Ərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi

QAYDA  F.  Morfologiyada 

davranış  kodu:  XBT-O-da  dəqiq 

termin  göst

ərilməsə  belə,  yenitörəmənin  davranışını  təsvir  edən 

5-ci simvoldan istifad

ə edin.  

Bu  kodun  istifad

əsi  25-27-ci  səhifələrdəki  kodlaşdırma 

t

əlimatlarında  və  30-cu  səhifədə  verilən  Cədvəl  7-də  (matriks) 

göst

ərilir (həmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 29, Cədvəl 20). XBT-O-da 

d

əqiq termin göstərilməsə belə, davranışı ifadə edən 5-ci simvoldan 

istifad

ə  edilməlidir.  Məsələn,  diaqnoz  olaraq  “xoşxassəli  xordoma” 

9370/0  kimi 

kodlaşdırılmalıdır. Əgər hüceyrənin davranışının XBT-

O-da  göst

ərilən  davranışdan  fərqləndiyini  qeyd  edirsə,  patoloqun 

göst

ərdiyi kod istifadə edilməlidir. 

 

 

QAYDA  G.  D

ərəcə  və  ya  diferensiasiya  kodu:  Diaqnozda 

verilmiş ən yüksək dərəcə və ya diferensiasiya kodundan istifadə 

edin.  

Solid 

şişlərin  diferensiasiyası  üçün  altıncı  rəqəmin  istifadə 

edilm

əsi Cədvəl 8-də və 27-29-cu səhifələrdəki kodlaşdırma təlimat-

larında izah edilir (həmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 30, Cədvəl 21). 

Əgər diaqnozda iki müxtəlif dərəcə və ya diferensiasiya qeyd edilirsə 

(m

əsələn,  “aşağı  və  yüksək  diferensiasiyalı”  və  ya  II-III  dərəcə), 

daha 

yuxarı diferensiasiya kodunu istifadə edin. 

H

əmçinin  altıncı  rəqəm  limfoma  və  leykemiyaların  (Cədvəl  9) 

m

ənşəyini  təşkil  edən  hüceyrəni  göstərmək  üçün  də  istifadə  edilə 

bil

ər (həmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 31, Cədvəl 22). Belə limfatik 

v

ə hemopoetik xəstəliklərdə, T hüceyrəsi (kod 5), B hüceyrəsi (kod 

6), 

sıfır  hüceyrə  (kod  7)  və  NK  hüceyrəsi  (kod  8)  1-4-cü  dərəcə 

kodları üzərində üstünlük təşkil edir. 

 

 

 

 

11 

---

QAYDA  H.  Nahiy

əyə  aid  morfoloji  terminlər:  Diaqnozda 

topoqrafik nahiy

ə göstərilmirsə, təyin edilmiş topoqrafik koddan 

istifad

ə  edin.  Əgər  şişin  başqa  nahiyədə  meydana  gəlməsi 

m

əlumdursa, həmin topoqrafik koddan istifadə edilməməlidir. 

Nahiy

ələr  üçün  spesifik  kodlar  eyni  yerdə  və  ya  toxumada 

yaranan  yenitör

əmələrdə  morfoloji  terminlərdən  sonra  mötərizə 

iç

ərisində  qeyd  edilir.  Məsələn,  “retinoblastoma”  (C69.2).  Əgər 

diaqnozda  nahiy

ə qeyd edilmirsə, təklif edilən koddan istifadə edin. 

Əgər verilən nahiyə şişin morfoloji növü üçün qeyd edilmiş nahiyə 

üzr

ə  spesifik  koddan  fərqlidirsə,  verilən  nahiyəyə  aid  kodu  istifadə 

edin. Bu, 

yalnız verilən nahiyədəki yenitörəmənin metastaz olmadığı 

d

əqiqləşdirildikdən sonra edilməlidir. 

B

əzi  nahiyələr  üçün  yalnız  üç  simvollu  kodlar,  məsələn,  C44._ 

(d

əri)  istifadə  edilir,  çünki  müvafiq  dördüncü  rəqəm  qabaqcadan 

mü

əyyən  edilə  bilmir.  30-33-cü  səhifələrdə  verilən  kodlaşdırma 

t

əlimatlarına  nəzər  salın  (həmçinin  bax:  XBT-O-3,  səhifə  31-33). 

B

əzi  yenitörəmələr  hər  hansı  topoqrafik  nahiyəni  bildirən  adlara 

malikdir  (psevdotopoqrafik  morfoloji  terminl

ər),  lakin  kodlaşdırma 

heç  d

ə  həmişə  bu  adlara  istinadən  aparılmamalıdır.  Məsələn,  öd 

axacağının  karsinoması  çox  vaxt  qaraciyərdaxili  öd  axacağında 

yaranan 

şişi  təsvir  edir  (C22.1).  32-ci  səhifədə  verilən  kodlaşdırma 

t

əlimatlarına nəzər salın (həmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 33).  

 

 

QAYDA  J.  Mür

əkkəb  morfoloji  diaqnozlar:  Əgər  mürəkkəb 

termin XBT-O-da qeyd edilmirs

ə, həmin terminin kök sözlərinin 

ardıcıllığını dəyişin.  

Mür

əkkəb sözlərin heç də hamısı bu siyahıda verilmir. Məsələn, 

XBT-O-da  miksofibrosarkoma  termini  olmasa  da,  fibromikso-

sarkoma  termini  mövcuddur. 

Əgər  axtardığınız  termini  tapa 

bilmirsinizs

ə,  kök  sözlərin  müxtəlif  ardıcıllıqla  kombinasiyalarını 

axtarın. 33-cü səhifədə verilən kodlaşdırma təlimatlarına nəzər salın 

(h

əmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 33). 

12 

---

QAYDA  K.  Bir  neç

ə  morfoloji  terminin  kodlaşdırılması:  Bir 

şişin  diaqnozunda  müxtəlif  kodlara  malik  iki  modifikasiyaedici 

sif

ətdən  istifadə  edildikdə  bir  kod  bütün  diaqnostik  terminləri 

əhatə edə bilmirsə, daha əvvəl verilən yuxarı koddan istifadə edin.  

Əgər termin müxtəlif kod nömrələrinə malik iki və ya daha artıq 

modifikasiyaedici sif

ətə malikdirsə, ən yüksək kod nömrəsinə malik 

olanı  istifadə  edin,  çünki,  adətən,  həmin  kod  daha  spesifik  olur.      

34-cü  s

əhifədə  verilən  kodlaşdırma  təlimatlarına  istinad  edin 

(h

əmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 34). 

C

ədvəl 1.  XBT-O-3-də verilən qaydalar və XBT-O-2-də onlara müvafiq 

olan nömr

ələr

 

(h

əmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 19, Cədvəl 14)

 

Mövzu 

XBT-O (III n

əşr) 

XBT-O (II n

əşr)

*

 

Topoqrafik region v

ə 

d

əqiqləşdirilməmiş nahiyələr 

A 

2 

Sözönl

əri 

B 

3 

Bird

ən artıq topoqrafik kateqoriya 

v

ə ya altkateqoriya 

C 

4 

Limfomaların topoqrafik kodları 

D 

12 

Leykemiyaların topoqrafik kodları 

E 

13 

Davranış kodu 

F 

5 

Diferensiasiya d

ərəcəsi 

G 

6 

Nahiy

əyə aid morfologiya 

H 

8, 9 

Mür

əkkəb morfoloji diaqnozlar 

J 

10 

Çoxsaylı morfoloji terminlərin 

kodlaşdırılması 

K 

11 

* Qeydl

ər: II nəşrdə qayda 1-də onrəqəmli kodun strukturu təsvir edilir.

II n

əşr, qayda 7-də “xərçəng” və “karsinoma” terminləri arasındakı     

f

ərq izah edilir.  

II n

əşr, qayda 

1

4-d

ə çoxsaylı yenitörəmələrin kodlaşdırılması ilə əlaqədar 

m

əsələlər təsvir olunur. 

Qayda 

1

 il

ə qarışdırılmaması üçün III nəşrdə qayda I yoxdur. 

13 

---