208
BELGE 2
RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 558. Sayfa 170-170 arkası
İşledikleri suçlardan aranan iki Ermeni’nin yakalandığı
ancak, haklarında hiçbir işlem yapılmadığı, bu durumun Taşnak
Partisi mensuplarının, Türkiye ile savaş sırasındaki önceki suçları
için hiçbir misilleme olmayacağı anlamına geldiği; Kafkasya
Ordusu Başkomutanlığının Taşnaklara ne söz verdiği.
Majesteleri İmparatorun Kafkasya’daki Genel Valisi’nin Özel
Kalemi
Özel Bölüm
№ 422
Tiflis
29.01.1915.
Çok Gizli.
Kişiye Özel.
Kafkasya
Ordusu Saha Karargahı Amiri’ne,
Mahkemeden ve Devrimci Ermeni Partisi
Taşnak’ın
soruşturmasından kaçan kişiler, Tiflis şehrinde polis tarafından ikamet
ettikleri yerde bulundular. Arama, tutuklama ve adli makamlara
verilmeye tabidirler.
Bu iki kişiye ilişkin olarak, Tiflis İli Jandarma İdare Amiri’ne
yapılan başvurular, polis tarafından bulunan Taşnak Partisi
mensuplarına ilişkin hangi tedbirlerin alındığı hakkındadır. Hiçbir
önlemin alınmayacağı cevabı alınmıştır. Bu, Kafkasya Ordusu
Başkomutanlığı, Taşnak Partisi mensuplarının, Türkiye ile savaş
sırasındaki önceki suçları için hiçbir misillemesi olmayacağı anlamına
gelmektedir.
Bu nedenle herhangi bir yanlış anlamayı önlemek için,
MAJESTELERİ İMPARATORUN Kafkasya’daki Genel Valisi’nin
Özel Kaleminin Özel Bölümü, Siz Ekselanslarından, Kafkasya Ordusu
Başkomutanlığı’nın Taşnak Partisi liderlerine ilişkin olarak hangi
emirleri verdiğinin bildirilmesine ilişkin tebligat yapılması talebimi
reddetmemesini naçizane talep ediyorum.
Özel Bölüm Yetkilisi (imza)
Katip (imza)
209
BELGE 3
GARF. Fon 124. Sayı 40. Dosya 721. Sayfa 1-1 arkası.
Kars
Bölgesindeki bir köye gelen 8 Ermeni’nin
Müslümanlardan haraç istediği, bu Ermenilerin yakalandığı ve
mahkemelerinin devam ettiği.
Adalet Bakanlığı Birinci Bölümüne,
Erivan
Bölge Mahkemesi Savcısı’nın, Tiflis Adalet Divanı
Savcısı’na verdiği 02.03.1915 tarih ve 1737 sayılı sunumun kopyası
22.12.1914 tarihinde Kars
Bölgesi’nin Sipkor Köyü’ne,
revolver ve tüfeklerle donatılmış 8 Ermeni gelmiş, Müslümanları
muhtar yardımcısının evinde toplayarak onlardan haraç istemişlerdir.
Müslümanlar karşı koyduklarında, Ermeniler onlara şiddet
uygulamaya başlamışlar ve öldürmekle tehdit etmişler. Onlardan,
açıkça çeşitli eşyalar ve para çalmışlardır.
Bu Ermeniler
, cezalandırılmadan bırakılmalarını fırsat bilerek,
23, 24 ve 25 Aralık 1914 tarihlerinde de köye yağma saldırıları
yapmışlardır.
Ermeni
saldırganlar,
bu
dört
saldırı
esnasında
Müslümanlardan, toplam 1020 Ruble nakit para, at, gümüş saat ve 5
adet Türk “Mahmudiye” sikkesi çalmışlardır.
Kars
Bölgesi Sorgu Hakimi tarafından bu konuda açılan ön
soruşturmaya, Ceza Kanunu’nun 1629 ve 1632. Maddelerine göre
suçlanan davalılar çağırılmışlardır. Mağdurlar tarafından tespit edilen
Ermeniler: Tigran Avetisyants, Asagar Baloyants, Erem Minosyants,
Krikor Ovanesyants, Tigr
an Marabyants ve Manuk Şarabhanyants.
Bunların soruşturma ve mahkemeden kaçmamaları için
önleme tedbiri olarak, koşulsuz gözaltı kararı alınmıştır.
Yukarıda belirtilenleri Siz Ekselanslarına iletmekten ve bu
Mart ayında, işbu konudaki soruşturmanın sonuçlandırılacağını ve
Askerî Mahkeme Tüzüğü’nün 517. Maddesi’ne göre yönlendirileceğini
bildirmekten şeref duyarım.
Erivan
Bölgesi Savcısı GİRÇENKO (Aslını İmzalayan)
Aslı Gibidir: Mahkeme Savcısı (İmza)
02.03.1915
210
№1738
Erivan.
BELGE 4
GARF. Fon 124. Sayı 40. Dosya 1388. Sayfa 1-1arkası.
Silahlı Ermeni ve Rumların 10 kişilik gruplar halinde Kars
B
ölgesi’ndeki köylere saldırdıkları, başta hayvanlar olmak üzere
çeşitli eşyalar çaldıkları, suçluların yakalanmasına çalışıldığı.
Adalet Bakanlığı Birinci Bölümüne,
Erivan
Bölge Mahkemesi Savcısı’nın, Tiflis Adalet Divanı
Savcısı’na verdiği 04.04.1915 tarih ve 2763 sayılı sunumun kopyası.
1915 yılı Ocak ayında silahlı Ermeniler ve Rumlar tarafından,
Kars
Bölgesi’nin Müslüman köyleri Oluhlı ve Yagiar’a bazı yağma
saldırıları yapılmıştır. Saldırganlar, 10 kişilik gruplar halinde gece ve
gündüz ortaya çıkmışlardır.
Bu saldırılar sırasında yerel Müslümanlardan 6 at, 111 adet
büyük baş hayvan ve 28 koyun ve çeşitli eşyalar: Örneğin, at arabaları,
yataklar ve semaverler çalınmıştır.
Bahse konu olan olay hakkında Kars Bölgesi Sorgu
Hakimi’nin incelemesinde, ilk önce suç alametlerine ilişkin olarak,
Ceza Kanunu’nun 269. Maddesi’yle öngörülen bir ön soruşturma
açıldı. Mağdurlar; saldırganlar arasında, Ermenilerden Kars’tan
Agik’in, Bayburt Han Köyü’nden Abgar, Tepan ve Petrosov’un, aynı
yerleşkenin muhtar yardımcısının oğlu olan Manuk’un, Belik-Baş
K
öyü’nden Markar adında birisinin ve Türk Ermeni mültecilerden
Krikor, Martiros, Bado ve Davo’nun ve bunların yanı sıra Rumlardan
Solomon ve Yanko’nun olduğunu tespit ettiklerini açıkladılar. Bahsi
geçen saldırganların aranması ve yakalanması için gerekli olan tedbirler
alınmıştır.
Araştırmadan sonra bunlar için; Ceza Kanunu’nun 1629 ve
1632. Maddelerine göre suçlama yapılacaktır.
Yukarıda belirtilenleri ilettikten sonra Siz Ekselanslarına, bu
dava için özel bir denetim oluşturulduğunu ve araştırmanın gidişatı ve
sonuçları hakkındaki bilgilerin ek olarak sunulacağını bildirmekten
şeref duyarım.