Enlem denir. Enlem ve paralel birbirlerinin yerine kullanılırlar. Paralellerin Özellikleri



Yüklə 41,82 Kb.
tarix01.02.2018
ölçüsü41,82 Kb.
#23077

PARALEL

 

Ekvator’a paralel olarak çizildiği varsayılan hayali çemberlere paralel denir.



 

Paralel çemberlerinin, Başlangıç paraleline (Ekvator) olan uzaklığının açı cinsinden değerine ise enlem denir.

 

Enlem ve paralel birbirlerinin yerine kullanılırlar.



 

Paralellerin Özellikleri

 

1. Ekvator’un 90 kuzeyinde, 90 da güneyinde olmak üzere, toplam 180 paralel bulunur.



 

2. Başlangıç paraleli Ekvator’dur.

 

3. En büyük paralel dairesi Ekvator’dur.



 

4. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kısalır. Buna karşılık paralel numaraları büyür.

 

5. İki paralel arası uzaklığa bir enlem derecesi denir.



 

6. 90° paralelleri nokta halindedir. Kuzeydekine Kuzey Kutup Noktası; güneydekine Güney Kutup Noktası denir.

 

7. Paraleller birbirleriyle kesişmezler, birleşmezler.



 

8. Paraleller doğu - batı doğrultusunda uzanırlar.

 

9. Ekvator ile dönenceler arasında kalan enlemlere alçak enlemler, dönenceler ile kutup daireleri arasında kalan enlemlere orta enlemler, kutup daireleri ile  kutup noktaları arasında kalan enlemlere de yüksek enlemler denir.



 

10.   Ardışık iki paralel arası uzaklık yaklaşık olarak 111 km dir. Bu uzaklıktan yararlanarak kuzey güney doğrultusunda ve aynı meridyen üzerinde bulunan iki nokta arasındaki uzunluk hesaplanabilir.

 

Paraleller arası uzunluk işlemlerinde şu yol takip edilir:



 

Aralarında uzaklığı sorulan noktalar arasındaki enlem farkı bulunur. İstenilen merkezlerin her ikisi de aynı yarım kürede ise, numarası büyük paralelden küçük paralel çıkarılır. Farklı yarım küredeler ise paraleller toplanır.

 

Bulunan paralel farkı sabit uzaklık olan 111 km ile çarpılır.



 

 

http://bilgiyelpazesi.net/egitim_ogretim/konu_anlatimli_dersler/cografya_dersi_ile_ilgili_konu_anlatimlar/paralel_enlem_ve_paralellerin_ozellikleri_dosyalar/image001.gif

  

EKVATOR

 

Ekvator, dünyayı iki eşit parçaya ayırdığı kabul edilen çizgiye denir. Başka deyişle Kuzey ve Güney kutup noktalarına eşit uzaklıkta olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen çizgidir.



 

Ekvator’un Özellikleri

 

- En uzun paralel dairedir.



 

- Paralel dairelerin başlangıcıdır. (0˚ Paraleli dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki yarı küreye ayırır. Ekvatorun kuzeyine Kuzey yarımküre güneyine ise Güney yarımküre ismi verilir.)

  

- Çizgisel hızın en fazla, yerçekiminin en az olduğu yerdir. 



ENLEM

 

Yeryüzündeki herhangi bir noktanın ekvator’a uzaklığının merkezdeki açı cinsinden değerine enlem denir.



 

Ekvator’a yakın (0˚ - 30˚ enlemleri arası) enlemlere alçak enlemler, kutuplara yakın enlemlere de (60˚ - 90˚ enlemleri arası) yüksek enlemler denir. 30˚ - 60˚ enlemleri arasına ise, orta enlemler denir.

  

MERİDYEN

 

Bir kutuptan diğer kutba ulaşan, paralelleri dik açıyla kesen hayali yarım çemberlere meridyen denir.



 

Meridyenlerin, Başlangıç meridyenine (Greenwich) olan uzaklığının açı cinsinden değerine ise boylam denir.

 

Meridyen ve boylam birbirlerinin yerine kullanılırlar 



     

  

Meridyenlerin Özellikleri

 

1. Başlangıç meridyeninin 180 doğusunda, 180 de batısında olmak üzere, toplam 360 meridyen vardır.



 

2. Başlangıç meridyeni İngiltere’nin başkentindeki Greenwich istasyonundan geçen meridyendir.

 

3. Sadece Ekvator üzerinde iki meridyen arası uzaklık 111 km dir. Kutuplara doğru gidildikçe bu uzaklık azalır. Türkiye üzerinde ise iki meridyen arası uzaklık,   yaklaşık olarak 85 - 86 km dir.



 

4. Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir.

 

5. Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün noktaların (Güneş karşısından aynı anda geçtiklerinden) yerel saatleri aynıdır.



 

6. Meridyen dereceleri Greenwich’ten doğuya ve batıya gidildikçe büyür. Başlangıç meridyeninin doğusunda kalan meridyenlere Doğu meridyenleri ; batısında kalanlara da Batı meridyeni adı verilir.

 

7. Meridyenler kuzey - güney doğrultusunda uzanır.



 

8. Bütün meridyenler kutuplarda birleşirler.

 

9.  Ardışık iki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.



  

 

http://bilgiyelpazesi.net/egitim_ogretim/konu_anlatimli_dersler/cografya_dersi_ile_ilgili_konu_anlatimlar/paralel_enlem_ve_paralellerin_ozellikleri_dosyalar/image003.jpg

 

 

BOYLAM



 

Bir noktanın başlangıç meridyenine uzaklığının merkezdeki açı cinsinden değerine boylam denir.

DEĞERLENDİRME SORULARI
Soru – 1.

http://www.mediafire.com/convkey/3d04/dqhbl7wwx59ye7vfg.jpg Yandaki şekilde, Bir bölgenin matematik konumu taranarak gösterilmiştir. Bu bölgenin matematik konumu tanımlanırken, aşağıdakilerden hangisi kullanılmaz?

A) 10o Doğu Meridyeni D) 20o Kuzey Paraleli

B) 45o Kuzey Paraleli E) 25o Doğu Meridyeni

C) 20o Doğu Meridyeni

Soru – 2
http://www.mediafire.com/convkey/d320/rkr8dwyndrbmev16g.jpgX merkezi, 430 doğu meridyeni ve 270 kuzey paralelinde yer almaktadır.

Buna göre, X merkezi yukarıdaki taralı bölgelerden hangisinde yer alır?

A) I D) IV

B) II E) V

C) III

3)Aynı  meridyen  üzerinde  bulunan  40º   K.P.   ile  20º   K.P.  arasındaki  uzaklık  kaç  km.dir  



a – 110                  b – 3330                  c – 2220                   d – 400                   e – 200    

4. Türkiye'nin doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık zaman farkının bulunması aşağıdakilerden hangisine bağlıdır ? 


A)Eksen eğikliğine

B)Matematik konumuna


C)Dünya'nın yörüngesindeki dönüş hızına

D)Günberi ve günötenin yaşanmasına

E)Gece ve gündüz süreleri arasındaki farka

5. Aşağıdakilerden hangisi paralellerin özelliklerinden biri değildir?

A)En büyük paralel ekvatordur

B)Boyları kutuplara doğru kısalır

C) İki paralel arası uzaklık 111 km'dir

D)Aralarındaki zaman farkı 4 dk'dır

E)Meridyenleri dik keserler

6. Yerel saati başlangıç meridyeninden 200 dk geri olan bir yerin boylamı aşağıdakilerden hangisidir?

A)30° Batı D)50° Doğu

B)30° Doğu E)50° Batı 

C)40° Batı

7. Ekvatordan saatte 111 km'lik sabit hızla giden bir uçakla, 11 saat  kuzeye doğru giden bir kişi hangi enleme ulaşır ?

A)6° Kuzey D)11º Güney

B)6º Güney E)15 º Kuzey

C)11º Kuzey

8. A ve B şehirleri aynı meridyen üzerinde bulunmaktadır. A şehri 50° kuzey, B şehri ise 30° güney paraleli üzerinde bulunmaktadır.

Buna göre bu iki merkez arasındaki uzaklık kaç km'dir?

A)5600 B)7200 C)8880

D)2220 E)2200

9. Yeryüzünün bütününün ya da bir bölümünün kuş bakışı olarak, belli bir ölçeğe göre küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmış şekline ne isim verilir?

A) Kroki

B) Projeksiyon

C) Profil

D) Harita

E) Plan
10.  Bir siyasi haritada:

I-   Devletlerin sınırı

II-  Devletlerin nüfus yoğunluğu

III- Devletlerin ulaşım güzergahları

IV- Şehir sınırları

Hangileri gösterilmez?

A) l-ll


B) ll-lll

C) I-IV


D) l-lll

E) III-IV


11. Aşağıdakilerden hangisi fiziki bir harita değildir?

A) Dünyadaki okyanus akıntılarını gösteren harita

B) Türkiye'nin ovalarını gösteren harita

C) Türkiye'nin tarım ürünlerini gösteren harita

D) Türkiye'nin bitki türlerini gösteren harita

E) Kanada'nın göllerini gösteren harita




Soru - 12
http://www.bilgiyelpazesi.net/egitim_ogretim/soru_bankasi_test_sorulari/cografya_dersi_test_sorulari_soru_bankasi/cografi_konum_matematik_ozel_paralel_meridyen_test_3_dosyalar/image002.jpg

Şekilde verilen X ve Y noktaları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) İkisi de batı boylamlarındadır.

B) Aralarında 6 saat zaman farkı vardır.

C) İkisi de Kuzey Yarımküre'dedir.

D) Aralarında 90° lik meridyen farkı vardır.

E) X'te Güneş Y’den daha önce doğar.



 
Yüklə 41,82 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə