Epilepsiyanın diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol



Yüklə 0,53 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə17/22
tarix17.09.2017
ölçüsü0,53 Mb.
#456
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22

 51

edilir. MRT vasitəsilə gicgah şöbələrinin sklerozu; neyropsixoloji 

müayinədə – dismnestik pozuntular (avtobioqrafik hadisələrlə bağlı 

yaddaş zərər çəkir) müəyyən olunur. 

Proqnoz: xəstəlik zamanı  EƏP-lərlə arasıkəsilməz çoxillik 

müalicə aparılmalıdır.  

Müalicəni karbamazepin, fenitoin, valproatlar, topiramat, 

lamotricin, levetirasetam, həmçinin müxtəlif təsir mexanizmli 

preparatların kombinasiyası vasitəsilə aparırlar. 

Neokortikal gicgah epilepsiyası xeyli az hallarda rast gəlir. Bütün 

gicgah epilepsiyalarının 10-15%-indən çoxunu təşkil etmir. 

Anamnezdə febril tutmalar nadir hallarda rast gəlinir və ya heç 

olmur. Xəstəlik daha gec yaşlarda – 20-25 yaş – başlayır. Auralar 

zamanı psixi əlamətlər déjà vu və jamais vu tipində, həmçinin eşitmə 

auraları  şəklində meydana çıxır. Mürəkkəb parsial tutmalar əsasən 

yuxarı  ətrafların hərəki avtomatizmləri ilə xarakterizə edilir. 

Avtomatizmlər epileptik boşalmaya kontrlateral olur. Oral 

avtomatizmlərə praktik olaraq rast gəlinmir. EEQ-də epileptik 

aktivlik fokusları gicgah şöbələrində qeyd olunur. Pozitron-emission 

tomoqrafiya beynin lateral gicgah şöbələrində metabolizmin aşağı 

düşməsini aşkar edir. 

Proqnoz mediotemporal epilepsiyaya nisbətən daha yaxşıdır.  

Müalicə karbamazepin, valproatlar, topiramat, lamotricin, 

levetirasetam vasitəsilə aparılır. 

Alın epilepsiyası bütün lokal mənşəli epilepsiyalar arasında rast 

gəlmə tezliyinə görə gicgah epilepsiyasından sonra ikinci yer tutur. 

Alın epilepsiyasının simptomatik, kriptogen və idiopatik formalarını 

ayırd edirlər. 

Sadə parsial tutmalar somatosensor aura şəklinə malikdirlər 

(sancma, dartılma, təzyiq, elektrik cərəyanı  və ya boşalmasının 

keçməsi hissləri). Görmə illüziyaları  və hallüsinasiyalarına 

qavramanın parlaqlığının dəyişməsi və ya görmənin yayğınlığı, ağ 

dairələr, görmə obrazlarının görmə sahəsində uzun müddət 

saxlanması daxildir. Vegetativ əlamətlər (tremor, təngnəfəslik, 

bradikardiya, hiperemiya, sianoz) müşahidə olunur. Xəstələrin 

təxminən ¼-də qorxu, dəhşət affekti, ekzaltasiya, eyforiya və ya 

beyindən çıxmayan fikirlər və  hər hansı  hərəkətə  məcbur edilmə 

hissi şəklində psixi pozulma meydana çıxır. Epileptik boşalmaya baş 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.




 52

beynin üç şöbəsindən hansının cəlb edilməsindən asılı olaraq hərəki 

tutmaları  təsnif etmək qəbul olunmuşdur. Bu kontekstdə beyin 

qabığının presentral şöbələrində baş verən boşalmalarla 

əlaqələndirilən  parsial (fokal) hərəki tutmalar (“Cekson tutmaları”) 

ayırd edilir. Onlar birtərəfli klonik dartılmalar, başın kontrlateral 

döndərilməsi və  şüurun saxlanması ilə xarakterizə olunur. Əlavə 

sensomotor sahədə tutmalar birtərəfli və ya ikitərəfli gərginlik, 

qışqırıq və ya inilti, yaxud, əksinə nitqin dayanması ilə səciyyələnir. 

Daha çox gecə vaxtı seriya şəklində meydana çıxır.  Mürəkkəb 

parsial tutmalar absanslara bənzər şəkildə gedişə malikdir – donmuş 

baxış, bilateral tonik gərginlik, təkrarlanan  əl hərəkətləri,  şüurun 

itməsi fonunda başın adversiyası, bimanual və bipedal hərəkətlər. Bu 

tutmaların  əmələ  gəlməsini baş beynin orbital və mediofrontal 

şöbələrində boşalmalarla  əlaqələndirirlər. Tutmadan sonra şüur 

sürətlə  bərpa olunur və praktik olaraq şüur dolaşıqlığı müşahidə 

edilmir. Alın epilepsiyası olan xəstələrin təxminən ¼-də epileptik 

status rast gəlinir. 

Alın epilepsiyasının diaqnostikasında EEQ həlledici rol oynamır, 

çünki patoloji aktivlik boşalmaları bütün aparmalar üzrə yayıla, 

yaxud ümumiyyətlə qeyd olunmaya bilər. Boşalmaların generasiyası 

yerinin yanlış müəyyən edilməsi mümkündür. 

Tez-tez baş verən tutmalar, seriya ilə və statusla gedişə meyllilik 

olması səbəbindən proqnoz ümumilikdə yaxşı deyil.  

Müalicə topiramat, valproatlar, karbamazepin, lamotricin 

vasitəsilə aparılır. 



Ənsə epilepsiyası nadir parsial formalara aiddir. Rast gəlmə 

tezliyi bütün parsial formaların 1,4-8%-indən artıq təşkil etmir. Ənsə 

epilepsiyasının idiopatik, simptomatik (səbəbləri – şişlər, damar 

malformasiyaları, kortikal displaziyalar) və kriptogen formalarını 

ayırd edirlər.  

Hərəkətli, müxtəlif rəngli həndəsi fiqurlar formasında elementar 

görmə hallüsinasiyaları, həmçinin görmə sahəsi defektləri, tutma 

zamanı korluq, gözlərin hərəkətinin hiss olunması qeyd edilir. 

Tutmalardan sonra skotoma; tutmalar zamanı göz qapaqları, gözlər 

və başın tonik və ya klonik hərəkətləri, nistaqm, həmçinin  şüurun 

saxlanması xarakterikdir. Boşalmanın alın və gicgah şöbələrinə 

yayılması zamanı tutmaların  şəkli mürəkkəbləşir,  şüur pozula bilər, 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.




 53

mürəkkəb görmə hallüsinasiyaları meydana çıxır. Xəstələrin 20-

60%-ində nevroloji müayinə zamanı görmə sahəsi defektləri 

müəyyən olunur.  

EEQ nisbi diaqnostik əhəmiyyətə malikdir, oksipital spaykları, 

daha az hallarda isə bifrontal, həmçinin arxa gicgah və gicgah-ənsə 

spayklarını müəyyən edir. 

Müalicə karbamazepin, topiramat, valproatlar, lamotricin, 

levetirasetam vasitəsilə aparılır. 

Təpə epilepsiyası parsial epilepsiyanın çox nadir hallarda rast 

gəlinən növünə aiddir. Təpə epilepsiyasının simptomatik (səbəbləri – 

şişlər, damar malformasiyaları, kortikal displaziyalar) və kriptogen 

formalarını ayırd edirlər. 

Klinik  şəkli somatosensor aura, bədən sxeminin pozulması, 

başgicəllənmə hissi, görmə illüziyası  və hallüsinasiyaları, eşitmə 

hallüsinasiyaları, afaziyalar ilə xarakterizə olunur. Lakin boşalmanın 

baş beynin digər sahələrinə yayılması zamanı auranın  şəkli uyğun 

şöbələrdə meydana çıxan auraların xüsusiyyətlərini qəbul edir. 

Nevroloji müayinə zamanı  xəstələrin təxminən 12-15%-ində 

somatosensor sferada defisit qeyd olunur. 

EEQ nisbi əhəmiyyətə malikdir. Nadir hallarda təpə spaykları, 

ipsilateral gicgah, bitemporal və bifrontal spayklar qeyd edilir. 

Müalicə karbamazepin, valproatlar, topiramat, levetirasetam, 

lamotricin vasitəsilə aparılır. 

Uşaqlarda ənsə payının xoşxassəli erkən başlanğıclı epilepsiyası 

(Panayiotopoulos Syndrome) 

Panayiotopoulos syndrome – ocaqlı,  əksər halda vegetativ 

epileptik tutmalara və epileptik statusun vegetativ variantlarına 

idiopatik, yaşdan asılı, xoşxassəli meyllilik sindromudur. 

Başlandığı yaş dövrü və rast gəlmə tezliyi: başlanma dövrü 1 

yaşdan 14 yaşa qədər dəyişir. 76% hallarda başlanğıc dövrü 3-6 yaş 

arasındadır. Temperaturun qalxması ilə  əlaqəsi olmayan bir və ya 

daha artıq epileptik tutma keçirmiş 3-6 yaşlı  uşaqlar arasında 



Panayiotopoulos syndrome 13% hallarda rast gəlinir. Uşaqların 

ümumi populyasiyasında hər 1000 uşaqdan 2-3 nəfəri bu sindromdan 

əziyyət çəkir. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.



Yüklə 0,53 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə