“ƏMRAHBANK”
SƏHMDAR BANKI
AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
31 DEKABR 2008-
CI İL TARİXİNƏ BİTƏN
İL ÜZRƏ
MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(
Azərbaycan manatı ilə
)
10
Əməliyyat valyutası
Bankın maliyyə hesabatlarına daxil edilən maddələr Banka aid olan hadisə və şəraitlərin iqtisadi
mahiyyətini ən yaxşı şəkildə əks etdirən valyutanı (“əməliyyat valyutası”) istifadə etməklə
qiymətləndirilir. Maliyyə hesabatlarının əməliyyat valyutası Azərbaycan Manatıdır (“manat”).
3.
ƏSAS MÜHASĠBAT UÇOTU SĠYASƏTLƏRĠ
Maliyyə alətlərinin tanınması və ölçülməsi
Bank maliyyə aktivlərini və öhdəliklərini yalnız o vaxt balansda uçota alır ki, o, maliyyə aləti üzrə
müqavilənin tərəfi olur. Maliyyə aktivlərinin və öhdəliklərinin adi qaydada alqı-satqısı Bankın alqı-
satqı əməliyyatlarını apardığı tarixdə qeyd olunur. Daha sonra satış tarixi ilə hesablaşma tarixi
arasındakı ədalətli dəyərlə ölçüləcək maliyyə alətlərinin adi qaydada alışı alınmış maliyyə alətləri
üçün təyin olunan formada hesabat olunur.
Maliyyə aktivləri və ya öhdəlikləri ilk olaraq ədalətli dəyər ilə, mənfəət və zərər hesablarında
ədalətli dəyər ilə göstərilmədikdə isə, alışa birbaşa tətbiq olunan və ya maliyyə aktivlərinin və ya
öhdəliklərinin buraxılması üzrə əməliyyat xərcləri məbləğində tanınır. Bu maddələrin daha sonra
yenidən qiymətləndirilməsinə dair mühasibat uçotu qaydaları aşağıda açıqlanır.
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
Pul vəsaitlərinə və onların ekvivalentlərinə pul, 90 günə qədər ödəmə vaxtı olan Azərbaycan
Respublikası Milli Bankındakı müxbir hesablar və müddətli depozit hesablar üzrə məhdudiyyətsiz
qalıqlar, İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatına (“İƏİT”) daxil olan ölkələrdə yerləşən banklara
verilmiş avanslar aiddir. Pul axınının müəyyənləşdirilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası
Milli Bankı tərəfindən tələb olunan məcburi ehtiyat depoziti onların istifadəsi üzrə mövcud olan
məhdudiyyətlər səbəbindən pul vəsaitlərinə daxil edilmir (11 saylı qeyd).
Banklardan alınacaq vəsaitlər
Bank işinin normal gedişində digər banklarda müxtəlif müddətli avanslar və depozitlər saxlayır.
Banklardan alınacaq vəsaitlər ilk olaraq ədalətli dəyərlə qeyd edilir. Banklardan sabit ödəmə
müddəti ilə alınan vəsaitlər effektiv faiz metodunu istifadə etməklə amortizaiya dəyəri ilə ölçülür və
hər hansı ehtimal olunan zərərlər çıxılmaqla qeyd edilir. Sabit ödəmə müddəti olmayan vəsaitlər isə
ehtimal olunan ödəmə tarixlərinə əsaslanmaqla amortizasiya dəyəri ilə qeyd edilir. Kredit
təşkilatlarından alınacaq məbləğlər dəyərsizləşmə üzrə ehtimal olunan zərərlər üçün hər hansı
ehtiyat çıxılmaqla göstərilir.
MüĢtərilərə verilmiĢ kreditlər
Müştərilərə verilən kreditlər maliyyə hesabatlarının digər kateqoriyaları üzrə təsnifləşdirilən maliyyə
aktivlərindən fərqli olaraq sabit və ya müəyyən edilən ödənişli və fəal bazara çıxarılmayan qeyri-
derivativ aktivlərdir.
“ƏMRAHBANK”
SƏHMDAR BANKI
AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
31 DEKABR 2008-
CI İL TARİXİNƏ BİTƏN
İL ÜZRƏ
MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(
Azərbaycan manatı ilə
)
11
Bank tərəfindən sabit ödəmə müddətləri ilə verilən kreditlər əməliyyat üzrə aidiyyatı xərclər,
məsələn, kreditlərin ayrılması və xidmət xərcləri də nəzərə alınmaqla, ilk olaraq ədalətli dəyərlə
tanınır. Hesablanmış ədalətli dəyər kreditin ədalətli dəyərinə bərabər olmadıqda, məsələn, kredit
bazar qiymətindən aşağı dəyərlə verildikdə, hesablanmış ədalətli dəyərlə kreditin ədalətli dəyəri
arasındakı fərq kreditin ilkin tanınması üzrə zərər kimi qeydə alınır və bu zərərlərin xüsusiyyətinə
uyğun olaraq mənfəət və zərər haqqında hesabata daxil edilir. Daha sonra kreditlər effektiv faiz
metodunu istifadə etməklə amortizasiya olunmuş dəyərlə qeydə alınır. Müştərilərə verilmiş kreditlər
ehtimal olunan zərərlər üçün hər hansı ehtiyat çıxılmaqla uçota alınır.
Kreditlərin və avansların silinməsi
Kreditlər və avanslar kredit və avanslar ümidsiz borclara çevrildiyi halda, dəyərsizləşmə zərərləri
üçün yaradılmış ehtiyatlardan silinirlər. Kreditlər və avanslar banka ödənilməli məbləğləri toplamaq
üçün rəhbərlik tərəfindən bütün mümkün tədbirlər həyata keçirildikdən və Bank bütün mümkün
girovları satdıqdan sonra silinir. Əvvəllər silinmiş məbləğlərin bərpası həmin dövrdə mənfəət və zərər
hesabatındakı maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi xərcləri ilə əvəzləşdirilmiş əks olunur. Yerli
qanunvericiliyə uyğun olaraq kreditlər Müşahidə Şurasının qərarları ilə silinə bilərlər.
DəyərsizləĢmə üzrə ehtimal olunan zərərlər üçün ehtiyat
Amortizasiya olunmuş dəyərlə göstərilən aktivlər
Bank maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi üzrə ehtimal olunan zərərləri maliyyə aktivinin və ya
maliyyə aktivləri qrupunun dəyərsizləşməsinə dair obyektiv sübut olduqda hesablayır.
Dəyərsizləşmə zərərləri maliyyə aktivlərinin ilkin effektiv faiz dərəcəsi ilə diskontlaşdırılaraq
zəmanətlər və girov hesabına bərpa oluna bilən məbləğlər daxil olmaqla, balans dəyərləri ilə
gələcəkdə daxil olması gözlənilən pul vəsaitlərinin cari dəyəri arasındakı fərq kimi müəyyən edilir.
Dəyərsizləşmə üzrə ehtimal olunan bu cür zərərlər o zaman bərpa olunur ki, növbəti dövr ərzində
dəyərsizləşmə zərərinin məbləği azalır və həmin azalma dəyərsizləşmə tanındıqdan sonra baş verən
hadisə ilə əlaqəli olur, əvvəlcə hesablanmış dəyərsizləşmə zərəri ilə bağlı ehtiyat hesaba düzəliş
edilir.
İlkin dəyər ilə uçota alınan maliyyə aktivləri üçün dəyərsizləşmə zərəri maliyyə aktivinin balans
dəyəri ilə oxşar maliyyə aktivlərinin bazardakı cari rentabellik tarifləri əsasında diskontlaşdırılan
gələcəkdə daxil olması gözlənilən pul vəsaitlərinin ilkin dəyəri arasındakı fərq kimi ölçülür. Bu cür
ehtimal edilən zərərlər bərpa edilmir.
Satıla bilən maliyyə aktivləri
Satıla bilən aktivlər dəyərsizləşərsə, həmin aktivlərin dəyəri (hər hansı əsas ödəniş və amortizasiya
çıxılmaqla) ilə ədalətli dəyəri arasındakı fərqdən ibarət olan məbləğdən əvvəllər mənfəət və zərər
haqqında hesabatda tanınan hər hansı dəyərsizləşmə zərərlərini çıxmaqla kapitaldan mənfəət və
zərər haqqında hesabata köçürülür. Satıla bilən kimi təsnifləşdirilmiş kapital alətləri ilə bağlı
dəyərsizləşmə zərərlərinin bərpası mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınmır. Əgər alətin
ədalətli dəyərində artım mənfəət və zərər hesabatında tanınmış dəyərsizləşmə zərərindən sonra baş
verən hadisə ilə obyektiv şəkildə bağlı olarsa, borc alətlərinin dəyərsizləşməsi üzrə ehtimal olunan
zərərlərin bərpası mənfəət və zərər haqqında hesabat vasitəsilə bərpa olunur.