ġəriət risaləsi
354
Sual 75: Valideynlərim qeydə almadığından doğulduğum günü bilmirəm.
Mənim üçün dini vəzifələr nə vaxtdan vacib sayılır?
Cavab: Büluğ həddinin kiĢilər üçün üç niĢanəsi var: 15 yaĢın tamam
olması (digər əlamətlər olmasa 15 yaĢın tamamlanmasına əmin olmadan
vəzifə yoxdur); yuxuda və oyaq vaxtı az və ya çox sperma xaric olması;
ayıb yer ətrafında cod tüklərin çıxması.
Sual 76: Bir Ģəxs dünyasını dəyiĢmiĢ atası üçün Qur’an oxutdurmaq
məqsədi ilə pul və’d edərsə və Qur’an baĢa çatdıqdan sonra pul ödəməzsə,
borclu qalırmı?
Cavab: Və’dinə zamindir.
77: Çek alıĢ-veriĢi: Çek müamiləyə aid olarsa, borc sənədi sayılarsa,
(dostcasına çek olmazsa) onun az və ya çox miqdarda alıĢ-veriĢi caizdir.
78: Poker, Ģahmat və bilyard oyunları: əgər bu oyunlar qumar aləti
halından çıxarsa və xalq arasında idman, əyləncə vasitəsi sayılarsa, udub-
uduzmaq olmadan eybi yoxdur.
79: Musiqi: eyĢ-iĢrət məclislərinə aid olan bütün musiqilər haramdır.
Haram musiqini halal musiqidən fərqləndirmək üçün bu iĢi bilən imanlı
insanlara müraciət edilməlidir.
80: Hipnoz: Tibbi və bu kimi məqsədələrlə hipnoz olar. Amma gizli iĢləri
aĢkarlamaq, keçmiĢdən və ya gələcəkdən xəbər vermək məqsədli hipnoz
caiz deyil.
81: Dodaq və qaĢların döyəclənməsi, bu halda qüsl və dəstəmaz: bu iĢ
ifrat bəzək sayılmasa və fəsada səbəb olmasa caizdir. Hər halda döyəclənmə
ilə dərinin üzəri örtülmədiyindən bu halda dəstəmaz və qüsl düzgündür.
82: Bakirə qızların qaĢını və üzünü alması: bu iĢ qızlar üçün Ģər’ən haram
deyil. Amma xalq arasında qəbul edilmədiyindən ondan çəkinmək daha
yaxĢıdır.
83: Yatırım Ģərti: Əgər bu Ģəxs bank sahibinin yox, borc götürənlərin
iĢini asanlaĢdırarsa, eybi yoxdur.
84: Borc götürmək: Bankdan borc götürmək olar. Amma bu iĢdə Ģər’i
ölçülər gözlənilməlidir. Bu ölçülər gözlənildikdə verilən əlavə haqq sələm
sayılmır. Amma istənilən bir məqsədlə borc götürərkən müqaviləyə əməl
olunmalıdır.
85: Yubandırma cəriməsi: yubandırmağa görə cərimə almağın eybi var.
Amma borclu öz borcunu vaxtında ödəməlidir. Əks təqdirdə günahkar
sayılır.
86: Borc imtiyazının alqı-satqısı: əgər bu iĢ borc verən bankın qanunlrına
zidd olmasa eybi yoxdur.
87: BaĢqalarının sığorta dəftərçəsindən istifadə: bu iĢ sığorta təĢkilatının
qaydalarına zidd olduğundan və sığortalanan Ģəxslə öncədən Ģərt
kəsildiyindən caiz deyil. Hətta sığorta idarəsi öz xidmətlərində səhlənkarlıq
göstərsə də belədir.
ġəriət risaləsi
355
88: Borc və infilyasiya: borc ödənən müddətədək ciddi infilyasiya baĢ
verərsə, borclu Ģəxs infilyasiya faizini nəzərə alıb borcunu ödəməlidir.
Banklardan ayrı-ayrı illərdə infilyasiya faizinin nə qədər olduğunu
öyrənmək olar.
89: Həcc və ümrə yatırımları: Əgər Ģəxslərlə Həcc təĢkilatları arasında
müqavilə olmazsa və Ģəxslər öz istəyi ilə bu məbləği ödəyərsə eybi yoxdur.
Bu fayda Həcc xərclərindən sayılarsa, onun üzərinə xüms gəlməz.
Sual 90: Həftədə üç gün tədris məqsədi ilə baĢqa Ģəhərə gedən
müəllimlərin namaz və orucunun hökmü nədir?
Cavab: Bu səfər üç gün və ya daha artıq çəkərsə, onların namaz və
orucları tamdır.
Sual 91: Həftədə üç gün təhsil üçün bir Ģəhərdən o birinə gedən
tələbələrin namaz və orucunun hökmü nədir?
Cavab: Onların namaz və orucu tamdır. Amma 3 gündən az olarsa
müsafir hökmündədirlər.
Sual 92: Bə’zi dövlət mə’murları iĢləri ilə bağlı həftədə üç gün bir
Ģəhərdən o birinə gedirlər. Onların namaz və oruclarının hökmü nədir?
Cavab: Onların namaz və orucu tamdır.
Sual 93: Əgər hərbi xidmətdə olan əsgər valideynlərini görmək üçün
həftədə üç gün bir Ģəhərdən o birinə gedirsə, onun namaz və orucunun
hökmü nədir?
Cavab: Onların namaz və orucu tamdır. Ardıcıl Ģəkildə iĢ və təhsil üçün
həftə ərzində 3 gün baĢqa yerə gedənlərin namaz və orucu tamdır.
Sual 94: Mübarək ramazan ayında günortadan sonra təbliğ üçün Qumdan
40 km. aralanan tələbə və təbliğçilərin namaz və oruclarının hökmü nədir?
Cavab: Namaz və orucları tamdır.
Sual 95: Büluğ yaĢa, 9 yaĢa çatmıĢ, amma fiziki baxımdan
möhkəmlənməmiĢ qızların oruc tutmasının hökmü nədir?
Cavab: Nəzərdə tutulan halda bu qızlara oruc tutmaq vacib deyil. Əgər
bu zəiflik gələn ramazan ayınadək davam edərsə, həmin orucların qəzası da
vacib olmaz. Hər gün üçün bir mudd (750 qr) təam vermək bəs edər.
Sual 96: ĠĢ məqsədi ilə Tehrandan Savəyə həftədə 4 gün səfərə çıxan
mühəndis və fəhlələrin namaz və orucunun hökmü nədir?
Cavab: Onlar tez-tez gedib-gəldiyindən “kəsirus-səfər” sayılırlar, namaz
və orucları tamdır.
Sual 97: ĠĢlə bağlı hər gün Tehrandan Kərəcə səfərə çıxan qız və
xanımların namaz və orucunun hökmü nədir?
Cavab: Namaz və orucları tamdır.
Sual 98: Həftədə üç gün müxtəlif məntəqələrə səfərə çıxan imam-
cümələrin namaz və orucunun hökmü nədir?
Cavab: Onlar da “kəsirus-səfər” sayılırlar, namaz və orucları tamdır.
ġəriət risaləsi
356
Sual 99: Həftədə üç gün daxil və xaricə uçuĢu olan təyyarəçi və hava
limanı iĢçilərinin namaz və orucunun hökmü nədir?
Cavab: Namaz və orucları tamdır.
Sual 100: Universitetlərdə yaĢayıb, qidalanan yerli və xarici tələbələrin
fitrə zəkatının hökmü nədir? Bu fitrə onların öz öhdəsinədir, yoxsa
universitetin?
Cavab: Tələbələr qidanı adətən dükandan aldıqları üçün fitrə zəkatını ya
özləri, ya da xərclərini ödəyən Ģəxs verməlidir.
Sual 101: Fabrik və müəssisələrdə iĢləyən iĢçilərin fitrə zəkatının hökmü
nədir? Öz öhdələrinədir, yoxsa müəssisənin öhdəsinə?
Cavab: Həmin yerlərdə qidalanma maaĢın bir hissəsi sayıldığından fitrə
zəkatı onların öz öhdəsinədir.
Sual 102: Poçt kimi dövlət müəssisələrində iĢləyənlərin fitrə zəkatı kimin
öhdəsinədir?
Cavab: Fitrə zəkatı onların öz öhdəsinədir.
Sual 103: Ramazan ayında müxtəlif Ģəhər və kəndlərdə mənzillərdə
yaĢayan ruhanilərin fitrə zəkatı kimin öhdəsinədir? Onlar adətən hər gecə
iftar üçün bir mənzilə də’vət edilir.
Cavab: Onların fitrə zəkatını ödəmək kimsəyə vacib deyil. Ayın
sonundan bir neçə gün bir yerdə qalsalar istisnadır. Səhərlər ardıcıl Ģəkildə
bir mənzildə olsalar, fitrə zəkatını ev sahibi verməlidir.
Sual 104: Kimsəsiz xəstələrin müalicəsi üçün fitrə zəkatından istifadə
etmək olarmı?
Cavab: Eybi yoxdur.
Sual 105: Müxtəlif büdrəmələr səbəbindən zindana düĢən yoxsulların
azadlığa çıxması üçün fitrə zəkatından istifadə etmək olarmı?
Cavab: Eybi yoxdur.
ġəriət risaləsi
357
E’TĠKAF
1. E’tikaf müstəhəb əməllərdəndir. Amma bu əməl nəzir və bu kimi
yollarla vacib olur. E’tikafda ibadət məqsədi Ģərtdir.
2. E’tikaf 3 gündən çox da çəkə bilər. Amma iki gün artırsalar, 3-cü günü
də əlavə etsinlər. (Vacib ehtiyata əsasən)
3. E’tikaf ibadəti came məscidində yerinə yetirilməlidir. Came məscidi
dedikdə Ģəhərin müxtəlif zümrələrinin iĢtirak etdiyi məscid nəzərdə tutulur.
Məhəl və bazar məscidi isə belə deyil.
4. Bilərəkdən məsciddən çıxdıqda e’tikaf ibadəti pozulur. E’tikaf edən
Ģəxs unutqanlıqdan məsciddən çıxarsa, ehtiyata əsasən e’tikafı pozulmuĢdur.
5. Qadınlar da e’tikaf saxlaya bilər. Amma vacib ehtiyat budur ki,
ərlərindən icazə alsınlar.
6. BaĢqası üçün e’tikaf saxladıqda ehtiyat budur ki, hədiyyə məqsədi
olsun. Bu məqsədlə həm diri, həm də ölü üçün e’tikaf etmək olar. Demək,
bir neçə nəfər üçün də bu iĢi görmək mümkündür.
7. E’tikafda xüsusi oruc tutmaq zəruri deyil. Mübarək ramazan ayının
orucunu və ya qəza orucu tutmaq olar. Amma muzdla oruc tutmaq iradlıdır.
8. Müstəhəb e’tikafı ilk iki gündə pozmaq olar. Amma 3-cü gün pozmaq
caiz deyil.
9. E’tikaf ibadəti bir məsciddə yerinə yetirilsə, daha yaxĢıdır. Amma bir-
birinə bitiĢik iki məsciddə də e’tikaf saxlamaq olar.
10. Bir yerin məsciddən olub-olmadığı Ģübhəlidirsə və zahirən bu
məhəlin məscid olması bilinmirsə, e’tikaf düzgün deyil.
11. Qadınlar da yalnız məsciddə e’tikaf saxlaya bilər.
12. YaxĢını pisdən seçən uĢaqlar da e’tikaf edə bilər.
13. AĢağıdakı hallarda e’tikaf saxlayan Ģəxs məsciddən xaric ola bilər:
a) ġər’i və ürfi zəruri bir iĢə görə. Məsələn, ayaqyoluna getmək və ya
zəruri qüsl etmək üçün.
b) Məhkəmədə Ģahidlik, cümə namazı, dəfn, xəstəni yoxlamaq üçün
məsciddən çıxmaq olar. Amma hər müstəhəb iĢ üçün caiz deyil.
14. E’tikaf zamanı qəsbi xalça üzərində əyləĢmək e’tikafı batil etmir.
Ehtiyata əsasən, qəsbi xalça qəsbi yerdən fərqlənir.
15. E’tikafda niyyətin baĢlanğıcında Ģərt qoymaq olar ki, ürfi və Ģər’i
üzür yaranarsa, e’tikaf dayandırılacaq. Bu halda üzür yaranarsa, hətta 3-cü
gün e’tikafı pozmaq olar.
16. Tam 3-gündən az e’tikaf düzgün deyil. Gün dedikdə fəcr tülusundan
günəĢin qürubunadək olan vaxt nəzərdə tutulur.
17. Məscidin Ģəbistanında, sərdabədə, məscidin həyətində e’tikaf caizdir.
Bir Ģərtlə ki, məscid həyətinin məscidə aid olmadığı sübuta yetməsin və
zahirən mə’lum olmasın.
ġəriət risaləsi
358
18. E’tikafda beĢ Ģey haramdır:
a) Zövcədən ləzzət almaq. Ġstər yaxınlıq, ehtiyata əsasən, istər toxunmaq
vasitəsi ilə.
b) Ġstimna. Ehtiyata əsasən, zövcə vasitəsi ilə halal istimna olsa belə.
c) Ləzzət məqsədi olmasa belə ətir və xoĢ qoxuları iyləmək.
ç) AlıĢ-veriĢ, hətta mütləq ticarət. Ehtiyata əsasən zərurət olmadıqda.
Amma tikiĢ kimi halal dünyəvi iĢlərlə məĢğul olmaq mümkündür.
d) Qələbə, üstünlüyü göstərmək məqsədi ilə dini və dünyəvi mövzularda
höcətləĢmək. Bu iĢin gündüz və ya gecə baĢ verməsinin fərqi yoxdur.
19. E’tikaf edən Ģəxs dünyəvi iĢlər görüb mütaliə edə bilər. Amma bu
qəbil iĢlərdən uzaqlıq və ibadətə diqqət daha yaxĢıdır.
20. Əgər e’tikaf edən Ģəxs qeyd olunan yollardan biri ilə e’tikafını batil
etsə, e’tikaf vacib olmuĢsa, qəzasını yerinə yetirməlidir. Əgər qeyri-
müəyyən vacibsə və 3-cü gün pozulmuĢsa, yenə qəzası yerinə yetirilməlidir.
1-ci və 2-ci gündə baĢ verdikdə qəzası vacib deyil. E’tikafın qəzasını dərhal
yerinə yetirmək vacib deyil.
Mündəricat
359
CƏNAB AYƏTULLAH-ÜZMA MƏKARĠM ġĠRAZĠNĠN
HƏYATINA ÖTƏRĠ BĠR BAXIġ
Bərəkətli baĢlanğıc
Cənab Ayətullah-üzma Məkarim ġirazi hicri-qəməri 1345-ci ildə ġiraz
Ģəhərində dindar bir ailədə dünyaya göz açmıĢdır. Bu ailə öz əxlaqi
üstünlükləri ilə tanınmıĢdır. Cənab ustad ibtidai təhsilini ġirazda baĢa
çatdırmıĢdır. Onun güclü yaddaĢı və misilsiz istedadı Ģagirdlər arasında
seçilməsinə səbəb olmuĢdur.
Elmə maraq
Cənab ustadın ailə üzvləri arasında ruhani olmasa da, Ġslam maarifinə
eĢqi onu bu iftixarlı sahəyə sövq etmiĢdir. Ustad təqribən 14 yaĢında ġirazın
Ağababaxan mədrəsəsində dini təhsilə baĢlamıĢdır. Qısa bir müddətdə sərf,
nəhv, məntiq, məani, bəyan və bədii sahəsində zəruri biliklərə
yiyələnmiĢdir. Daha sonra fiqh və üsulla məĢğul olmuĢ, fövqəladə istedadı
sayəsində 4 il müddətində müqəddimə, orta və ali səth dərslərini baĢa
çatdırmıĢdır. Həmin illərdə ġiraz elmi hövzəsinin tələbələri də onun
biliyindən faydalanmıĢlar. Ustad özü təhsil almaqla yanaĢı bə’zən bir gündə
8 sinifdə tədrislə məĢğul olmuĢdur.
Cənab ustad 18 yaĢında ikən Qum elmi hövzəsinə daxil olmuĢdur. Həmin
vaxt
dövrün
böyük
ustadları Ayətullah-üzma Bürucerdi, baĢqa
ayətullahların dərsindən 5 ilə yaxın bəhrələnmiĢdir.
Gənclik dövründə hicrət
Cənab ustad böyük müəllimlərin düĢüncələri ilə tanıĢlıq üçün hicri-
qəməri 1369-cu ildə Nəcəf elmi hövzəsinə hicrət etmiĢdir. Orada Ayətullah
Həkim, Xoyi, Seyid Əbdül Hadi ġirazi və baĢqa böyük ustadların
dərslərində iĢtirak etmiĢdir.
Hövzənin qədim ən’ənəsi
Cənab ustad 24 yaĢında ikən Nəcəfin iki böyük aliminin hüzurunda
ictihad dərəcəsinə çatmıĢdır.
Quma qayıdıĢ
Böyük ustad hicri-Ģəmsi 1330-cu ilin Ģəban ayında Ġrana qayıtmıĢ,
müqəddəs Qum Ģəhərində məskunlaĢmıĢdır.
Mündəricat
360
Yeni hövzə, yeni dərs
Cənab Ayətullah-üzma Məkarim ġirazi Ġrana qayıtdıqdan sonra üsul və
fiqh dərsləri, ali səth dərsləri ilə məĢğul olmuĢdur. Hövzə 55 ilə yaxındır ki,
ustadın xaric dərslərindən bəhrələnir. O bir çox mühüm fiqh kitablarını
tədris etmiĢ, onlarda düzəliĢlər aparmıĢdır. Hazırda cənab ustadın xaric dərsi
ən çox dinləyicisi olan dərslərdəndir. Bu dərslərdə 2 minə yaxın tələbə və
alim iĢtirak edir. Cənab ustad gənclik dövründən baĢlayaraq müxtəlif
sahələrlə bağlı, o cümlədən əqidə, Ġslam maarifi, vilayət, təfsir, fiqh və üsul
mövzusunda kitablar yazmıĢdır. Cənab Ayətullah-üzma Məkarim ġirazi
Ġslam dünyasının böyük qələm sahiblərindən sayılır.
Siyasi həyat
Cənab ustad Ġslam inqilabında fəal iĢtirak etmiĢdir. Bu fəaliyyətlərinə
görə dəfələrlə həbsə alınmıĢ, Çabhar, Mehabad, Hənarək Ģəhərlərinə sürgün
edilmiĢdir. Ustad ilk xibrə məclisinin əsas qanununun hazırlanmasında fəal
iĢtirak etmiĢdir.
Cənab ustadın dəyərli xidmətləri
Zalım rejim hiss edirdi ki, Qum elmi hövzəsi ümumi bir nəĢriyyəyə
ehtiyaclıdır və bu nəĢriyyə çoxsaylı fitnəkar nəĢriyyələrin Ģübhələrini
cavablandıra bilər.
Cənab ustad bir sıra alimlərlə həmkarlıq edib “Ġslam məktəbi” adlı aylıq
nəĢriyyəni çap etməyə baĢladı. Bu nəĢriyyənin yayılmasına Qum elmi
hövzəsinin böyük ustadları yardım göstərirdi. “Ġslam məktəbi” nəĢriyyəsi Ģiə
dünyasında görünməmiĢ bir xidmət idi. Yayım baxımından bu nəĢriyyə elmi
və dini jurnallar arasında bütün Ġslam dünyasında birinci yerdə dayanırdı.
Cənab ustadın əsərləri
Cənab Ayətullah-üzma Məkarim ġirazinin 132 cild kitabı nəĢr
olunmuĢdur. Bu kitablardan bə’ziləri 30 dəfədən artıq təkrar çap edilmiĢdir.
Kitablardan bir hissəsi dünyanın on dilinə tərcümə edilib, müxtəlif ölkələrdə
yayılmıĢdır. Həmin əsərlərlə tanıĢ olaq:
1. “Qur’ani-məcidin aydın və rəvan tərcüməsi”;
2-28. “Təfsiri-nümunə”;
29-38. “Qur’an bəyanının mövzu təfsiri”;
39, 40. “Təfsirul-mizan”ın tərcüməsi;
41-43. “Qur’anda əxlaq”;
44. “Filosofnümanlar”;
45. “Ġslamda müdiriyyət və komandanlıq”;
46. “Dünyanın ən üstün xanımı Zəhra (s. ə.)”;
47. “Əxlaq iĢığında həyat”;
48. “Haqq cilvəsi”;
Mündəricat
361
49. “Ruhlarla rabitə”;
50. “Dini suallar və cavablar”;
51. “Ġslam iqtisadiyyatının əsas yönümləri”;
52. “Dindarlıq amilləri”;
53. “Allahı necə tanıyaq?”;
54. “Varlığı yaradan”;
55. “Böyük rəhbərlər və məs’uliyyətlər”;
56. “Qur’an və son Peyğəmbər (s)”;
57. “Məad və ölümdən sonrakı həyat”;
58. “Müsəlmanın əqidəsi”;
59. “Böyük Mehdi (ə. c.) inqilabı”;
60. “UnudulmuĢ dəyərlər”;
61. “Marksizmin süqutu”;
62. “Təkamülün son fürsətləri”;
63. “Bizim ainlərimiz”;
64. “Gənclər üçün 50 əqidə dərsi”;
65. “Təhlükəli əyləncələr”;
66. “Namaz ali tərbiyə məktəbidir”;
67. “Me’rac, Ģəqqül-qəmər...”;
68. “Varlığın müəmması”;
69. “ġəhadət fəlsəfəsi”;
70. “ġərqin gerilik səbəbləri”;
71. “Ġslamın çöhrəsinə xülasə baxıĢ”;
72. “Allah axtarıĢında”;
73. “Gənclərin cinsi problemləri”;
74. “Ġslamdan nəyi bilməyik?”;
75. “Materializm və kommunizm haqqında”;
76. “Qur’an və hədis”;
77. “Təqlid, yoxsa təhqiq”;
78. “Xüms istiqlalın sütunudur”;
79. “Ġntizar məsələsi”;
80. “Rə’y əsasında təfsir”;
81. “Ciddi mübarizə üçün təqiyyə”;
82. “Bu məsələ bütün gənclərə aiddir”;
83. “Ġslam və qulların azadlığı”;
84. “Həyatdan 150 dərs”;
85. “Nümunəvi ailədə qayğı”;
86. “Ġslam hökuməti proqramı”;
87. “Müqəddimə vəhy risaləsi”;
88. “Ġltiqat və iltiqatiha”;
89. “Ġmam Rizanın (ə) tarixi”;
90, 91. “Nəhcül-bəlağədə Ġslam əxlaqı”;
Mündəricat
362
92. “ġəriət məsələləri risaləsi”;
93. “Gənclərin hökmləri risaləsi”;
94. “Qadınların hökmləri risaləsi”;
95. “Həcc mərasimi”;
96, 97. “Yeni istiftaat”;
98-100. “Hidayət nuru”;
101. “Ürvətul vüsqaya Ģərh”;
102, 103. “Fiqh qaydaları”;
104-108 “Ənvarul-füqahə”;
109-111. “Ənvarul-üsul”;
112-114. “Ġmamın tapĢırığı” (Nəhcül-bəlağənin Ģərhi);
115. “Sələm və Ġslamda bank”;
116. “Sələmdən uzaqlıq yolları”;
117. “Qur’anın gözəl məsəlləri”;
118. “Əbədi öyüdlər”;
119. “Əxlaq sayəsində sağlam cəmiyyət”;
120. “Mühüm fiqh məsələləri”;
121. “Hökmul-əzhiyə”;
122. “Fərdi ümrə”;
123. “Xanımların Həcci”;
124. “Həccin ümumi ayinləri”;
125. “Həzrət Mehdinin (ə. c.) ümumdünya hökuməti”;
126. “Gənclərin sorağınca”;
127. “Həzrət Əlinin (ə) buyuruqlarından 110 öyüd”;
128. “Ayın görünməsi ilə bağlı bir neçə mühüm nöqtə”;
129. “ġər’i hiylələr və düzgün çıxıĢ yolu”;
130. “Vilayət ayələri”;
131. “Yeni Məfateh”;
132. “Cəzalandırma”.
Əlhəmdulillahi-Rəbbil-aləmin
Dostları ilə paylaş: |