Epilepsiyanın diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol



Yüklə 0,53 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə18/22
tarix17.09.2017
ölçüsü0,53 Mb.
#456
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22

 54

Klinik mənzərə: tutmalar, tez-tez gözlərin yana deviasiyası ilə 

müşayiət olunan vegetativ simptomların (ən çox ürəkbulanma və 

qusma) və epileptik aktivliyin daha çox adət edilmiş digər 

əlamətlərinin qeyri-adi kombinasiyasıdır. Bütün halların 2/3-də 

tutmalar yuxuda baş verir.  

Ürəkbulanma, qusmağa ehtiyac hissi və qusma 74% hallarda 

müşahidə edilir; digər hallarda yalnız ürəkbulanma və qusmağa 

ehtiyac hissi müşahidə oluna bilər. Ürəkbulanma və qusma ilə eyni 

vaxtda və ya bir qədər gec digər vegetativ simptomlar da (solğunluq, 

daha az hallarda qızartı və ya sianoz; midriaz, daha az hallarda mioz; 

öskürək; termorequlyasiya və kardiorespirator funksiyaların 

pozulması; sidik və  nəcisi saxlaya bilməmə; bağırsaq 

peristaltikasının dəyişməsi; hipersalivasiya) müşahidə edilə bilər. Baş 

ağrıları və sefalik auraların olması da mümkündür (xüsusilə tutmanın 

başlanğıcında). Apnoe və ürək asistoliyası kifayət qədər tez-tez rast 

gəlinə bilər, lakin təcili tibbi yardım göstərilməməsi vəziyyətində 

yalnız müstəsna hallarda ağır dərəcəli və potensial ölüm təhlükəli 

olması mümkündür.  

Daha sonra (vegetativ simptomların ardınca) çox zaman epileptik 

tutmaların adət edilmiş simptomları  gəlir: uşaq tədricən və ya 

qəfildən huşunu itirir (nadir hallarda bütün tutma boyu huşu 

saxlanılır – 6%). Gözlərin və başın yana deviasiyası müşahidə olunur 

(60%); yaxud gözlər geniş açılmış və baxış bir nöqtədə fiksə edilmiş 

olur (12%). Digər mümkün simptomlar – afaziya (8%), hemifasial 

spazm (6%), görmə hallüsinasiyaları (6%), oro-farinqo-laringeal 

hərəkələr (3%), ağız bucağının birtərəfli aşağı enməsi (3%), göz 

qapaqlarının dartılmaları (1%), mioklonik dartılmalar (1%), nistaqm 

və müxtəlif avtomatizmlər (1%). Adətən tutma hemikonvulsiyalarla 

– tez-tez Cekson marşı (19%) və ya yayılmış konvulsiyalarla (21%) 

– başa çatır. Nadir hallarda hemikonvulsiv (2%) və ya yayılmış (2%) 

epileptik status müşahidə olunur. 

İktal sinkop – bu sindromun mühüm klinik xüsusiyyətidir.  İktal 

sinkop termini altında epileptik tutma zamanı huşun və postural 

tonusun keçici itməsi nəzərdə tutulur. Əgər tutma konvulsiyalarla 

müşayiət olunursa, o zaman iktal sinkop onlardan əvvəl meydana 

çıxır. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin



İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.


 55

Tutmanın davam etmə müddəti. Tutmaların demək olar ki, yarısı 

(44%) 30 dəqiqədən 7 saata qədər davam edir (yəni vegetativ 

epileptik status). Tutmaların yerdə qalan hissəsi (54%) 1-30 dəq 

davam edir. Hətta uzunmüddətli tutmadan sonra belə bir neçə saatlıq 

yuxu nəticəsində xəstənin vəziyyəti normallaşır. Keçirilmiş tutmadan 

sonra qalıq nevroloji dəyişikliklər haqqında dəlillər yoxdur. 



Panayiotopoulos syndrome olan uşaqlarda, eyni vaxtda və ya bir 

qədər gec rolandik tutmalar da müşahidə oluna bilər. 

Xəstələrin  əksəriyyətində tutmalar yuxu zamanı, xüsusilə  də 

yuxuya getdikdən sonrakı birinci saat ərzində baş verir. 17,5% 

hallarda tutmalar oyaqlıq vaxtı; 16,5% hallarda isə  həm yuxu, həm 

də oyaqlıq vaxtı qeyd olunur.  



EEQ meyarları: 90% hallarda multifokal, yüksək amplitudalı 

"spayk-yavaş dalğa" kompleksləri. Epileptik ocaqlar istənilən 

aparmada müşahidə edilə bilər, lakin bu ən çox ənsə aparmalarında 

baş verir. 

Ənsə nahiyələrində epileptik aktivlik xəstələrin yalnız 2/3-də 

aşkar edilir; bu zaman əksər hallarda digər zonalarda da epileptik 

ocaqlar mövcud olur. Xəstələrin 1/3-də ənsə nahiyələrində epileptik 

ocaqlar tapılmır; bu xəstələrdə epileptik ocaq ya ümumiyyətlə EEQ-

də  aşkar olunmur, ya ənsə  şöbələrindən kənarda yerləşir, ya da 

yayılmış epileptik aktivlik müşahidə edilir. 

Spayklar yüksək amplitudalıdır; spaykların forması rolandik 

spayklara bənzəyir. Bu sindrom zamanı epileptik aktivlik üçün 

fixation-off” fenomeni xarakterikdir. Yuxu zamanı epileptik aktivlik 

artır. 


Fon aktivliyi normaya uyğun gəlir. 

Tutma zamanı EEQ: Tutma zamanı ritmik monomorf yavaş 

(delta-teta) dalğalar müşahidə olunur; bu, uşaqların ənsə spaykları ilə 

gecikmiş xoşxassəli epilepsiyasında  (Gastaut Syndrome) müşahidə 

edilən görmə tutmaları zamanı epizodik sürətli aktivlikdən fərqlənir. 



Nevroloji status: norma daxilindədir. 

Neyrovizualizasiya: norma daxilindədir. 

Proqnoz: yaxşıdır. Xəstələrin 27%-də təkcə 1 tutma, 47%-də – 

2-5 tutma və yalnız 5%-də 10-dan artıq tutma müşahidə olunur. 

Lakin tutmaların sayı proqnoza təsir etmir. Xəstəliyin davam etmə 

müddəti orta hesabla 2 ildən artıq çəkmir. Böyük yaşda epilepsiyanın 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.




 56

inkişaf etmə riski ümumi əhalidə olduğundan fərqlənmir. 21% 

hallarda digər (adətən rolandik) tutmalar qoşula bilər. Çox nadir 

hallarda absanslar və “drop attack” qoşulması mümkündür. 



Aparılması: taktika febril tutmalarda olduğu kimidir. Daimi 

EƏP terapiya tövsiyə edilmir. EƏP-lərlə müalicəyə başlamağa 

ehtiyac yarandıqda (məsələn, tez-tez baş verən tutmalar zamanı), 

adətən seçim preparatı karbamazepin olur. Lakin fenobarbital, 

karbamazepin, valproatlarla monoterapiyanın, ümumiyyətlə müalicə 

aparılmamasından üstünlüyü barədə dəlillər yoxdur. 

Uzunmüddətli tutmalar təcili müdaxilə  tələb edir; ev şəraitində 

rektal yolla diazepam təyin edilir. 



Gənclərin absans epilepsiyası (GAE) 

Etiologiya: epilepsiyanın idiopatik yayılmış forması.  

Rast gəlmə tezliyi: kifayət qədər dəqiqləşdirilməmişdir.  

Başlandığı yaş dövrü: GAE zamanı absansların meydana 

çıxması dövrü 9-dan 21 yaşa qədər dəyişir, zirvə nöqtəsi 9-13 yaşa 

düşür.  

Klinik mənzərə:  hərəki (motor) komponenti olmayan tipik 

absansların üstünlük təşkil etməsi xarakterikdir. Onlar, hər cür 

fəaliyyətin dayanması ilə  qısa müddətə huşun itməsi, pasiyentin 

“donması”, “quruyub qalması”, fiksə olunmuş “laqeyd” baxış, sifətin 

çaşqın hipomimik ifadəsi ilə özünü büruzə verir. GAE zamanı 

tutmaların orta davam etmə müddəti 6 saniyəyə yaxın təşkil edir. 

GAE-nin mühüm xüsusiyyəti çox zaman yayılmış epileptik tutmalar 

(YET) ilə debütün meydana çıxmasıdır. YET-lər, adətən yuxudan 

oyanma vaxtı  əmələ  gələn, qısa, sıx-sıx baş verməyən tonik-klonik 

tutmalarla xarakterizə olunur. Mioklonik komponentlə, daha az 

hallarda isə tonik komponent və ya avtomatizmlərlə absansların 

olması mümkündür. Kiçik tutmaların davam etmə müddəti 30 

saniyəyə çatır, baş vermə tezliyi 2-3 gündə 1 dəfə olur. YET-lərin 

tezliyi ayda 1 dəfədən bir neçə il ərzində 1 dəfəyə  qədər dəyişir. 

Hiperventilyasiya absansların meydana çıxmasını nadir hallarda 

provokasiya edir, YET-lər isə 30% hallarda yuxunun 

deprivasiyasından sonra əmələ gəlir. 

Nevroloji statusda dəyişikliklər yoxdur. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.



Yüklə 0,53 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə