- 107 -
ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX
olur ki, 1768-ci
ildə katolikos I Simeon guya, Eçmiədzin saxlanclarında qorunan
“Nuhun gəmisi”nin bir parçasını kəsərək haşiyəyə aldırmış və erməni xalqının
ülyahəzrətə dərin minnətdarlığının və sədaqətinin rəmzi olaraq, Rusiya çariçası
II Yekaterinaya hədiyyə etmişdi. Belə qiymətli hədiyyədən riqqətə gələn çariça
borclu qalmamış, həmin ağac-yonqar materialının müqabilində katolikos I
Simeonu qiymətli daşlarla bəzədilmiş patriarx ordeni ilə təltif etmişdi. XVIII
əsr Rusiya imperiyasının gerbi – ikibaşlı qartal şəklində hazırlanmış bu mükafat
imperiya qarşısındakı müstəsna xidmətlərə görə verilirdi.
169
Lakin, bu gün siyasi
mülahizələrə görə, həm də “katolikos ordeni”, “rus və erməni xalqları arasında
tarixi qardaşlığın təcəssümü” kimi təqdim olunan həmin ikibaşlı qartal öz
görünüşü və semantikası ilə II Yekaterinanın patriarx ordenindəki “həmkarının”
eyni deyildir!
Təsvirə baxdıqda erməni vardapetlərinin səlcuq rəmzində hansı
zahiri
dəyişiklikləri etdiklərini, daha doğrusu, ona Rusiya imperiyası gerbinin və
“qədim erməni simvolizminin” hansı əlamətlərini əlavə etdiklərini aydın görmək
olar. İlk növbədə “siam əkizlərinin” sinsindəki Müqəddəs Georgi təsviri öz yerini
erməni xaçına vermiş, sonra isə ordenə səlcuq gerbi üçün xarakterik olmayan
tac əlavə edilmişdi.
Lakin bu tac təbii ki, II Yekaterinanın rəsmi baş geyimindən
fərqlənməli idi. Axı, imperatriçanın erməni kilsəsi üçün etdiklərinə baxmayaraq,
“erməni qartallarının” başı üzərində – “Böyük Ermənistan hökmdarı II Tiqranın
tiarası” üzərində Günəş işarəsi, səkkizguşəli ulduz olan dairəvi tacın deyil,
başqa hökmdarların hakimiyyət rəmzinin həkk olunması ümumerməni milli
ideologiyasına böyük xəyanət olardı! Lakin erməni vardapetlərinin tələskənlik
və sonsuz millət sevgisi, həm də unutqanlığı üzündən ortaya çıxan bir xırda
məqam onların obyektivliyinə, tacın və “katolikos ordeninin”
qədimliyinə bir
balaca kölgə salmaqdadır. Çünki erməni arxeoloqları üzərində Böyük Tiqranın
təsviri olan metal pulları yalnız XX əsrdə “aşkar etmişlər”! Onu da xatırladaq ki,
hələ ötən əsrin əvvəllərində Aleksandropolda
(Gümrü) çar Rusiyasının beş rubl
məzənnəsində qızıl sikkələri əsasında Böyük Tiqranın saxta pulları hazırlanır və
sadəlövh kolleksiyaçılara baha qiymətə satılırdı.
170
169
Титаренко Е. “Длань благословляющая”, http://www.interfax-religion.ru/arm/print.php?act=print_
media&id=3465
170
“Фальсификация и монеты”, http://www.e-reading.ws/chapter.php/1020646/16/Mir_kollekcionera.html
- 108 -
ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX
Mamikonların “bərpa olunmuş” bayrağının təsviri; erməni katolikosları I Vazgenin (Levon
Palçyan), II Qareginin (Krtiç Nersesyan) və Livandakı “Böyük Kilikiya evi”nin katolikosu I
Aramın (Aram Keşişyan) boyunlarından asdıqları Toğrul rəmzi
Mərhum akademik Ziya Bünyadov haqlı olaraq qədim numizmatik
materialları milli dövlətçiliyin mövcudluğunu təsdiqləyən əsas arqumentlərdən
biri kimi dəyərləndirirdi.
O da məlumdur ki, arxeoloji materiallar arasında
müstəqil erməni dövlətçiliyinin atributları - “qədim erməni pulları” aşkar
olunmamışdır. Elmi dövriyyəyə buraxılan saxta sikkələrin isə XIX-XX
əsrlərdə hazırlandığı sübuta yetirilmişdir. Bu baxımdan, erməni alimlərindən
A.Qanalanyanın, L.Xaçikyanın və A.Ter-Gevondyanın birgə təkzibləri isə
əslinə qalsa, tarix boyu müstəqil erməni dövlətçiliyinin mövcud olmamasının,
ən yaxşı halda vassal erməni məlikliklərinin
(knyazlıqlarının) “suveren ölkə”
qismində tanıdılmasının, “qədim erməni sikkələri” kimi təqdim edilən
numizmatik materialların saxta pullar olması faktının təsdiqidir. Belə ki,
“Tarixdə bir çox iri dövlətlərin müstəqil pul sistemi, dövriyyədə olan
sikkələri yox idi. Lakin, XI-XV əsrlərdə elə lokal knyazlıqlar da mövcud
idi ki, müstəqil olmasalar da, öz pulları vardı”.
171
Erməni numizmatı
Vaçe Martirosyan isə İrəvan alimlərindən fərqli düşünür və elmi dövriyyəyə
buraxılan Tiqran pullarının saxta olmasına əmindir. Bildirir ki, “
Ermənistan
ərazisində qızıl erməni sikkələri ya basılmamış, ya da indiyədək aşkar
edilməmişdir. Tiqranın qızıl tetradraxmasına gəldikdə isə, çoxları 1984-
cü ildə “Erebuni” nəşriyyatında buraxılmış “Eçmiədzinin xəzinəsi”
fotoalbomunda həmin sikkənin təsvirini görmüşdü. Ötən əsrin 60-cı
illərində düzəldilmiş həmin sikkənin müəllifi Qriqori Gevorkyandır.
171
Ганаланян А., Хачикян Л., Тер-Гевондян А. “Об очередных “размышлениях” 3.М.Буниятова”, http://
armenianhouse.org/caucasian-albania/311-320.html
- 109 -
ERMƏNİ SAXTAKARLIĞI. YALAN ÜZƏRİNDƏ QURULAN TARİX
Hətta adı çəkilən kitabda da bu pulun orijinal olduğu barədə susmağı
üstün tutmuşlar”.
172
Yeri gəlmişkən, məhz Qriqori Gevorkyanın
yaradıcılığının bəhrəsi olan həmin təsvir İrəvan şəhərinin 2500 illiyi
münasibətilə buraxılmış xatirə medalının üzərinə həkk olunmuşdu. Ötən
əsrin 70-ci illərinin sonunda bu medalları Moskvanın Puşkin meydanındakı
“Armeniya” mağazasından sərbəst şəkildə almaq mümkün idi. Bəziləri
medalı süni şəkildə köhnəldib və halqa hissəsini səliqə ilə kəsdikdən sonra
onu “numizmatik raritetə” çevirmişdilər. Belə “qədim suvenirləri”
alanlar
mütəxəssislərə müraciət etdikdən sonra məyus olmuşdular.
173
İşğal altında olan Azərbaycan ərazilərində qanunsuz arxeoloji qazıntılar
aparan erməni alimləri bir müddət əvvəl sensasiyalı bəyanatla çıxış etmişlər.
“Armenia Today”, “Reqnum”,
News.am. kimi saytların yazdıqlarına görə, 2010-
cu ildə qondarma
“Dağlıq Qarabağ Respublikasının” ərazisində “qədim
erməni yaşayış məntəqəsinin - eramızdan əvvəl 95-55-ci illərdə Böyük
Ermənistanın hökmdarı olmuş II Tiqranın paytaxtının, Tiqranakert
şəhərinin qalıqları” aşkar olunmuşdu. Halbuki, Tiqranakertin qalıqları Dağlıq
Qarabağdan xeyli uzaqda, Türkiyənin Diyarbəkir şəhərinin yaxınlığındadır.
“Arsak arxeoloji ekspedisiyasının” rəhbəri “tarix elmləri doktoru” Hamlet
Petrosyan məlumat vermişdi ki, qazıntıların aparıldığı sahələrdə “dahi erməni
memarlarının şah əsəri olan qədim məbədin bünövrəsi” ilə yanaşı, II Tiqranın
metal pul nümunələri də aşkar edilmişdi. Tiqranın Azərbaycan torpaqlarında
tapılan pulları ilə bağlı məsələ aydındır. Erməni saxta pul ustaları köhnə
peşələrindən hələ də əl çəkməmişlər. Bu qənaətə nöqtə vuran daha bir fakt. XX
əsrin əvvəllərində Eçmiədzin kilsəsinin hücrələrinin birində qəlp pul hazırlayan
bir qrup rahib həbs olunmuşdu.
Müəyyən edilmişdi ki, ibadətdən sonra,
asudə vaxtlarında həmin rahiblər bir yerə yığışaraq Rusiya imperiyasının saxta
əskinaslarını çap edirmişlər. O ki qaldı “qədim erməni məbədinə”, burada da
saxtakarlığa yol vermişdilər. Şəkillərin ekspertizası zamanı məlum olmuşdu ki,
həmin tikili qalıqları Orta əsrlərdə islam memarlığı ənənələrinə uyğun tikilmiş
məscidin, minarənin və ... şəhər hamamının bünövrələridir.
174
Bütün bunlar
azmış kimi, erməni tarixçiləri daha bir şok iddia ilə bəşəriyyəti heyrətləndirmək
fikrinə düşmüşlər.
Məlum olub ki, II Tiqranın tacı hazırda Dağlıq Qarabağdadır,
sadəcə olaraq, qədim ermənilər onu elə gizlədiblər ki, axtarıb-tapmaq
172
Мартиросян В. “Золотая монета Тиграна Великого”, http://vahemart.livejournal.com/ tag/нумизматика
173
Никитин А. “Осторожно: фальсификаты!”, Советский музей, 1987, № 4
174
Эйваз А. Арцахский Тигранакерт” в Карабахе... состоит из мечети, мусульманских бань и тюркских сим-
волов, http://www.rizvanhuseynov.com/2012/08/blog-post_27.html