ErməNİ saxtakarliğI. Yalan üZƏRİNDƏ qurulan tariX
Yüklə 32,2 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “İafetdən Qomer doğuldu, Qomerdən Tiras doğuldu, Tirasdan Hayk doğuldu
- “Biz, fikrimizcə, qədim tarixdə həqiqətə tamamilə uyğun olanları tapdıq”.
- “Xorenatsi ilkin mətni istər əcnəbi dildə, istərsə də doğma erməni dilində olan qədim əlyazmalara öz düzəlişlərini edəndə vicdansızcasına
- Riçard Hovanesyan
- “Kitabdakı bir çox əlamətlər də onun V əsrdə qələmə alınmadığını təsdiqləyir. Çünki Movsesin istinad etdiyi mənbələrin bəziləri həmin
- IX iddia “Ermənilər İsa Məsihə məktub, o isə onlara “avtoportretini” göndərmişdi”
- 90 - ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX yəhudi mənşəli olduqlarını etiraf etməli, ya da çıxılmaz vəziyyətdən yeganə xilas yolu kimi Tövrat mətnlərində düzəliş aparmalı idilər. Movses Xorenatsi ikinci variantı seçmişdi. Aramın “erməni mənşəyinə” dair dini təsdiq tapmaq üçün onu Samın övladları sırasından çıxarmış və zorən Yafəsin şəcərəsinə daxil etmişdi. Beləliklə, Tövrat mətni üzərində kosmetik əməliyyatlardan sonra Yafəsin nəsli erməniləşərək aşağıdakı vəziyyəti almışdı: “İafetdən Qomer doğuldu, Qomerdən Tiras doğuldu, Tirasdan Hayk doğuldu, Haykdan Aramenak doğuldu, Aramenakdan Aramais doğuldu, Aramaisdən Amasiya doğuldu, Amasiyadan Gelam doğuldu, Gelamdan Xarma doğuldu, Xarmadan ARAM doğuldu…”. Bütun bunlardan sonra Movses Xorenatsi böyük məmnuniyyət içərisində rahat nəfəs almış və törətdiyi küfrə bəraət qazandırmaq üçün “Tarix” kitabına bu sözləri əlavə etmişdi: “Biz, fikrimizcə, qədim tarixdə həqiqətə tamamilə uyğun olanları tapdıq”. Onun yazdıqlarına inansaq, “erməni” Aram “döyüşlərdə çoxsaylı şanlı qələbələr qazanmış, Ermənistanın hüdudlarını hər tərəfə genişləndirmişdir… Bütün xalqlar ölkəmizi bu adla (Aram) tanıyırlar. Yunanlar – “armen”, farslar və suriyalılar (qədim aramilərin törəmələri) isə “armenik” deyirlər”. Üstəlik, M.Xorenatsinin dini saxtakarlığından bəhrələnən katolikos O.Drasxanakertsi böyük fərəh hissi ilə qeyd edirdi: “O (Aram) şanlı igidliyi ilə təkcə zəifləri deyil, Kappadokiyanı da özünə tabe edə bilmişdi”. Harvard Universitetinin Ermənişünaslıq kafedrasının müdiri, Movses Xorenatsinin “Tarix” əsərinin ingilis dilinə tərcüməçisi professor Robert Tomson “erməni Herodotu”nun saxtakarlıq səyləri haqqında bunları vurğulayır: “Xorenatsi ilkin mətni istər əcnəbi dildə, istərsə də doğma erməni dilində olan qədim əlyazmalara öz düzəlişlərini edəndə vicdansızcasına onları dəyişir. Onun mənbələrə münasibəti və tarixi araşdırma metodu göstərir ki, onun əsərlərinə tam etibar etmək olmaz. Əlbəttə, Moisey (Movses) tarixi gerçəkliklər haqqında da bir sıra xatirələri saxlamışdı… Lakin Moiseyin istinad etdiyi erməni mətnlərinin böyük hissəsi yalnız onun yaşadığı dövrdən sonra tərcümə və ya tərtib olunmuşdu. Bütün bunlar isə onun guya, V əsrdə yaşamasına dair iddiaları rədd edir”. 136 Erməni mənşəli alim, ABŞ-ın Kaliforniya Universitetinin professoru Riçard Hovanesyan da M.Xorenatsinin salnaməsinə istinadən həm müəllifin, həm də XVII-XVIII əsrlərdə onun mətnlərində ciddi düzəlişlər aparan redaktorların bir sıra saxtakarlıq cəhdlərini, eləcə də kobud xronoloji uyğunsuzluqları müəyyən etmişdir. Məsələn, M.Xorenatsi iddia edir ki, guya o, vaxtilə vardapet Mesrop 136 http://mjora.livejournal.com/78904.html?thread=1492536 - 91 - ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX Maştotsun əziz-xələf şagirdi olmuşdur. Digər iddiasına görə isə, Maştotsun ölümündən sonra erməni patriarxı Saak da dünyasını dəyişmiş, elə həmin vaxt Arşakilər sülaləsi süqut etmiş və Xorenatsi erməni xalqının qara günlərinə göz yaşları axıtmışdı. Tarixi gerçəkliklər isə bunun əksini göstərir. Belə ki, M.Maştots 440-cı ildə, katolikos Saak Partev (Parf) isə 439-cu ildə fani dünyanı tərk etmişdilər. Ermənilərə heç bir aidiyyatı olmayan Arşakilər monarxiyası 428-ci ildə tarix səhnəsindən silinmişdi. Riçard Hovanesyan qənaətlərini belə ifadə edir: “Kitabdakı bir çox əlamətlər də onun V əsrdə qələmə alınmadığını təsdiqləyir. Çünki Movsesin istinad etdiyi mənbələrin bəziləri həmin dövrdə erməni dilinə tərcümə edilməmişdi. Əsərində VI əsrdə, hətta VII əsrdə yaşamış insanlarla ünsiyyətdə olduğunu bildirir… X əsrə kimi bu adda tarixçi məlum deyildi və onun əsərlərinə istinadlar edilməmişdi”. 137 137 Richard G. Hovannisian. The Armenian People from Ancient to Modern Times, Volume I, The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century, New York, St. Martin’s Press, 1997 - 92 - ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX IX iddia “Ermənilər İsa Məsihə məktub, o isə onlara “avtoportretini” göndərmişdi” Əvvəlcə, ermənilərin hələ Müqəddəs Qriqorinin missionerlik fəaliyyətindən əvvəl İsa Məsih dinini qəbul etməsi, ilk erməni-xristian dövlətinin yaranması, ermənilərin Hz.İsa ilə məktublaşması, hətta onun rəngli portretini (söhbət fotoşəkildən getmir) əldə etmələri barədə “erməni həqiqətlərini” araşdıraq. Beləliklə, qədim zamanlarda, daha doğrusu, eramızın əvvəllərində “erməni Mesopotamiyası” adlanan ərazidə Osroena “erməni dövləti” və onun “V Abqar” adlı nəcib hökmdarı vardı. Erməni salnaməçiləri və müasir erməni tarixçiləri tam ciddiyyətlə yazırlar ki, V Abqar etnik erməni və Arşakuni nəslindən (parfların “turanlılar” adlandırılan Arsakilər sülaləsindən) Partevin oğlu idi. Ovanes Drasxanakertsi isə onun atasının adının “Arcam” olduğunu bildirir. Movses Xorenatsi isə qeyd edir ki, “Arşamın” oğlu olan Abqar qeyri-adi müdrikliyi və təvazökarlığı ilə seçilirdi. V Abqar vaxtilə erməni qoşunlarının düşərgəsi olmuş məntəqədə Edessa (Türkiyə ərazisindəki indiki Şanlıurfa) şəhərini salaraq, paytaxtı, arxiv və kitabxanaları, bütləri oraya köçürmüşdü. Doğrudur, Xorenatsidən fərqli olaraq, Abqarın müasiri - tarixçi Publi Tatsit onu məkrli, riyakar, gah Romanın, gah da Parf dövlətinin tərəfinə keçən hiyləgər hökmdar kimi təsvir etmişdi. Gəlin, Tatsitin bu iddiasına, eləcə də M.Xorenatsinin “nəcib erməni hökmdarının” yeni saldığı şəhərə nə üçün Makedoniyanın qədim paytaxtının adını verməsinə o qədər də məhəl qoymayaq. Müasir erməni tarixçiləri Movses Xorenatsinin sözlərinin doğruluğunu sübuta yetirmək üçün Edessalı Labubniya, Prokopi ilə Yesevi kimi qədim salnaməçilərin əsərlərinə istinad edirlər. Lakin, onlar Abqarın hakimiyyəti illərində baş verənləri təsvir etməklə kifayətlənmiş və heç biri onun etnik erməni, Osroenanın isə “erməni dövləti” olduğunu qeyd etməmişlər. Obyektiv tarixi qaynaqlara əsasən isə Osroena hökmdarı V Abqar Uhama eramızdan əvvəl 4-cü ildən eramızın 7-ci ilinə kimi və 13-cü ildən 50-ci ilədək hakimiyyətdə olmuşdu. O da müəyyən edilmişdi ki, nə bu ərazinin, nə həmin şəhər-dövlətin, nə də V Abqarın ermənilərə aidiyyatı yox idi. Qısa arayışla bildiririk ki, bu şəhərin təməli eramızdan əvvəl IV əsrdə, Selevkilərin hakimiyyəti dövründə qoyulmuş, Makedoniyanın qədim paytaxtının şərəfinə “Edessa” adlandırılmışdı. Arxeoloji tədqiqatlara əsasən, şəhərin təməlini selevk I Nikator (eramızdan əvvəl 312—281-ci illər) qoymuşdu. IV Antioxun (eramızdan əvvəl 175—164- Yüklə 32,2 Kb. Dostları ilə paylaş:
|