TOPOQRAFİYA
Giriş
Topoqrafik kod yenitör
əmənin yaranma mənbəyini, digər sözlə,
haradan
əmələ gəldiyini bildirir. XBT-O-nun üçüncü nəşrində
topoqrafik kodlara heç bir d
əyişiklik və ya əlavə edilməmişdir.
C00-dan C80-d
ək olan topoqrafik kod və ya rubrikalar XBT-10-un II
hiss
əsində bədxassəli yenitörəmələrə aid bölməyə istinad edir və bu
m
ənada XBT-O ilə XBT-10 arasındakı fərqlər müvafiq bölmədə
göst
ərilir. Bədxassəli, xoşxassəli, in situ və bəd və ya xoşxassəli
olub-
olmamasından asılı olmayaraq, bütün yenitörəmələr XBT-O-da
eyni topoqrafik
kodlarla
kodlaşdırılır.
Sif
ət formaları
Yenitör
əmənin aid olduğu topoqrafik nahiyə isim və ya ona
uyğun sifətdən istifadə etməklə kodlaşdırıla bilər, məsələn, “körpü
qlioması” və ya “körpünün qlioması”. Ümumilikdə, isim formaları
XBT-O-nun r
əqəmli siyahısı və əlifba indeksi ilə göstərilir: məsələn,
siyahıda “körpü” var, “körpünün” isə yoxdur. Rahat kodlaşdırma
m
əqsədilə çox rast gəlinən sifətlərdən yalnız bir neçəsi, məsələn,
“uşaqlıq” və “mədə” XBT-O-da qeyd edilir. Düzgün ismin
istifad
əsilə bağlı tərəddüd olduqda, kodlaşdırma aparan şəxs tibbi
lüğətə müraciət etməlidir.
Xüsusi topoqrafik kodlar
Qida borusunun hiss
ələri
Qida borusunun müxt
əlif hissələrinin təsnifatı üçün bir-birinə
uyğun gəlməyən iki müxtəlif sistem istifadə edildiyinə görə bunların
h
ər ikisi həm XTB-O, həm də XBT-10-da (Cədvəl 2) əksini
tapmışdır (həmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 20,
Cədvəl 15).
Radioqrafik v
ə cərrahi məqsədlə boyun, döş və qarın terminləri,
endoskopik v
ə klinik məqsədlər üçün isə yuxarı, orta və aşağı
üçd
əbir terminləri tətbiq olunur.
17
C
ədvəl 2. Qida borusunun quruluşunun kodlaşdırılması
(h
əmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 20, Cədvəl 15)
C15
QİDA BORUSU
C15.0
Qida borusunun boyun hiss
əsi
C15.1
Qida borusunun
döş hissəsi
C15.2
Qida borusunun q
arın hissəsi
C15.3
Qida borusunun
yuxarı üçdəbiri
Qida borusunun proksimal üçd
əbiri
C15.4
Qida borusunun orta üçd
əbiri
C15.5
Qida borusunun
aşağı üçdəbiri
Qida borusunun distal üçd
əbiri
C15.8
Qida borusunun
yuxarıda qeyd edilən iki və ya daha artıq
nahiy
əsinin hüdudlarından kənara çıxan zədəsi
C15.9
Qida borusu,
ƏGO
Q
əlsəmə yarığı və Mekkel divertikulu yenitörəmə nahiyələri kimi
H
əm “qəlsəmə yarığı”, həm də “Mekkel divertikulu”
anadang
əlmə qüsurlar olduğuna görə, XBT-10-da müvafiq olaraq,
Q18.0 v
ə Q43.0 kateqoriyalarında kodlaşdırılmışdır. Bununla belə,
qeyd edil
ən anomaliyalar yenitörəmələrə başlanğıc verən toxumalar
əmələ gətirə bilir. XBT-O-nun topoqrafiya bölməsində C10.4 -
q
əlsəmə yarığı və C17.3 - Mekkel divertikulu kodları qeyd edilir. Bu
terminl
ərin yalnız aidiyyəti yenitörəməyə başlanğıc verən toxuma
olduqları halda istifadə edilməli olduqlarını bildirmək üçün onların
adından sonra mötərizə içərisində “yenitörəmə nahiyəsi” ifadəsi
işlədilir. Yenitörəmənin bu toxumalarda yarandığı hallar istisna
olmaqla, qeyd edil
ən anadangəlmə anomaliyalar üçün XBT-O-nun
topoqrafik
kodları tətbiq edilməməlidir.
Topoqrafik regionlar v
ə dəqiqləşdirilməmiş nahiyələr
QAYDA A.
Əgər diaqnozda törəmənin toxuma mənşəyi
göst
ərilmirsə, “ƏGO” əvəzində hər bir dəqiqləşdirilməmiş
nahiy
əni əlifba göstəricisində təklif edilən müvafiq kodla
kodlaşdırın.
İnsan bədənindəki regionlar və dəqiqləşdirilməmiş nahiyələrə aid
olan
diaqnozların kodlaşdırılması problemli bir məsələdir. Əksər
d
əqiqləşdirilməmiş nahiyələr XBT-O-nun C76 kateqoriyası altında
kodlaşdırılır, lakin bəziləri, məsələn, “yuxarı ətraf” bir neçə
18
toxumadan t
əşkil olunmuşdur (Cədvəl 3) (həmçinin bax: XBT-O-3,
s
əhifə 21, Cədvəl 16). Diaqnozun adında şişin mənşəyini göstərən
toxuma göst
ərilməyə bilər. Məsələn, “yuxarı ətraf” dedikdə yuxarı
ətrafın dərisi, müxtəlif yumşaq toxumaları və hətta sümükləri
n
əzərdə tutula bilər. Birincili nahiyə barədə heç bir təfsilatın məlum
olmadığını bildirən “yuxarı ətraf, ƏGO” C76.4 kimi kodlaşdırılır.
Yuxarı ətraf şişlərinin kodlaşdırılmasını asanlaşdırmaq üçün əlifba
sırası ilə verilən indeksdə yuxarı ətraf sözündən aşağıda ona aid olan
müxt
əlif toxumalar əlifba sırası ilə verilir.
C
ədvəl 3. Əlifba sırası indeksində verilən ik regionlara nümunələr
(h
əmçinin bax: XBT-O-3, səhifə 21, Cədvəl 16)
Yuxarı ətraf
C76.4
ƏGO
C44.6
ƏGO (karsinoma, melanoma, nevus)
C49.1
ƏGO (sarkoma, lipoma)
C49.1
birl
əşdirici toxuması
C49.1
d
ərialtı toxuması
C44.6
d
ərisi
C49.1
əzələsi
C49.1
fibroz
toxuması
C40.1
qısa borulu sümükləri
C40.1
qısa borulu sümükləri, aidiyyəti oynaqların
C77.3
limfa düyünü
C47.1
periferik sinirl
əri
C49.1
piy
toxuması
C49.1
skelet
əzələsi
C40.0
uzun borulu sümüyü
C40.0
uzun borulu sümüyü, aidiyy
əti oynaqların
C47.1
vegetativ (avtonom) sinir sistemi
C49.1
v
ətəri
C49.1
v
ətər yatağı
C49.1
yumşaq toxuması
Əlifba sırası indeksində çox rast gəlinən xoş və bədxassəli yeni-
tör
əmələrə nümunələr (mötərizə içərisində) verilir və bunlar əmələ
g
əldikləri toxumaya aid edilir. Yuxarı ətrafda karsinoma, melanoma
v
ə xal C44.6 kimi kodlaşdırılır və “yuxarı ətraf dərisi”ni nəzərdə
tutur. Möt
ərizə içərisində verilən bu cür məlumatlar kodlaşdıran
19