Limfomalara aid topoqrafik kodlar
QAYDA D.
Əgər limfoma limfa düyünlərindən inkişaf edirsə,
onu C77.0 il
ə kodlaşdırın. Əgər limfoma bir neçə limfa düyünü
regionunu
əhatə edirsə, onu C77.8 kimi (çoxsaylı regionların
limfa düyünl
əri) kodlaşdırın. Düyündən kənar (ekstranodal)
limfomaları yarandığı toxumaya (bu, biopsiyanın aparıldığı
nahiy
ə olmaya da bilər) görə kodlaşdırın. Əgər limfomanın
nahiy
əsi qeyd edilmirsə və ekstranodal olmasına şübhə varsa,
onu C80.9 kimi (nam
əlum birincili nahiyə) kodlaşdırın.
Solid
şişlərdən, məsələn, süd vəzi və ya mədə xərçəngindən fərqli
olaraq, limfomalar sistemli (generaliz
ə olunmuş) proses hesab
olunur.
Limfomaların əksəriyyəti limfa düyünündə (topoqrafik kodu
C77._) v
ə ya badamcıqlar, dalaq, Valdeyer həlqəsi, nazik
bağırsaqların Peyer düyüncükləri və ya timus kimi limfatik
toxumalarda y
aranır və “nodal” (və ya düyün) limfomaları
adlandırılır.
Limfomalar
h
əmçinin
müxt
əlif
orqanların
limfatik
toxumalarında, məsələn, mədə və ya bağırsaqlarda yarana bilər.
Konkret nahiy
ədə meydana çıxan limfomalar “ekstranodal”
(“düyünd
ənkənar”) və ya “ekstralimfatik” adlandırılır. Ona görə də,
limfomalar üçün nahiy
ələrə aid topoqrafik kodlaşdırma tətbiq
edilmir. B
əzi hallarda ekstranodal və ekstralimfatik terminləri bir-
birin
ə ekvivalent kimi istifadə edilsə də, əslində “ekstranodal”
termini
limfomanın limfa düyünündə yaranmadığını, lakin yuxarıda
qeyd edil
ən limfatik toxumalardan birində meydana çıxa biləcəyini,
“ekstralimfatik” termini is
ə limfomanın qeyri-limfatik orqan və ya
toxumada
əmələ gəldiyini bildirir.
Nodal v
ə ya ekstranodal limfomaları qeyd edərkən, şişin birincili
yaranma nahiy
əsini müəyyən etmək vacibdir. Həmin nahiyə biopsiya
götürül
ən və ya metastazlaşma baş verən nahiyə olmaya bilər.
M
əsələn, iri hüceyrəli diffuz B-hüceyrəli limfoma həm nodal, həm də
birincili ekstranodal
şiş ola bilər. Biopsiya limfa düyünündə aparıla
bil
ər, lakin əsas xəstəlik birincili düyündənkənar orqanda ola bilər.
Bel
ə diferensiasiyanın aparılması üçün yeganə etibarlı üsul
instrumental diaqnostik müayin
ələrlə şişin mərhələsinə dair məlumat
əldə edilməsindən ibarətdir. Lakin onkoloji xəstəliklərə dair registrlər
23
üçün bu m
əlumat asan əlçatan olmaya bilər. Əgər hər hansı limfa
düyününün birincili nahiy
əni təşkil etdiyi dəqiqdirsə, kodlaşdırma da
müvafiq qaydada
aparılmalıdır. Əks təqdirdə “limfa düyünü, ƏGO”
(C77.9) istifad
ə edilməlidir. Əgər birincili nahiyənin limfa düyünləri
olmadığı məlum olarsa, bu zaman “naməlum birincili nahiyə”
(C80.9) kodundan istifad
ə edilməlidir. Belə fərqləndirmənin
aparılması vacibdir, çünki ekstranodal limfomaların proqnozu daha
yaxşı ola bilir.
Leykemiyaların topoqrafik kodlaşdırılması
QAYDA E. Miyeloid sarkoma (9930/3) istisna olmaqla, bütün
leykemiyaları C42.1 kimi (sümük iliyi) kodlaşdırın.
Miyeloid sarkoma orqan v
ə ya toxumadakı leykemik depodan
ibar
ət olduğu üçün yarandığı mənbəyə görə təsnif edilməlidir.
24
MORFOLOGİYA
Giriş
Morfoloji kod yenitör
əməyə çevrilmiş hüceyrənin növünü və
bioloji f
əallığını kodlaşdırır, digər sözlə, inkişaf etmiş şişin növünü
v
ə davranışını bildirir. Tam morfoloji kod üç komponentdən təşkil
olunmuşdur:
4 r
əqəm – hüceyrənin növü (histologiya)
1 r
əqəm – davranış
1 r
əqəm – diferensiasiya dərəcəsi və ya fenotip.
XBT-O-da morfoloji kodlar
verilmiş şiş hüceyrəsinin növünü,
əlavə rəqəm isə davranışını kodlaşdırır. Törəmənin dərəcəsi,
diferensiasiya v
ə ya fenotip şiş haqda əlavə məlumat təqdim edir.
X
ərçəng və karsinoma
“X
ərçəng” və “karsinoma” sözləri tez-tez bir-birinə ekvivalent
olaraq istifad
ə edilir, məsələn, “yastı hüceyrəli xərçəng” və “yastı
hüceyr
əli karsinoma”. Qeyd edilən misalda birincinin ikinci kimi
kodlaşdırılmasında heç bir səhv yoxdur. Lakin “iy hüceyrəli
x
ərçəng” “iy hüceyrəli sarkoma” və ya “iy hüceyrəli karsinoma”
növl
ərinə bölünür. XBT-O-da xərçəng sözü yalnız bir dəfə – qeyri-
spesifik termin olan “b
ədxassəli yenitörəmə”yə (8000/3) sinonim
kimi qeyd edilir.
Aydındır ki, XBT-O-da “xərçəng” sözünün histoloji
diaqnozun t
ərkib hissəsi olaraq qeyri-dəqiq formada istifadə edildiyi
bütün hallar üçün spesifik kodlar t
əyin edilə bilməz.
Davranış
Şişin davranışı onun orqanizm daxilindəki aktivliyini göstərir.
Şişin davranışını müəyyən etmək üçün patoloqlar müxtəlif üsullardan
istifad
ə edirlər.
5-ci Cədvəldə bu davranışlar əks etdirilir (həmçinin
bax: XBT-O-3, s
əhifə 26, Cədvəl 18). Şiş yayılma potensialına malik
olmadan yerind
ə inkişaf edə (/0, xoşxassəli), yerində inkişaf etsə də,
b
ədxassəli ola (/2, qeyri-invaziv və ya in situ), ətraf toxumalara
siray
ət edə (/3, bədxassəli, birincili nahiyə) və hətta yarandığı
lokalizasiyadan disseminasiya ed
ərək başqa nahiyədə inkişafını
davam etdir
ə (/6, metastatik) bilər.
25