214
Mahkeme Başkanı Üye S. V. Rogovskiy, mahkeme üyeleri; A.
A. Levitskiy ve A. M. Vetuhov, sekreter yardımcısı vekili STEPANOV
nezaretinde, savcı yardımcısı V. F. Sotirov’un katılımıyla Kars’ta
yapılan duruşmada, Kars Bölgesi Kağızman Alanı Kosta-Kilisa
Köyü’nden, Ceza Kanunu’nun 987. Maddesi uyarınca suçlanan köylü
Hambartsum
Khaçaturov hakkındaki davayı dinlemiştir.
Erivan
Bölge Mahkemesi Savcısı tarafından 05.12.1914 tarih
ve 2942 sayı ile teklif edilen iddianameyle; Kars Bölgesi Kağızman
Alanı Koşa-Kilisa Köyü
21
yerleşiği Hambartsum Khaçaturov, 36
yaşında, 1914 yılı Mayıs ayında adı geçen köyde kendi evinde, izinsiz
olarak yüksek patlama gücü olan iki adet bomba bulundurma suçuyla
mahkemeye verilmiştir.
Davalı, kendisine atfedilen suçları kabul etmemiş ve suçsuz
olduğunu iddia etmiştir.
Savcı yardımcısı, iddianamenin sonuçlarına göre suçlamayı
desteklemiştir.
Müdafi, müvekkilinin beraatini ve yargılamanın yapılması
halinde, müvekkili için Ceza Kanunu’nun 986. Maddesi’nin içeriğinin
uygulanmasını talep etmiştir.
Sanık son sözlerinde, müdafisinin talebine katılmıştır.
Bölge Mahkemesi, adli soruşturmayı tarafların nihai
iddialarını ve sanığın son sözlerini dinledikten sonra, sanığın kendisine
atfedilen suçlardan tamamen suçlu olduğuna karar vermiştir. Sanığın
evinde bomba bulunmuş ve bunun yanı sıra bombaların ekspertizinin
yapılması sonucunda, Hambartsum Khaçaturov’un evinde bulunan
bombaların, her halükarda barut olmayan, son derece patlayıcı
maddelerle donat
ılmış olduğunu belirlenmiş, ilgili izin olmaksızın, bu
bombaları evde bulundurmuştur. Sanık savunmasında, bombaları, tespit
edilmesinden
beş gün önce, ormanda uzak tehlikeli bir yerde
bulduğunu söylemiştir.
Ancak, arama sırasında orada bulunan sanık Hambartsum
Khaçatur’un erkek kardeşi, bombaların bundan bir ay kadar önce
bulunduğunu söylemiştir. Daha sonra sanık, savunmasını yaparken;
21
Asıl Belgede bu şekildedir. - (Ç.N.).
215
bulmasından itibaren beş gün içinde, olayı bildirecek hiçbir yetkiliyi
bulamadığını, böylece bunu sakladığını söylemiştir. Köyde muhtar
vekilliği görevi yapan Khaçatur, Hambartsum o yokken bombayı
getirmiş, kardeşini beklemeden işe gitmiş ve arama sona erdiğinde
dönmüştür. Sanığın bu açıklaması da Khaçatur’un ifadesiyle
yalanlanmıştır. Khaçatur, Koroçiev’e, bombaların olaydan bir ay önce
bulunduğunu ifade etmiştir. Savunma tanıklarının ifadeleri de,
mahkemenin görüşüne göre inandırıcı değildir ve şayet onlar
Hambartsum bombayı getirdiğinde görselerdi, bu durumda şüphesiz ki,
tüm köy ve makamlar bu nadir olayı öğrenirlerdi. Ancak sanık,
bulduklarını saklamadığını ve muhtar yardımcısının yokluğunda,
buluntuları en yakın komşularından bile gizlemeye çalışmadığını teyit
edecek bir yakın komşusunu bile tanık olarak göstermemiştir. Sonuç
olarak,
tanıkların teyitlerine göre; sanığın hakkında konuştuğu,
bombaların bulunduğu yer o kadar tehlikeli ki, tanık, Sarıkamış’tan
kendi köyüne dönerken, dediğine göre, yakınında bombaları bulduğu
yoldan yalnız başına geçemezmiş.
Yukarıda belirtilen bilgiler ışığında, Bölge Mahkemesi, suçun
kesin olduğunu ve eylemin, Ceza Kanunu’nun 987. Maddesi altında
toplanarak, Ceza Kanunu’nun 134, 135. Maddeleri uyarınca daha az
ceza seçilerek, tüm özel hak ve ayrıcalıklardan men edilmesini, Ceza
Kanunu’nun 77. Maddesi’yle değiştirilerek ve 58. Maddesi
hükümlerine göre, Ceza Kanunu’nun 152. Maddesi temelinde,
yargılama öncesindeki 6 ay tutukluluğun hesaba katılarak üç yıl
boyunca mahkum ıslah bölümlerine verilmesini düşünmektedir.
771,
766, 776 ve 976 maddeler uyarınca Bölge Mahkemesi
karar vermiştir: Sanık, 36 yaşında, Kars Bölgesi Kağızman Alanı Koşa-
Kilisa
22
Köyü yerleşiği, Hambartsum Krikorov Khaçaturov’un,
Ceza
Kanunu’nun 987. Maddesi’nin 1. Bölümü, 31. Maddesi’nin 2. Bölümü,
134, 135 ve 148. Maddeleri temelinde, tüm özel hak ve ayrıcalıklardan
men edilmesine;
Ceza Kanunu’nun 152. Maddesi temelinde, yargılama
öncesindeki 6 ay tutukluluğunun hesaba katılarak 77. Madde gereğince
üç yıl boyunca mahkum Islah Bölümlerine verilmesine; nihai sonuç
olarak, sanık Khaçaturov’un, değişiklik ve sonuçlarla birlikte, yukarıda
belirtilen haklardan men edilerek 2 yıl 6 ay boyunca Islah Bölümüne
verilmesine;
dava ve mahkeme masraflarının kendisine yüklenmesine,
22
Asıl Belgede bu şekildedir. – (Ç.N.)
216
kanıtların/bomba çekirdeğinin 9 parçasının imha edilmesine.
Aslı gibidir: Mahkeme sekreteri (imza)
Sekreter yardımcısı kontrol etmiştir (imza)
MAJESTELERİ İMPARATORUN Emri, Tiflis Adalet
Divanından Rusya Otokratları, Erivan Bölge Mahkemesine,
MAJESTELERİ İMPARATORUN Emri üzerine, Tiflis Adalet
Divanı, 1 No’lu Ceza Dairesi, 15 Ekim 1915 tarihindeki duruşmada,
sanık Hambartsum Krikorov Khaçaturov’un müdafisi Avukat
Budagov’un, Erivan Mahkemesi’nin, sanığın Ceza Kanunu’nun 987.
Maddesi
’nin 1. Bölümü uyarınca suçlanmasına ilişkin olarak 19 Mayıs
1915 tarihinde verdiği kararın, temyiz davasını dinledikten sonra karar
vermiştir: Sanık Hambartsum Krikorov Khaçaturov’un temyizinin
sonuçsuz bırakılarak, Erivan Bölge Mahkemesi’nin kararının
onaylanmasına.
İşbu karar, nihai şekli içinde 29 Ekim 1915 tarihinde
açıklandıktan sonra, Adalet Divanına temyizler ve protestolar
yapılmayacaktır.
Bu,
göz önünde bulundurularak Adalet Divanı, bu vesile ile
25 Haziran 1915 tarih ve 15854 sayılı mahkeme raporunda sunulan asıl
mahkeme davalarına ve soru hakimlerine, yukarıda adı geçen davalı
hakkındaki kararın, sanığın Tiflis Hapishanesine konulması eklenerek,
uygun şekilde icra edilmesi için başvurmuştur.
BELGE 9
RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 982. Sayfa 29, 30, 31.
Ermeni gönüllü birliklerinin, Ermenilerin hırsızlık malı ile
geçmelerine izin vermeyen Rus askerlerine ateş açtıkları; Ermeni
gönüllüler arasında birkaç kez hırsızlık ve yağma olaylarının
olduğu, bunların önlenmesi için bir saha mahkemesinin kurulması.
Kars
’a, 4. Kolordu Karargah Komutanlığı’na gönderilen
telgraf.
31.05.1915 tarihinde Iğdır’dan alınmıştır.
General Nikolayev, Ermenileri çalıntı mallarla geçirmeyen
birliklerimizle Ermeni gönüllülerin eski çatışmalarını bildirmektedir.