220
Suçlanan Ermeni ve Türklerin cezalandırıldığı.
Kars
’taki askerî durum hakkındaki telgraf
Kafkasya
Ordusu Saha Karargahı, 4. Kolordu
Karargahı’ndan Ordu Komutanı’na,
12.06.1915
21 Mayıs tarihinde General Abatsiyev’in takımında,
Erzurumlu bir Türk Ermeni casusunun ve Gunib Alayı’nda bir erin
taammüden öldürülmesi ve soygunla suçlanan dört Türk için
mahkeme kuruldu. Ermeni ve iki Türk, 25 ve 26 Mayıs’ta infaz
edilen ölüm cezasına çarptırıldılar.
7137.
General Oganovskiy.
BELGE 14
RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 558. Sayfa 353-353
arkası.
Ermenilerin olumsuz faaliyetlerine
karşı hiçbir özel
t
edbirin uygulanmadığı; General Yudeniç’in Kürt saldırılarından
korunmak
için mültecilerin geri dönüşlerine karşı olduğu.
Kafkasya
Ordusu Başkomutan
19.06.1915
№ 8248/1159
Değerli Başpiskopos Hazretleri,
Siz Ekselansları’nın 04.06.1915 tarih ve № 961 sayılı
mektubunun içeriği için Kafkasya Ordu Komutanı’ndan talepte
bulundum. Piyade General
Yudeniç, bana şahsen kendisinin de
bildiği kadarıyla, Tümgeneral Abatsiev’in birliklerinin faal olduğu
bölgede, özellikle Ermenilere karşı yönde hiçbir özel tedbirin
uygulanma
dığını bildirdi.
Sadece bir olay olmuş. 25.05.1915 tarihinde, Türk vatandaşı
bir Ermeniye ölüm cezası verilmiş. Ancak bu ceza, bu Ermeni’yi
Türkler lehine casusluk yapmakla ve aynı zamanda Gunib Alayı’nda
bir erin taammüden öldürülmesiyle ve soygunla suçlayan bir
mahkemenin kararına göre verilmiş.
221
General
Yudeniç, dağınık Kürtlerin bir orada bir burada
olmalarının tamamen doğal olduğunu düşünüyor; zira açık savaşta,
bizim ordularımız tarafından her yer çökertilmiş. Kürt gruplar
dağlardaki gecekondularda saklanmışlar ve kendileri için uygun olan
bir durumda sadece köylere değil, nakliye araçlarına da
saldırıyorlarmış.
General
Yudeniç, bununla birlikte her köyün özel bir takım
tarafından korunmasının hiç de mümkün olmadığını düşünüyor. Bu
nedenle, daima Kürtlerin saldırılarına maruz kalmamaları için
göçmenlerin geri dönüşlerine karşı olduğunu söylüyor.
Kendimi s
izin kutsal dualarınıza emanet etmekten onur
duyarım.
İmzalayan Kont Vorontsov-Daşkov.
BELGE 15
RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 982. Sayfa 36-37.
Silahlı Ermenilere Rus ya da Türk silahları ile ortaya
çıkmalarında verilecek cezalar; Ermeni birliklerinin ayrıcalıklı
olmadıkları, itaat etmezlerse gerekli cezanın verilmesi.
Kars
’a, Kafkas Ordusu Karargahı’na General Tomilov’a
11.08.1915 tarihinde gönderilen telgraf.
15.08.1915 tarihinde alınmıştır.
Komutan tarafından aşağıdaki telgraflar gönderilmiştir:
Birincisi, General Kalitin’e;
“Ermenilerin bizim ya da Türklerin tüfekleriyle ortaya
çıkmaları halinde, onlara şu şekilde davranın: Eğer birlik üyesi iseler,
bunları, firar suçuyla askerî-saha mahkemesine verin. Eğer yerli
halktansalar, zimmete geçirme ve silah saklama konusundaki bağlayıcı
düzenlemeye göre, bunları üç aya kadar hapse atın ya da cezayı 3000
Ruble
’ye kadar para cezasına çevirin. Eğer bu Ermeniler hırsızlık ya da
yağma yapmışlarsa, askerî-saha mahkemesine verin. Yudeniç. 13609”.
İkincisi, General Çernozubov’a;
“2157. Ermeni birlikleri özel olarak ayrıcalıklı birlik değildir,
bu nedenle onlara hiçbir taviz verilmeyecektir. Onlar, kesinlikle ve
222
koşulsuz olarak kendilerine emredilene itaat etmek ve kendilerine
belirtilenleri
yapmak zorundadırlar. Bizim emirlerimize itaat
etmedikleri durumlarda, silahlar,
ekipmanlar ve tüm devlet malları
kendilerinden alınarak birlikler terhis edilecektir. İtaatsizlik
durumunda,
güç kullanılarak bastırılacaklar ve kendilerine itaatsizlik
kanun
una göre davranılacaktır. Toplanan tüfekler Tiflis mühimmat
deposuna gönderilecektir. 13610. Yudeniç. 13611”.
Bolhovitinov.
BELGE 16
GARF. Fon 124. Sayı 40. Dosya 1388. Sayfa 3.
Kars
’taki Müslüman köylerine saldıran Ermenilerin
davalarının geciktiği.
Adalet Bakanlığı Birinci Bölümüne,
Erivan
Bölge Mahkemesi Savcısı’nın, Tiflis Adalet Divanı
Savcısı’na verdiği 19.09.1915 tarih ve 9618 sayılı sunumun kopyası.
4 Ağustos tarih ve 3167 sayılı emir neticesinde ve aynı davaya
ilişkin bu yılın 4 Nisan-6 Haziran tarih ve 2763 ile 4799 sayılı
sunumlara ek olarak Siz Ekselansları’na, Ermenilerin, Kars Bölgesi’nin
Müslüman köyleri Oluhlı ve Yagiar’a yağma saldırıları yapmalarına
ilişkin ön soruşturmanın, saklanan şüphelilerin ikamet yerlerinin
bulunmasının gerekli olması ve bunun yanı sıra, bilgisine başvurulacak
olan
şahitlerin gelmemesi nedeniyle geciktiğini bildirmekten şeref
d
uyarım.
Soruşturmanın en kısa zamanda sonuçlandırılması için gerekli
olan tedbirler alınmıştır.
Aslını imzalayan Erivan Adli Bölgesi Savcısı Hakim
GİRÇENKO.
Aslı gibidir: Mahkeme Savcısı (imza).
19.09.1915.
№ 9619
Erivan.