Erzincan Üniversitesi Yayınları

 

 

131 

 

hakkında  talimat  vermenizi  ve  koruma  için  birlik  atanmasını  istirham 

ederiz. 

Yukarı Azı ve Der. 

 Terarutyunyants, TERSTEPANYANTS Vekilleri.  

BELGE 4 

RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 722. Sayfa 7а. 

Oluşturulan çetelere at tahsisi. 

Kağızman  Takım  Şefine  26.09.1914  tarihinde  gönderilen 

telgraf. 

Ek  797.  Elizavetpol

’den  gelen  50  at,  sizin  emrinizle 

oluşturulan  çeteler  için  tayin  edilmiştir.  Kabul  ve  atama  için  emir 

veriniz.  

İmza Bolhovitinov. 

BELGE 5 

GARF. Fon 102

. Sayı. 244 (1914). Dosya 14. Bölüm 79 LB. 

Sayfa 65 arkası, 66 arkası. 

Türklere karşı Ermenilerin polis teşkilatı kurması, Taşnak 

Partisi’nin bu konudaki kararsızlığı. 

 

27.09.1914. “SAFARYAN” 

Bilgilerin özeti: 

Daha  önce  Rus  Hükümetinden  gizlenen  Ermeni  göçmenlerin 

büyük bir kısmı şu anda Tiflis’te bulunmaktadır. 

Ermeni  gönüllüler,  Tiflis’ten,  İran-Türkiye  sınırına,  oradaki 

Rus  maka

mlarının emrine gönderilmektedirler. Buradan toplamda 600 

kadar kişi gönderilmiştir. 

G

önderilmeden  önce  Vank  Kilisesinde,    muhabere  eğitimleri 

yapılmaktadır.  

Taşnak  Partisi  Bölge  Toplantısının  Tiflis’teki  oturumları  şu 

ana  kadar  devam  etmekte 

ancak  bu  oturumların  nerede  yapıldığı 

bilinmemektedir.  

---

 

 

132 

 

Toplantının başlıca konularından biri, şu anda, Türklere karşı 

tasarlanmış olan Ermenilerden mevcut bir zaptiyenin oluşturulması ve 

İran-Türkiye sınırına gönderilmesi konusunda partinin nasıl davranması 

gerektiğidir.  Yani  resmî  olarak,  bunun  tüm  ruhunun  Taşnak  Partisi 

olduğunun Ermeni halkına açıklanması gerekli midir? 

Partide,  bu  konuda  büyük  bir  tereddüt  mevcuttur,  zira  parti, 

Ermeniler 

için  sonucun  ne  olacağını  bilmemekte  ve  tespit 

edememektedir.  Olumsuz  sonuçların  alınması  hâlinde,  Taşnaklar, 

Ermenilerin hoşnutsuzluklarıyla uğraşmak istememektedirler.  

Şu  anda,  polis teşkilatının  organize  edilmesi  ile ilgili  Taşnak 

Partisi  tarafından  yapılanlar  konusunda  kararın  uygulanmayacağı 

tahmin  edilebilir.  Z

ira  bu  işin  sonucunun  Ermeniler  lehine  olması 

durumunda, 

Büronun  daha  sonra,  bahse  konu  davada,  büyük  bir 

bölümü Taşnak Partisi üyelerinden ya da ona sempatisi olan kişilerden 

oluşması  nedeniyle,  Taşnaklar  resmî  olarak  her  şeyi  kendilerine  mal 

edebilecekler.  

Tiflis 

İl Jandarma İdare Amiri Albay PASTRYULİN (imza). 

BELGE 6 

RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 722. Sayfa 25-25 arkası. 

Ermen

i  birliklerin  eğitimi,  yerli  Ermeni  halka  silah 

dağıtılması. 

Azerbaycan  Takım  Şefi’nin,  Kafkas  Ordusu  Şefi’ne 

gönderdiği 02.10.1914 tarih ve № 770 sayılı şifreli telgrafın kopyası. 

1388.  Şu  ana  kadar  sınırı  geçen  ve  Salmas’ta  bulunan 

Ermeniler

,  hiçbir  olaya  neden  olmamışlardır.  Gelecekte  de 

olmayabilirler,  zira  kendileri  Ermeni  yurttaşları  arasına  yerleştiler. 

Onları  askerî  şekilde  örgütlemek  için  hiç  imkânım  yok,  çünkü  subay 

kadrosu  çok  az.  Avcı  alayları  bölük  içeriği:  300’den  fazla  kasatura. 

Hiçbirinde  astsubay  yok.  Mevcut  subay  kadrosu  zaten  kendi  işleriyle 

zar zor başa çıkıyorlar. Ermeni birliklerin faaliyet açma sırasında daha 

faydalı  olabilmesi,  bunların  atış  ve  savaş  eğitimleri  için  4-5  subay 

gönderilmesi  gerekmektedir.  Birliklerin,  askerî  hareketlilik 

başlamadan, zamanından önce herhangi bir olaya neden olmamaları ve 

onların  üzerinde  etkin  olunabilmesi  için  birliklerin  bana  teslim 

edilmeleri  gerekmektedir. 

Askerî  örgütlenmeleri  apar  topar  yapılan 

---

 

 

133 

 

Ermeni  birliklerin  faaliyetlerini  ken

di  başlarına  başarılı  bir  şekilde 

yürütecekleri  şüphelidir.  Yerli  Ermeni  halka  silah  ve  mermi 

dağıtılması,  takım  için  faydalı  olabilir.  Zira  halkı  daha  kararlı  ve 

istikrarlı  yapacak  ve  küçük  düşman  unsurlarıyla  savaşta,  takıma 

yardımcı olacaktır. 

İmza. Voropanov 

Deşifre eden: Kurmay Yüzbaşı Seleznev.  

BELGE 7 

GARF. Fon 102. Sayı 245 (1915). Dosya 14. Bölüm 20 LB.  

Sayfa 9. 

Avukat  Çalhuşyan’a  Ermeni  gönüllü  birliklere  verilmek 

üzere silah alma ve nakletme yetkisinin verilmesi. 

İçişleri Bakanlığı 

Rostov-na-

Donu Şehir Başkanı 

№ 22696 

13.11.1914 

Rostov-na-

Donu  Şehri. 

Tasdik 

İşbu  belge  ile  Ermeni  gönüllüleri  örgütleyen  Avukat  [jüri 

üyesi] ÇALHUŞYAN’a, bahse konu birlikler için Rostov-Nahcıvan-na-

Donu’daki  polis  şefinden  ve  Rostov-na-Donu  şehrindeki  silah 

dükkânlarından,  gerekli  sayıda  soğuk  ve  ateşli  silah  ile  mühimmat 

alması,  bununla  birlikte,  silahların  polis  gözetimi  altında  uygun 

vasıtalarla  Rostov’dan  Tiflis  Şehir  Başkanı’na  nakletmesi  için  izin 

verilmektedir. 

Şehir Başkanı Vekili Albay (imza). 

Özel Kalem Müdürü (imza). 

Katip (imza). 

BELGE 8 

RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 558. Sayfa 22. 

Tavadi  Balasanov

’un  Hankendi’de  gönüllü  Ermenileri 

hazırlama izni isteği. 

---