“ƏMRAHBANK”
SƏHMDAR BANKI
AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
31 DEKABR 2008-
CI İL TARİXİNƏ BİTƏN
İL ÜZRƏ
MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(
Azərbaycan manatı ilə
)
12
Maliyyə aktivlərinin tanınmasının dayandırılması
Maliyyə aktivləri
Maliyyə aktivlərinin (və ya müvafiq olduqda maliyyə aktivlərinin bir hissəsi və ya analoji maliyyə
aktivləri qrupunun bir hissəsi) tanınması aşağıdakı hallarda dayandırılır:
Aktivlərdən pul vəsaitlərinin əldə edilməsi hüquqları başa çatdıqda;
Bank aktivlərdən pul vəsaitlərini əldə etmək hüququnu ötürdükdə və ya aktivdən pul vəsaitləri
əldə etmək hüququnu saxladıqda, lakin “ötürmə” müqaviləsi üzrə üçüncü tərəfə əhəmiyyətli
gecikməyə yol vermədən tam ödəniş aparmaq öhdəliyini öz üzərinə götürdükdə; və
Bank ya (a) aktivlə bağlı bütün əhəmiyyətli riskləri və mükafatları ötürdükdə, və ya b) aktivlə
bağlı bütün mühüm riskləri və mükafatları ötürmədən və özündə saxlamadan yalnız aktivlər üzrə
nəzarəti köçürdükdə.
Maliyyə aktivinin tanınması maliyyə aktivi ötürüldükdə və tanınmanın dayandırılması üçün tələblər
yerinə yetirildikdə dayandırılır. Ötürmə Bankdan ya: (a) aktivlə bağlı vəsaitin əldə edilməsi üçün
müqavilə hüquqlarını ötürməyi; və ya (b) aktivlə bağlı pul vəsaitləri üçün hüquqları özündə
saxlamağı, lakin bu pul vəsaitlərinin üçüncü tərəfə ödənilməsi ilə bağlı müqavilə öhdəliklərini öz
üzərinə götürməyi tələb edir. Ötürmədən sonra, Bank ötürülmüş aktiv üzrə saxladığı riskləri və
mükafatları yenidən qiymətləndirir. Əgər risklərin və mükafatların əsas hissəsi saxlandıqda aktiv
balansda qalır. Əgər bütün risklər və mükafatlar ötürülübsə, bu halda aktiv silinir. Əgər bütün risklər
və mükafatlar saxlanmayıb və ötürülməyibsə, Bank aktiv üzrə nəzarətin saxlanıb-saxlanılmadığını
qiymətləndirir. Əgər nəzarət saxlanılmayıbsa, aktiv silinir. Bank aktiv üzrə nəzarəti saxladıqda isə
aktivi iştirak dərəcəsində tanımaqda davam edir.
Maliyyə öhdəlikləri
Maliyyə öhdəlikləri - öhdəliklər yerinə yetirildikdə, ləğv edildikdə və müddəti qurtardıqda silinirlər.
Mövcud maliyyə öhdəliyi eyni kreditor qarşısında tamamilə fərqli şərtlərlə başqa öhdəliklə və ya
mövcud öhdəliyin şərtlərini əhəmiyyətli şəkildə dəyişməklə digər öhdəliklə əvəz olunarsa, bu cür
dəyişmə və ya dəyişiklik ilkin öhdəliyin silinməsi və yeni öhdəliyin tanınması hesab olunur və
onların balans dəyərləri arasındakı fərq mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınır.
Maliyyə lizinqləri
Maliyyə lizinqləri aktivin mülkiyyət hüququna xas olan bütün mühüm risklərin və mükafatların
köçürüldüyü lizinqlərdir. Mülkiyyət hüququ tədricən köçürülə və ya köçürülməyə bilər. Lizinqin
əməliyyat və ya maliyyə lizinqi olması müqavilənin formasından daha çox əməliyyatın
mahiyyətindən asılıdır. Lizinqlər aşağıdakı hallarda maliyyə lizinqi kimi təsnif edilir:
İcarə müddətinin sonunda lizinq üzrə aktivin mülkiyyət hüququ icarədara verildikdə;
İcarəçi aktivi seçimin reallaşdırıldığı tarixdə ədalətli dəyərdən daha aşağı olması gözlənilən
qiymətlə almaq seçiminə malik olduqda, belə ki, icarənin ilkin mərhələsində seçimin
reallaşdırılmasına dair kifayət qədər əminlik vardır;
Aktivin mülkiyyət hüququnun köçürülməməyinə baxmayaraq icarə müddəti aktivin istismar
müddətinin əksər hissəsini əhatə etdikdə;
“ƏMRAHBANK”
SƏHMDAR BANKI
AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
31 DEKABR 2008-
CI İL TARİXİNƏ BİTƏN
İL ÜZRƏ
MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(
Azərbaycan manatı ilə
)
13
İcarənin ilkin mərhələsində minimum icarə ödənişlərinin cari dəyəri ən azı bütün icarəyə götürülən
aktivlərin ədalətli dəyərinə bərabər olduqda; və
İcarəyə götürülən aktivlər xüsusi tipli aktivlər olduqda, belə ki, yalnız icarədar mühüm
təkmilləşdirmələr aparmadan onlardan istifadə edə bilər.
Bank icarədar olaraq maliyyə lizinqlərini kreditlər kimi təqdim edir və onları ilk olaraq lizinqdəki
xalis investisiyaya bərabər məbləğdə qiymətləndirir. Daha sonra, tanınmış maliyyə gəliri mühasibat
dövrlərinə elə paylanır ki, maliyyə lizinqində Bankın xalis investisiyası üzrə sabit dövrü dərəcəni əks
etdirə bilsin.
Başlanğıc tarixinədək gələcəkdə maliyyə lizinqinə köçürülmək məqsədilə alınmış əmlak, tikili və
avadanlıq maliyyə hesabatlarında maya dəyəri ilə maliyyə lizinqinə köçürülmək üçün alınmış əmlak
və avadanlıq kimi tanınır.
Satıla bilən investisiyalar
Satıla bilən investisiyalar qeyri-müəyyən müddətə saxlanılması nəzərdə tutulan borc və kapital
investisiyalarından ibarətdir. Bu qiymətli kağızlar dəyərsizləşmə ehtiyatı, məzənnə fərqləri və
effektiv faiz dərəcəsilə hesablanan faiz gəlirləri istisna olmaqla, ilk olaraq ədalətli dəyərlə qeyd
olunur və daha sonra bu qiymətli kağızlar satılana qədər yenidən qiymətləndirilməklə ədalətli
dəyərlə birbaşa kapitalda göstərilir. Satıldıqdan sonra isə əvvəlcə kapitalda tanınmış gəlir/xərc
birbaşa mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınır. Bank satıla bilən investisiyaların ədalətli
dəyərini müəyyən etmək üçün rəsmi bazar məzənnələrindən istifadə edir. Əgər belə aktiv bazar
yoxdursa, rəhbərlik müvafiq qiymətləndirmə metodlarından istifadə edir. Qiymətləndirmə
metodlarına müstəqil və məlumatlı tərəflər arasında ən son qısamüddətli kommersiya əməliyyatları,
qiymətləndirilən alətlə əhəmiyyətli dərəcədə eyni olan digər alətin hazırkı ədalətli dəyərinə istinad,
diskontlaşdırılmış pul vəsaitlərinin və opsion qiymətlərinin təhlili üsulları daxildir. Əgər aləti
qiymətləndirmək üçün bazar iştirakçıları tərəfindən istifadə olunan ümumi qiymətləndirmə metodu
mövcuddursa və həmin metod faktiki bazar əməliyyatlarından əldə olunan qiymətlə bağlı etibarlı
hesablamaları nümayiş etdirə bilərsə, Bank həmin metoddan istifadə edir.
Bazarlarda satışı təşkil olunmayan səhm qiymətli kağızları dəyərsizləşmə zərərləri çıxılmaqla, əgər
varsa, ədalətli dəyəri düzgün qiymətləndirmək mümkün olmadıqda, ilkin dəyərlə göstərilir.
Bu cür qiymətli kağızların dəyərsizləşməsinə dair obyektiv sübut olduqda, əvvəllər kapitalda
tanınmış yığılan zərər kapitaldan çıxarılır və dövr üzrə mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınır.
Dəyərsizləşmədən sonra baş verən hadisələrlə obyektiv əlaqəsi olan borc alətləri üzrə bu cür
dəyərsizləşmə zərərlərinin bərpası dövr üzrə mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınır. Kapital
alətləri üzrə bu cür dəyərsizləşmə zərərinin bərpası mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınmır.
Əmlak, avadanlıq və qeyri-maddi aktivlər
Əmlak, avadanlıq və qeyri-maddi aktivlər yığılmış köhnəlmə və amortizasiya və tanınmış hər hansı
dəyərsizləşmə zərəri çıxılmaqla ilkin dəyərlə tanınır.