231
1. Kongre’ye, İngiltere ve Fransa’da, müttefik ülkelerin
mültecilerine maddi yardım yapılması amacıyla örgütlenen hayır
fonlarının, İsviçre eğitim kurumlarında tahsil yapan Sırplara ve
Karadağ uyrukluların her birine, aylık harçlık olarak 200 Frank verdiği
bildirildi. Ülkenin tahrip edilmesinde suçlu olan devletlerden Rusya,
Ermeni mültecilere zaten maddi destek sağladığı gibi, tahrip olan
Ermenistan'ın çocukları olan öğrencilere de yardım etmelidir.
K
ARAR: Türk uyruklu Ermeni öğrenciler adına; İngiliz,
Fransız ve Rus hayır vakıflarına (hükümetlerine değil), Sırp ve
Karadağlılara verilen kadar maddi yardım isteği ile başvurulacak. Zira
Ermeni halkı, müttefik devletlere olan sempatisi ve bunların
başarılarına destek olması nedeniyle ağır kayıplar vermiştir; bu da
Kongreye, Ermeni halkını, müttefik olarak kabul etme ve himaye
isteme hakkını vermektedir. Başvuru, doğrudan etkili Ermeni
hayranları tarafından ve kongre adına yapılacaktır.
2. Kongre, Ermeni halkının çıkarlarının korunması ve
mevcudiyetine ilişkin birleşme ve verimli çalışma çağrısı yaparak;
mevcut yönetim komitesine seçilecek olanları, Avrupa ülkeleri ve
Amerika öğrenci örgütleriyle ilişkiler kurdurmaktadır.
3. Kongre, Ermeni öğrenciler yayın organının İsviçre’de
yayınlanmasının yararlı olduğunu, ancak şimdi bunun için uygun
zaman olmadığını kabul ederek (sansür koşulları, yazışma zorlukları,
vb.) bunu erteler.
4. Kongre, İsviçre'de, Ermenilerin Türk karşıtı her türlü
faaliyetleri hakkında, Ermenilere baskı yapılan Konstantinopol’e bilgi
ulaştıran bir Türk haber bürosunun mevcut olduğunu dikkate alarak,
kongre kararlarının Avrupa basınına verilmemesine karar verir.
5. Bu madde hakkında Kongre karar almıyor; ulusal
çıkarların korunması ve Ermeni meselesinin olumlu şekilde
çözümlenmesi için doğru propaganda yürütülmesi konusunda, “Ermeni
Ulusal Heyeti
”ne ilişkin güven ifadesini sınırlandıracaktır.
6. Kongre, çok sayıda daha başka hayati sorunun olması
nedeniyle, bu konunun tüm ayrıntılarıyla incelenmesinin zamanı
olmadığını kabul eder.
7.
7.1.
İsviçreli kamu aktivistlerinin yardımıyla, Ermeni tarihi ve
kültürü konusunda bir dizi rapor organize edilecektir.
7.2. Ayda bir kez,
sürülen Ermeni mültecilerin, gönderilen
durumu hakkında kesin bilgileri içeren liste yayınlanacak.
232
7.3.
İsviçre basınında, Ermeni meselesi, Ermenilerin yaşamı,
tarihi vb. konularında makaleler yayınlanması sağlanarak, İsviçreliler
Ermeni halkıyla tanıştırılacaktır.
7.4.
İsviçre’nin Ermeni kolonileri ve İsviçre Ermeni hayranları
komitesiyle birlikte, İsviçre Hükümeti üzerinden Türkiye'ye, Ermeni
halkını yok etmesinin kendi bütünlüğü için tehdit oluşturacağı açıkça
anlatılacak.
7.5. Ermenil
erin zorla göç ettirilmesine karşı, İsviçrelilerin
imzalarının olduğu yazılı protestolar organize edilecek.
7.6.
Ermeni halkının kahramanca savunmasının, gönüllü
müfrezelerin faaliyetlerinin vb. anlatıldığı broşürler basılacak.
7.7. Ulusun yok edilmesi kar
şıtı mitingler düzenlenecek.
7.8.
Ermeni meselesi lehine propaganda kurumları kurulacak.
8.
Geçen yıl içinde Ermeni basınının, birbirlerini doğru
propaganda yapmamakla, halkın mutsuzluğunun nedeni olmakla
suçlayarak defalarca polemiğe giren, böylece Türk Hükümeti’ne
Ermenileri suçlama fırsatı veren Ermeni basını göz önünde
bulundurularak, Kongre
, çeşitli ülkelerin Ermeni basını temsilcilerinin
şu anın önemini kavrayarak, birbirlerini suçlamaya son vermeleri için
başvurmaya karar verdi.
9. G
eçen Aralık ayı içinde yapılan Fransız Sosyalistler
Kongresi
’nde, Sırp ve Belçika halkına sempati ifade edildi. Kongre,
E
rmeni halkının unutulmasının haksızlık olduğunu ifade ederek, bu
nedenle adı geçen kongreye ilgili bir dilekçenin gönderilmesine karar
verdi.
10. Bu maddedeki bilgiler ek olarak verilecektir.
Yurtdışı Gizli Servis Yetkilisi Adına (imza)
Paris.
06/19.01.1917
BELGE 4
GARF. Fon 102. Sayı 1915. Dosya 14. Bölüm 79B. Sayfa
11-
11 arkası.
Türk Hükümeti’nin Taşnaklara, Ermenilere özerklik
vereceğini bildirerek savaşta kendi taraflarına geçmesini istediği,
Taşnakların bunu reddettiği, Taşnakların İstanbul’da terör
eylemleri yapacağı.
233
№ 694
12.03.1915
Tiflis
MAJESTELERİ İMPARATORUN Kafkasya Genel Valisi’nin
Özel Kalemi’nin Özel Bölümüne
Taşnak Partisi
9 no
’lu not
Tiflis
İl Jandarma İdare Amiri’nin
Bilgileri
“VARTAZAROV” GİZLİ SERVİSİ
Bilgilerin giriş tarihi: 10.03.1915
Gizli Servis
’ten bilgileri alan: Tiflis’teki İdare Amiri
Yardımcısı Yüzbaşı Von Goerts
Bilgilerin özü
Ne yapılmıştır
Türk Hükümeti tarafından,
Konstantinopol
’de,
Taşnak
Partisi’ne, Rus Hükümeti
Ermenilere
özerklik vermeyeceği
için, Ermenistan’a tam bir
özerklik sağlayacak olan Türkiye
tarafına geçmeleri teklifi yapıldı.
Bu teklifler, Almanya
’nın
etkisiyle yapıldı. Almanya’dan
Türkiye'ye, Ermenilere mümkün
olduğu
kadar
yumuşak
davranılması ve onları Rusya'dan
Türkiye tarafına yöneltmek için
tavizlerin verilmesi belirtilmişti.
Türkiye'nin teklifleri; savaşın
kazanılmasından
sonra
Rusya
'nın, Türk Ermenilerinin
durumlarını iyileştireceğini ve
onlara
özerklik
vereceğini
ummaya devam eden
Taşnak
Partisi tarafından reddedildi.
Prens
İosif
ARGUTİNSKİY’in söylediğine
göre,
Taşnak
Partisi,
Konstantinopol
’de
“Dro”
tarafından başarılı olması
Prens
İosif
ARGUTİNSKİY’den,
Taşnak
Partisi’ne ilişkin 10.03.1915 tarih
ve № 654 sayılı Gizli Servis
notunda bahsedilmektedir.
“Dro”–Drostoman
Martirosov
KANONYAN’dan
Taşnak
Partisi’ne
ilişkin
24
.02.1915 tarih ve № 480 sayılı
Gizli
Servis
notunda
bahsedilmektedir.
9
Mart’ta
İlkbahar
Bayramı’nın ilk günü olan Nevruz
Bayramı’nda Müslümanlar ve
çoğunlukla yerel Gürcülerden
oluşan toplumunun merhametiyle
davet hazırlanmıştır.