Ernst & young cis
Mühüm mühasibat uçotu prinsiplərinin icmalı (davamı)
Yüklə 361,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mühüm mühasibat uçotu prinsiplərinin icmalı (davamı)
5 Mühüm mühasibat uçotu prinsiplərinin icmalı (davamı)
39 saylı MUBS-un əhatə etdiyi maliyyə aktivləri müvafiq qaydada ədalətli dəyərinin dəyişməsi mənfəət və ya zərərdə əks olunan maliyyə aktivləri, debitor borcları, ödəmə müddəti tamamlanana qədər saxlanılan investisiya alətləri və ya satış üçün mövcud olan maliyyə aktivlərinə təsnif edilir. İlkin tanıma zamanı maliyyə aktivləri ədalətli dəyərlə ölçülür, ədalətli dəyərinin dəyişməsi mənfəət və ya zərərdə əks olunmayan investisiyaların ədalətli dəyərlərinə əməliyyatla birbaşa əlaqəsi olan xərclər əlavə edilir. Şirkət maliyyə aktivlərini ilkin tanınmadan sonra təsnifləşdirir və icazə verildiyi və münasib olduğu hallarda və hər maliyyə ilinin sonunda bu təsnifatı yenidən qiymətləndirir.
Qanunvericiliklə və ya bazar razılaşmaları ilə ümumi şəkildə müəyyən edilmiş müddət ərzində aktivlərin çatdırılmasını tələb edən maliyyə aktivlərinin alınması və ya satılması əməliyyatları alqı-satqı tarixində, yəni Şirkət aktivi almaq və ya satmaq öhdəliyini üzərinə götürdüyü tarixdə tanınır.
Debitor borcları Debitor borcları fəal bazarda dövr etməyən, sabit və ya müəyyən edilə bilən ödənişli qeyri-törəmə maliyyə aktivləridir. Onlar dərhal və ya qısa zamanda satılmaq niyyəti ilə əldə edilmir və ticarət qiymətli kağızları və ya satış üçün mövcud olan investisiya qiymətli kağızları kimi təyin edilmir. Belə aktivlər effektiv faiz metodundan istifadə etməklə amortizasiya hesablanmış dəyərlə uçota alınır. Gəlir və zərərlər mənfəət və ya zərərdə, habelə amortizasiya prosesi vasitəsilə debitor borcları uçotdan çıxarılanda və ya dəyərdən düşəndə əks etdirilir.
Ödəmə müddəti tamamlanana qədər saxlanılan maliyyə aktivləri Müəyyən və ya müəyyən edilə bilən ödənişli və müəyyən müddəti olan qeyri-törəmə maliyyə aktivləri Şirkətin onları ödəmə müddəti tamamlanana qədər saxlamaq niyyəti və imkanı olanda, ödəmə müddəti tamamlanana qədər saxlanılan maliyyə aktivləri kimi təsnif edilir. Qeyri-müəyyən müddətdə saxlanması nəzərdə tutulan investisiyalar bu sinfə daxil edilmir. Ödəmə müddəti tamamlanana qədər saxlanılan investisiya alətləri sonradan amortizasiya olunmuş dəyərlə ölçülür. Gəlir və zərərlər mənfəət və ya zərərdə, habelə amortizasiya prosesində əks etdirilir.
Satış üçün mövcud olan maliyyə aktivləri Satış üçün mövcud olan maliyyə aktivləri satış üçün mövcud olan maliyyə aktivləri kimi təsnif edilən və ya mənfəət və ya zərərdə ədalətli dəyərlə uçota alınan aktivlər kateqoriyasına təsnif edilməyən və ya qeyd olunmuş iki sinifdən birinə daxil olmayan qeyri-törəmə maliyyə aktivləridir. İlkin tanımadan sonra satış üçün mövcud olan maliyyə aktivləri ədalətli dəyərlə ölçülür və bu zaman gəlir və zərərlər investisiya uçotdan çıxana qədər və ya investisiyanın dəyərsizləşməsi müəyyən edilənə qədər digər ümumi gəlirdə tanınır. Belə halda əvvəl digər ümumi gəlirin tərkibində əks etdirilmiş gəlir və ya zərər, mənfəət və ya zərərə yenidən təsnif edilir. Lakin, effektiv faiz dərəcəsi metodu ilə hesablanmış faizlər mənfəət və ya zərərdə əks etdirilir.
Ədalətli dəyərin müəyyən edilməsi Hər maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatın tarixində Şirkət satış üçün mövcud olan investisiya qiymətli kağızları kimi maliyyə alətlərini ədalətli dəyərlə ölçür. Həmçinin, amortizasiya olunmuş dəyərlə ölçülmüş maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərləri açıqlanır.
Ədalətli dəyər ölçmə tarixində bazar iştirakçıları arasında aparılan müntəzəm əməliyyatlar zamanı aktivin satılmasından alına bilən və ya öhdəliyin köçürülməsinə görə ödənilə bilən məbləğdir. Ədalətli dəyər ölçülərkən aktivin satılması və ya öhdəliyin köçürülməsi əməliyyatının aşağıdakı yerlərdən birində aparılması ehtimal edilir: ►
Aktivin və ya öhdəliyin əsas bazarı; və ya ►
Əsas bazar olmayanda, aktivin və ya öhdəliyin ən əlverişli bazarı.
6 Mühüm mühasibat uçotu prinsiplərinin icmalı (davamı)
Şirkətin əsas və ya ən əlverişli bazara çıxışı olmalıdır. Aktivin və ya öhdəliyin ədalətli dəyəri bazar iştirakçıları aktivi və ya öhdəliyi qiymətləndirərkən istifadə etdiyi fərziyyələri istifadə etməklə ölçülür və ehtimal edilir ki, bazar iştirakçıları bu zaman öz hərəkətlərində ən yaxşı iqtisadi mənafelərini güdürlər. Qeyri-maliyyə aktivinin ədalətli dəyəri ölçülərkən bazar iştirakçısının, aktivi maksimal və ən yaxşı şəkildə istifadə etməklə və ya həmin aktivi maksimal və ən yaxşı şəkildə istifadə edəcək digər bazar iştirakçısına satmaqla, iqtisadi fayda əldə etmək qabiliyyəti nəzərə alınır.
Şirkət mövcud şəraitdə münasib olan və ədalətli dəyəri ölçmək üçün kifayət qədər məlumatları olan, müvafiq bazar məlumatlarını maksimal istifadə edən və müşahidə edilməyən məlumatların istifadəsini minimuma endirən qiymətləndirmə üsullarını istifadə edir.
Maliyyə hesabatlarında ədalətli dəyəri ölçülən və ya təqdim edilən bütün aktivlər və öhdəliklər ədalətli dəyərin ölçülməsi üçün ümumiyyətlə əhəmiyyətli olan ən aşağı səviyyəli giriş məlumatları əsasında ədalətli dəyər iyerarxiyasının daxilində aşağıda təsvir olunan kateqoriyalara bölünür: ►
qiymətləri mövcud olanlar; ►
Səviyyə 2 – Ədalətli dəyərin ölçülməsi üçün əhəmiyyətli olan ən aşağı səviyyəli giriş məlumatları birbaşa və ya dolayısı ilə müşahidə edilən qiymətləndirmə üsulları; ►
müşahidə edilməyən qiymətləndirmə üsulları.
Maliyyə hesabatlarında dövri şəkildə tanınan aktivlər və öhdəliklər üçün Şirkət hər hesabat dövrünün sonunda kateqoriyalara bölməni yenidən qiymətləndirərək iyerarxiyanın daxilində Səviyyələr arasında köçürmələrin baş verib-vermədiyini müəyyən edir (ədalətli dəyərin ölçülməsi üçün ümumiyyətlə əhəmiyyətli olan ən aşağı səviyyəli giriş məlumatları əsasında).
Maliyyə öhdəlikləri ilk öncə birbaşa aidiyyəti olan əməliyyat xərclərini çıxmaqla alınmış vəsaitin ədalətli dəyəri ilə tanınır. İlkin tanınmadan sonra maliyyə öhdəlikləri effektiv faiz dərəcəsi metodundan istifadə etməklə amortizasiya olunmuş dəyərlə ölçülür.
Gəlir və zərərlər mənfəət və ya zərərdə öhdəliklərin tanınması dayandırılanda və həmçinin amortizasiya prosesi əsnasında tanınır.
Maliyyə aktivlərinin yenidən təsnif edilməsi Satış üçün mövcud olan aktiv kimi təsnif edilmiş və debitor borcu tərifinə uyğun gələn maliyyə aktivi bu halda debitor borcları kateqoriyasına yenidən təsnif edilə bilər ki, Şirkət onu yaxın gələcəkdə və ya ödəmə müddəti tamamlanana qədər saxlamaq niyyətinə və imkanına malik olsun.
Maliyyə aktivləri yenidən təsnif etmə tarixində ədalətli dəyərlə yenidən təsnif edilir. Mənfəət və ya zərərdə tanınmış gəlir və ya zərər ləğv edilmir. Yenidən təsnif etmə tarixində maliyyə aktivinin ədalətli dəyəri, müvafiq olaraq, onun yeni dəyəri və ya amortizasiya edilmiş dəyəri olur.
Yüklə 361,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|