|
Erkaklar jinsiy sistemasi
|
səhifə | 3/7 | tarix | 24.12.2023 | ölçüsü | 2,38 Mb. | | #160237 |
| Urug\'don.gista (N.A)muhim ahamiyatga ega
- Sertoli hujayra funksiyasi
- Baryer funksiyasi
- Tayanch funksiyasi
- Trofik funksiyasi
- Fagotsitar funksiyasi
- Ekzosekretor funksiyasi
- Transport oqsili produksiyasi
- O’zaro endokrin aloqada qatnashadi
- Baryer funksiyasi
- Baryer komponentlari:
− Testis kapilyarlarining fenestrali epiteliysi va uning bazal membranasi
− Baryer komponentlari orasidagi yupqa
interstitsial to’qima
− Limfatik g’ilof
− Urug’ kanali xususiy qobig’i
− Spermatogen epiteliy BMsi
− Sertoli hujayralari orasidagi kontakt
- Baryer funksiyasi
− Spermatotsit va spermatidni immun sistemadan
himoya qiladi
− Immun sistema shakllanishida bu hujayralar
- Tayanch funksiyasi
- o’simtalari spermatogen hujayralar uchun tayanch
- Spermatogenezda o’lgan hujayralar
- Sitoplazmatik tomchilarni yutadi
- Trofik funksiyasi
- Adlyuminal qismdagi hujayralar uchun
- Kanal bo’shlig’iga ajratadi
- Epiteliydan ajralgan spermatozoidlar uchun
- Transport oqsili produksiyasi
- Androgen bog’lovchi oqsil
- Testikulyar albumin
- Transferrin
- O’zaro endokrin aloqada qatnashadi
- Gipofizning FSGi ta’sir obyekti
- O’zi ham spermatogenezni stimullovchi faktorlar va ingibin oqsili(FSG sintezini ingibirlaydi) ajratadi
- Spermatogenez bosqichlari 3 bosqichda:
- Gonotsitlar bosqichi
- Prespermatogenez
- Xususiy spermatogenez
- Xususiy spermatogenez o’z navbatida 4 ta jarayondan iborat:
- Spermatogoniylarning mitotik bo’linishi
- Spermatotsitlarni meyotik bo’linishi (davomiyligi 1 oy)
- Spermatidlar
yetilishi(spermiogenez)
- Spermatozoidlar yetilishi
- Spermatogoniylarning mitotik bo’linishi
− Bu bo’linish natijasida hosil bo’lgan qiz hujayralar ajrab ketmay, ular orasida sitoplazmatik ko’prikchalar qoladi. Bu ko’priklar keyingi hamma bo’linishda saqlanadi.
Izolyatsiyalangan spermatogoniylar differensirofkaga kirib
kolonal sinsitia hosil qiladi
− Bu bosqichda 9 ta mitotik bo’linish kuzatiladi va har bir hujayradan 500 ta yangi hujayra hosil bo’ladi
− Meyoz bo’linishda hujayralar soni 4 marta ortadi
− Spermatogenezning har bir bosqichida ko’plab hujayralar
o’ladi, shuning uchun hujayralar soni hisobdan kamroq
− Jarayon 2 hafta davom etadi
− Har bir bo’linishda hosil bo’lgan spermatogoniylar odingisidan farq qiladi. Xromatinlar o’zgarishga uchrab geteroxromatin ulushi ortadi. Bu aktiv genlar miqdori kamayishi bilan bog’liq
− So’nggi bo’linishdan keyin spermatotsitlar hosil bo’ladi va
ular meyozga kiradi
- Spermatotsitlarning meyotik bo’linishi
- O’ziga xosligi:
− faqat yetilgan hujayralar bo’linadi
− faqat bir marta amalga oshadi
− birlamchi va ikkilamchi spermatotsitlar bo’linishga kiradi va erta spermatidalar hosil bo’ladi
- Spermatidalar yetilishi
− Davomiyligi 1 oy
− Katta morfologik va strukturaviy o’zgarishlarga uchraydi
− Bu jarayonlar uchun optimal harorat 34⁰
− Spermatidlar yetilishida Sertoli hujayralari muhim
− Spermiogenez oxirida yetilgan hujayralar Sertoli hujayrasi bilan aloqasini uzadi va kanal bo’shlig’iga chiqishi uchun ko’prik uziladi(spermiatsiya)
− Shu paytda kechki spermatid spermatozoidga o’tadi
- Yadroning zichlashishi
- Spermatogenezning 1–yarmida yadroda RNK sintezlanadi
- Yadro oqsillari almashinadi va yangi oqsillar
xromatinning kuchli kondensatsiyasini
ta’minlaydi. Natijada yadro 30 marta kichrayadi
- Yadro hujayra bir qutbiga yaqinlashadi
- Energiya bilan ta’minlovchi sistema – maxsus fermentlar
o Ular orqali spermatozoidlar yangi energiya
manbalari(Fruktoza va AtsetilKarnitin)dan foydalana oladi
- Mitoxondriya spiral shaklda joylashgan
- Ayol jinsiy yo’llarida uning ahamiyati ortadi, chunki
energiya manbasi laktat va piruvatga o’tadi
- Erta spermatidada yadro yaqinida Goljidan hosil bo’ladi
- Dastlab membranali granula ko’rinishida bo’ladi, keyin yadroga yaqinlashib oldiga o’tadi va zichlashadi
- Akrosomada tuxum hujayra membranalarini
parchalovchi fermentlar sintezlanadi
- Boshcha membranasi
- O’ziga xos tuzilgan
- Spermatozoid harakat yo’nalishini va tuxum hujayra bilan aloqasini osonlashtiradi
- Xivchin:
- Kechki spermatidalarda rivojlanadi
- 2 sentrioladan biri uning aksonemasini hosil qiladi
- Deyarli hamma sitoplazmasini yo’qotadi
- Hujayra ichi parchalanishi va komponentlarini
utilizatsiyasi orqali
- Qolgan qismi tomchi ko’rinishida dumning oraliq sohasida yig’iladi. Bu yerda organellalar konsentratsiyasi ortadi
- Bu jarayon spermiatsiya bilan parallel yoki moyak ortig’ida amalga oshadi
- Sitoplazma yo’qolishi bilan hujayralar orasidagi ko’priklar yo’qoladi
- Spermatozoidlar yetilishi
- Ortiq boshchasida:
− akrosoma yetilishi tugallanadi, lekin urug’lantirishga qobiliyatsiz
- Ortiq dumi va ductus deferensda:
− harakatlana oladi
− membrane yuzasida tuxum hujayra bilan bog’lanish
uchun zarur glikoproteinlar yig’iladi
− 1-3 hafta davom etadi
- Ayollar jinsiy yo’lida
− prostata, urug’ pufakchasi ayol jinsiy yo’li sekreti spermatozoid membranasining labilligini oshiradi va akrosomal reaksiya rivojlanishi uchun zarur
− shuningdek, spermatozoid metabolizmi va
harakatchanligi ortadi
Testisning gormonal regulyatsiyada ishtiroki
▲ Moyaklar
− Ichki sekretsiya a’zosi
− Gormonal funksiyasini gipotalamus va gipofiz nazorat qiladi
− Bu funksiya 2 tip hujayralar orqali
ta’minlanadi (Leydig va Sertoli hujayralari)
- Sertoli hujayralari
− Funksiyasi FSG va testosteron orqali boshqariladi
− Asosan maxsus oqsillar sintezlaydi
− Testosteron ba’zi fermentlar ta’sirida estradiolga o’tadi va bu Leydig hujayralariga ta’sir qilib testosterone sintezini kamaytiradi
− Shuningdek, Aktivin va IL –1 ajratib, spermatogoniy bo’linishini stimullaydi
− Ingibin – gipofizda FSG hosil bo’lishini tormozlaydi
- Leydig hujayralari
- Kanallar orasidagi interstitsial to’qimada
joylashgan
- Yumaloq shaklda, oksifil sitoplazmali
- Testosteron sintezlaydi. U avval limfatik to’rga, so’ng kata qon aylanish sitemasiga o’tadi
- Testosteron ta’siri:
− qaytar aloqa mexanizmi orqali gipofizda lyutenlovchi gormon ishlab chiqarilishini ingibirlaydi
− sertoli hujayrasiga ta’sir qilib, maxsus oqsillar sintezini stimullaydi
− shu oqsil bilan bog’lanib spermatogen
hujayralar rivojlanishiga ta’sir qiladi
Urug’ yo’llari devorining tuzilishi
Dostları ilə paylaş: |
|
|