısından üstündür.»
41
Bu sözün fəlsəfəsi mə’lumdur. O gün İslam və Qur’an nizami səhnədə məhv olmaq
həddinə yetişmiş və özünün ən böhranlı anlarını yaşayırdı. Həmin gün öz misilsiz
şücaətilə İslama nicat verib onun Qiyamətədək yaşamasını tə’min edən və İslamı öz
şücaətilə rişələndirən şəxs Əli ibn Əbutalib olmuşdur. Deməli
bütün ümmətin ibadəti
onun sayəsində həyata keçir və bu yolda hamı Əli əleyhissəlama borcludur.
4) Əlİ - Xeybər qalasının fatehİ
İslam Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alih) hicrətin yeddinci ili belə qərara gəlir
ki
Mədinənin kənarındakı Xeybər qalasının yəhudilərinə hücum etsin. Peyğəmbərin
(səlləllahu əleyhi və alih) bu işə əl atmasının iki səbəbi var idi:
1) Xeybər qalası yenicə çiçəklənməkdə olan İslam hökuməti üçün fitnə-fəsad
mərkəzinə çevrilmişdi. Bu qalanın yəhudiləri dəfələrlə İslam düşmənlərilə əl-ələ verib
Mədinəyə hücum etmişdilər. Xüsusilə onların xəndək döyüşündə böyük rolu olmuşdu.
2) O zamanlar dünyanın ən böyük imperiyaları olan İran və Roma imperiyalarının
bir-biri ilə uzun-uzadı müharibə etmələrinə baxmayaraq İslamın üçüncü bir qüdrətli
dövlət kimi meydana çıxması onlar üçün dözülməz idi. Buna görə də, Xeybər
yəhudiləri bu iki imperiya ilə əl-ələ verib İslamın əleyhinə yürüşlər edə bilər, yaxud
müşrikləri təzə müsəlmanların əleyhinə qızışdırıb döyüşdürdükləri kimi bu iki böyük
imperiyanı da cavan İslama qarşı döyüşə qaldırardılar.
38
Əl-Məğazi, c.2
səh.471.
39
Bu hadisə müxtəlif mənbələrdə qeydə alınmışdır:
Biharül ənvar, c. 20, səh. 203-206; Xisal (təshih) səh. 560; Sirətün-nübüvvə (təhqiq), c. 3, səh. 236;
Əl-kamil fit-tarix, c. 2, səh. 181; İrşad, səh. 54; Şərhi Nəhcül-Bəlağə, c. 19, səh. 62-64.
40
Biharul ənvar, c.20
səh.216.
41
Əl-Mustədrəku ələs-səhiheyn, c.3
səh.32.