Erzincan Üniversitesi Yayınları



Yüklə 2,83 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə22/114
tarix08.03.2018
ölçüsü2,83 Mb.
#30955
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   114

 

 

64 



 

Hükümeti’nin  ciddi  reformların  yapılmasının  gerekli  olduğunu 

düşünmeye  başlaması  nedeniyle,  şu  andaki  durumun  Ermeniler  için 

oldukça  olumlu  olduğunu  belirtti.  Bu  gerekliliğin,  büyük  devletlerin 

Konstantinopol’deki temsilcileri tarafından da kabul edildiğini ve hatta, 

şimdiye  kadar  Ermeni  tacizlerine  son  derece  düşmanca  bir  tutumla 

yaklaşan  Almanya  Konsolosu’nun,  Ermenilere  karşı  tutumunu 

değiştirdiğini  ve  bunun  yanı  sıra  bahse  konu  reformlardan  yana 

olduğunu  ifade  etti.  Tüm  bunlar  neticesinde  Pogos  Nubar  Paşa,  son 

birkaç  haftadan  beri,  başka  birkaç  Ermeni  delegeyle  birlikte,  1895 

Projesi

’ni esas kabul ederek benzer bir reform projesi hazırlığına girişti. 



Bura

da  kesinlikle  gerekli  olan,  Avrupa  kontrolünün  kurulması 

anlamında  bazı  değişiklikler  ve  eklemeler  yapıyorlar.  Bu  proje  nihai 

olarak  hazır  olur  olmaz  ve  Eçmiadzin  Katolikosu  tarafından  incelenir 

incelenmez  Pogos  Nubar  Paşa,  bana  bu  projenin  Rus  Hükümeti’nin 

takdirine sunulması için ricada bulunacak. 

Ben, Pogos Nubar Paşa’ya cevap olarak yukarıda bahsi geçen 

her şeyi size ileteceğimi ve onun tarafından söz verilen reform projesini 

bekleyeceğimi  söyledim.  Kendisinin  de  bildiği  gibi,  Ermeni  halkının 

kaderine  ve  Ermeni  reformlarına  ilişkin  soruna  en  sıcak  duygularla 

yaklaşan  İmparatorluk  Hükümetinin  muvafakati  ve  izni  olmadan 

şimdilik  daha  ileri  hiçbir  adım  atmamasını  ısrarla  rica  ettim.  Fransa 

Dışişleri  Bakanı’na  başvurmasının  mümkün  olup  olmadığıyla  ilgili 

bana yönelttiği soruya, bunun için hiçbir engel görmediğimi söyledim. 

Pogos Nubar Paşa, benimle görüşmesinin ardından birkaç gün 

sonra,  Bay  Jonnard

’ı  ziyaret  ederek  ona,  Ermeni  halkının  isteklerinin 

belirtildiği ayrıntılı bir not bıraktı. Bay Jonnard bana bundan bahsetti. 

Onun  fikrine  göre,  Ermeni  reformları  hakkındaki  mesele,  ciddi  bir 

dikkat  gerektiriyor  ve  eğer  büyük  devletler,  Küçük  Asya’da  tehlikeli 

karışıklıkları  önlemek  istiyorlarsa,  Berlin  Antlaşması’nın  kararını  ve 

1895  yılı  tekliflerini  gerçekleştirmek  için  şu  andaki  durumdan 

kesinlikle faydalanmalılar. 

BELGE 29 



GARF. Fon 102. Sayı 243 (1913). Dosya 14. Bölüm 92 LB. 

Sayfa 27 arkası. 


 

 

65 



 

27  Şubat  1913  tarihinde  Erivan’da  yapılan  toplantıda 

köylünün  Taşnaklara  karşı  tutumunun  ele  alındığı  ve  bunun 

araştırılması için RAŞMACYAN’ın görevlendirilmesi. 

Bilgilerin alım tarihi: 05.03.1913. “Кarpov”. 

Bilgilerin özeti: 

Geçen 27 Şubat’ta Erivan’daki Ruhani Papaz Okulunda, Papaz 

Okulunun  Rektörü  ÇİLİNGARYANTS  başkanlığında  bir  toplantı 

yapıldı. Toplantıya Gedeon AGARONYAN, Martiros Arutyunyants ve 

RAŞMACYAN katıldılar. Bu toplantıda, diğer konuların yanı sıra, şu 

anda  köylü  nüfusun  Taşnak  Partisi’ne  karşı  tutumu  ele  alındı.  Bu 

konuda 

RAŞMACYAN, Ermeni geleneksel kilise okullarının müfettişi 



olarak, ulusal öğretmenler aracılığı ile bu konuyu açıklığa kavuşturmak 

üzere görevlendirildi.  

BELGE 30 

GARF. Fon 102. Sayı 243 (1913). Dosya 14. Bölüm 79 LB. 

Sayfa 16 arkası. 

Türkiye’deki Taşnakların, Balkan Savaşı sonrası Doğu’da 

Müslüman  nüfusun  artacağından  ve  bunların  Ermenilere  kötü 

muamele yapacağından korkması ve Müslümanlara karşı koymak 

amacıyla Ermenilerin silahlanması. 

Bilgilerin alım tarihi: 10.03.1913. “MARTİROSOV”. 

Bilgilerin özeti: 

Türk  Taşnakları,  bugünlerde,  Balkan  Yarımadası’ndaki 

durumdan  son  derece  endişeliler.  Türkiye'nin  Müslüman  nüfusunun, 

Anadolu  vilayetlerine  daha  yoğun  bir  şekilde  karışmasının,  Türk 

Ermenilerinin durumlarını daha kötüleştireceğinden ve Müslümanların, 

H

ristiyanlara  karşı  olduğu  gibi,  Ermenilere  karşı  da  fanatik 



duygularının  artmasına  yol  açacağı  ve  böylece,  Ermenilerin  yok 

edilmesi  için  gereken  koşulların  oluşacağından  korkuluyor.  Bu 

bakımdan  Ermeniler,  sadece  Müslümanlara  karşı  koymak  için  değil, 

aynı  zamanda  katliamın  başlaması  halinde,  silahlı  bir  ayaklanma 

yapmak için de silahlanıyor ve hazırlanıyorlar.      

Kafkasya 

Bölge Güvenlik Bölümü Amiri İ. Pastryulin (imza). 



 

 

66 



 

BELGE 31 



GECHA. Fon 15. Sayı 1. Dosya 383. Sayfa 91 arkası, 92. 

Kürtlerin  Ermenilere  uyguladığı  şiddetin  doğru  olduğu, 

ancak  bunun  şimdilik  Ermeni  katliamı  karakteri  taşımadığı, 

durumun  her  an  değişebileceği;  Jön  Türk  Hükümeti’nin, 

Ermenilere  özerklikten  ziyade,  tüm  ülkeyi  kapsayan  bir  reform 

yapacağı,  yapılan  reformlarla  adem-i  merkeziyetin  kabul  edildiği 

ve  Ermenilerin  Trabzon  B

ölgesi’ne  bağlandığı;  İngiltere’nin 

Ermenilerle  ilgili  reform  yerine  tüm  Osmanlı  ülkesi  için  reform 

istemesi;  Ermeni  Patri

khanesinin  reformların  yapılmamasından 

memnun olmadığı, Rusya’nın isteği ile kendi tekliflerini Rusya’ya 

sunacağı. 

Konstantinopol 

Büyükelçisi  –  Dışişleri  Bakanı’na,  Pera, 

11.03.1913. № 48 

Rapor. 

Siz Ekselanslarının bana gönderdiği, bu yılın 20 Şubat tarih ve 



№ 199 sayılı mektubunun yanında, MAJESTELERİ İMPARATORUN 

Kafkasya 

Genel  Valisi’nin  çok  gizli  mektubunun  kopyasını  almaktan 

şeref duydum. 

Kont  General  Vorontsov-

Daşkov’un  mektubunun  içeriğine 

göre,  Konstantinopol  Ermeni  Patriğinin  ve  Türkiye  Ermenistanı 

Piskopos a

mirlerinin, Kürtler tarafından Ermenilere uygulanan şiddetin 

devam  ettiğine  ilişkin  haberlerinin,  ne  yazık  ki  doğrulandığını 

bildirmekten  şeref  duyarım.  Bana  iletilen  şikayetlerden  ve  Ermeni 

Patrikhanesinin  haberlerinden  anla

dığıma  göre,  bu  şiddetin,  şimdilik, 

Türkiye'nin  doğu  vilayetlerindeki  olağan  olaylar  çerçevesi  dışına 

çıkmadığı  ve  öfke  patlaması  ve  sistematik  olarak  Ermeni  katliamı 

karakteri taşımadığı inancındayım. Bu, tamamen göreceli sükunet, Siz 

Ekselansları  tarafından  Turhan  Paşa’ya  verilen  tavsiyeler  ve  benim 

Babıali karşısındaki ısrarlarımda olduğu gibi, karlı ağır bir kışla da izah 

edilebilir.  Hiçbir  şüphe  yok  ki  durum,  herhangi  bir  anda  yeniden 

alevlenebilir  ve  bu  alevlenmeye  engel  olmak  için,  Türkiye 

Ermenistanı’nda reformların yapılması için, mümkün olan en kısa süre 

içinde acil tedbirlerin alınması gerekebilir.  

Ancak  görünüşe  göre,  şu  andaki  Türk  Hükümeti’nden,  bu 

konuda ciddi bir inisiyatif beklememek gerekmektedir. Yeni Jön Türk 




Yüklə 2,83 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   114




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə