191
Ordu K
arargahı, “Pandukt”un değiştirilmesini reddetti.
“Pandukt”, “Büronun” kendisini birlik komutanlığından ve hatta birlik
kadrosundan almak ist
ediğini öğrendikten sonra, destekçileriyle 6.
Birliğe kaynak sağlayacak ve bunun kadrosunu gönüllülerle dolduracak
olan kendi münferit bürosunu kurmayı düşünmeye başlamış. “Pandukt”
bu amacı gerçekleştirmek ve büroyu Kars’ta kurmak istediği için
Kars’taki bazı sakinlerle müzakerelere başlamış.
Yerel halktan
ona katılanların sayısının az olması nedeniyle
planları başarısız oldu; destekçilerinin temel kitlesi yabancı Ermenilerdi
(Amerika, Romanya ve Bulgaristan
’dan).
Bu durumda “Pandukt”a katılanların yerel Ermeni nüfusuyla
sağlam ilişkileri yok. Ama esas olarak “Pandukt”un girişimi, parti
taleplerine aykırı olması nedeniyle başarıya ulaşmamıştır. Ulusal Büro,
bu durumu öğrendikten sonra kendi temsilcisi Aleksandr TER-
VARTANOV’u ve birlik komutanı Hayk BRZHİZKYANTS’ı, bu
bağlamda, “Pandukt”un faaliyetinin teröre dönüşüp dönüşmeyeceği
konusunda soruşturma yapmaları için görevlendirdi.
BELGE 59
GARF. Fon 102
. Sayı 1916. Dosya 29. Bölüm 92 B. Sayfa
13-
13 arkası.
6. Ermeni
gönüllü birliğinin tabura dönüştürülmesine
itirazları, pek çok Hınçak üyesinin birlikten ayrılması.
Çok gizli.
Ermeni Demokrat Partisi Hınçak
7 no
’lu not
Kars
Bölgesi Erivan İl Jandarma İdare Amir Yardımcısı’nın Bilgileri
“KÜÇÜK” GİZLİ SERVİSİ
Bilgilerin tarihi: 28.04.1916
Gizli Servis
’ten bilgi alan: Yarbay ANGİLEYEV
Bilgilerin özü
Ne yapılmıştır
6.
Ermeni
Gönüllü
Birliğini,
avcı
taburuna
dönüştürmek için hazırlayan
Albay
Bezhanbek,
milislerle
görüşmelerinde onlara, birliğin
Bilirtilen bilgiler kontrol
edilmektedir. Delegelerin ki
mliği
tespit edilmektedir.
Bu
notun
kopyası
192
tabura dönüştürüldüğü andan
itibaren, tamamen
askerî iktidara
ve
askerî komutanlığa bağlı olan
bir
askerî bölüm haline geleceğini
açıkladı. Büyük bir çoğunluğu
yabancı uyruklulardan oluşan
milisler,
b
irliğin (gelecekteki
t
aburun),
Hınçak
merkez
komitesiyle (Ulusal Büro) hiçbir
ilişkisi
olmayacağını
öğrendiklerinde
-ki
Albay
Bezhanbek’in sözlerinden, onun
ne büroyu ne parti eğilimlerini
kabul etmediği açıktı- milislerin
büyük bir çoğunluğu kendilerinin
milis olarak kalmak istediklerini
bildirdiler. Birlikten 450’den fazla
kişi ayrıldı. Bahsi geçen olay,
bundan birkaç gün önce vuku
bu
ldu. Olanlara ilişkin haberler
Hınçakların
Tiflis
bürosunu
(Nikolayevskaya Sokak No. 25)
heyecanlandırdı ve üyeler, ortaya
çıkan sorunun çözümlenmesi için,
önemli milislerin davet edileceği
bir toplantı düzenleme kararı
aldılar.
Amerikan
Ermenisi
Hınçak’lar, Amerika’da büro ve 6.
Birlik
için
toplanan
para
bağışlarının son derece yanlış
şekilde harcandığını öğrendikten
sonra, para he
saplarını kontrol
etmek
amacıyla Tiflis’e gitmek
üzere iki delege görevlendirdiler.
Henüz tespit edilmemiş
olan delegeler, bundan birkaç gün
önce Tiflis’e geldiler. Büroya
ilişkin büyük anlaşmazlıklar oldu.
MAJESTELERİ
İMPARATORUN Kafkasya
Gene
l Valisi Özel Kalem Özel
Bölümüne bugün № 2213 sayılı
olarak gönderilmiştir.
Tiflis
İl Jandarma İdare
Amiri’ne bugün № 2214 sayılı
olarak bildirilmiştir.
193
Delegeler,
Tigran
KAZANCYANTS
ve
Gayk
BRZHİZYANTS’ın
faaliyetlerinden hiç memnun
kalmadılar. “Sünik”i de, bağışları
israf etmesi nedeniyle suçladılar.
BELGE 60
GARF. Fon
102. Sayı 1916. Dosya 29. Bölüm 92 B. Sayfa
14-
14 arkası.
Kazancyants’a göre, Ermeni birlikleri projesinin
gerçekleştirilmesiyle, Ermeni halkı davasının ölüme gideceği ve
bağımsız bir Ermenistan kurma hayaline ciddi bir darbe
vurulacağı; Ermeni milislerin küçük gruplar halinde, teker teker
Van ve Erzurum
bölgelerine yönelmeleri, İngiltere emrine
girmeleri.
Çok gizli.
Ermeni Demokrat Partisi Hınçak
…. (?) no’lu not
Eçmiadzin Bölgesi Erivan İl Jandarma İdare Amir Yardımcısı’nın
Bilgileri
“SARI” GİZLİ SERVİSİ
Bilgilerin tarihi: 06.05.1916
Gizli Servis
’ten bilgi alan: Yarbay MKURNALİ
Bilgilerin özü
Ne yapılmıştır
5
M
ayıs’ta
Erivan
lı
burjuva
“Filandus Miko” parti
takma adıyla bilinen Muşeg Ter-
Arsenyev Bagratuni, Erzurum
’dan
Tigran Kazancyants
’tan, buraya
kimliği bilinmeyen bir gönüllü-
milis tarafından getirilen bir
mektup aldı. Mektup, aynı gün
Bagratuni’nin evinde açıldı ve
okundu.
Mektupta;
Gizli
Servis
’e,
gönüllülerin piyade taburlarına
girmeyi reddetmelerine ilişkin
ileri
deki gelişmeleri sürekli
izleme;
gönüllülerden kimlerin
Kızıl Haç’ta görev yaptıklarına
ilişkin sahte evraklarla Van ve
Erzurum
’a gönderileceğini; bu
dokümanları nerede ve kim
tarafından verileceğini öğrenme
görevi verildi. Bu notun kopyası
Dostları ilə paylaş: |