Erzincan Üniversitesi Yayınları

 

 

240 

 

Albay Pastryulin  

Doğrudur: Yüzbaşı (imza). 

Asıl kopya: Kıdemli Subay Kobzev (imza). 

Polis Departmanı 6. Evrak Dairesi 

Tiflis 

İl Jandarma İdare Amiri  

Albay Pastryulin (imza) 

№ 784 

11.03.1916 

Tiflis. 

BELGE 7 

GARF. Fon 10

2. Sayı 246 (1916). Dosya 14. Bölüm 79LB. 

Sayfa 

24, 24 arkası, 25-25 arkası. 

Çeşitli yerlerde çıkan Ermeni gazete ve dergilerde Ermeni 

meselesi; 

İsviçre  Ermeni  Hayranları  Komitesinin  düzenlediği 

konferansın konuları ve katılımcılar. 

İçişleri Bakanlığı nezdindeki 

Özel Görevler Memuru 

Çok Gizli 

(Mühür) Özel Bölüm.18.10.1916. Çıkış № 25272 

Ekselansları Bay Polis Müdürü’ne, 

Bu  yıl, 31 Ağustos/13 Eylül tarih ve  № 861 sayılı rapora ek 

olarak, 

Siz Ekselanslarına, Lebuk’un çalışanından alınan bilgilere göre, 

“Londra  Belediye  Başkanının  Ermeni  Mültecilere  Yardım  Fonu”nun 

Kafkasya

’da  bulunan  temsilcisi  Harold  Buxton,  “Ermenistan’ın  daha 

ısrarlı  özerklik  talepleri  için,  Rusya'ya  ve  müttefik  devletlere  olan 

sempatisi  nedeniyle, 

Ermeni  halkının  fedakârlıkları,  maruz  kaldığı 

yoksulluk ve 

zulümleri gösteren en önemli belgeli kanıtların toplanması 

gerektiğini” defalarca dile getirdiğini bildirmekten şeref duyarım.  

Bu  fikirden  hareketle,  partili  olanlar  olduğu  gibi,  parti 

dışındaki  Ermeni  aydınları,  makalelerinde  ve  daha  başka 

açıklamalarında  Taşnak  Partisi’ne  yakın  olan  basın,  Ermeni  halkı 

tarafından  gösterilen,  insani  olduğu  kadar,  kültürel  ve  maddi 

fedakârlıklara  ilişkin  bilgilerin  sistematikleştirilmesinin  gerekli 

olduğunu belirtiyorlar.  

---

 

 

241 

 

Buxton

’a,  Kafkaya’da  tercüman  olarak  refakat  eden  Tiflis’te 

basılan  Orizon  gazetesi  çalışanı,  şu  anda  Londra’da  bulunan  Arşak 

Safrastyan, a

dı geçen gazetede aşağıdaki çağrıyı yayınlamıştır: 

“Artık  yurttaşlarımdan,  geçen  yılki  Ermeni  katliamı 

hakkındaki  güvenilir  bilgi  ve  gerçekleri  bana  göndermelerini  isteme 

fırsatına  sahibim.  Benim  bu  çağrıma  cevap  olarak,  önemli  miktarda 

ilginç bilgileri ve ülkemizde çeşitli yerlerdeki dehşete tanıklık edenlerin 

ifadelerini 

aldığımı büyük bir memnuniyetle söylüyorum. Şimdi  yine, 

yeni  bilgilerin  toplanması  ricasıyla  çağrı  yapıyorum.  Bizim  ünlü 

arkadaşımız Lord Bryce, bana yazdığı mektupta, yine bunu rica ediyor. 

O,  kısa  bir  süre  sonra  Ermeni  halkının  acılarının  tüm  geçmişini 

aydınlatacak” bir kitap çıkaracak. 

Bakü'de yayınlanan Ermeni “Arev” gazetesi, bu konuya ilişkin 

olarak: 

1- 

Rus  birlikleri  tarafından  alınmış  olan  bölgelerdeki  eski 

köylerin  nüfusunun  ve  malvarlıklarının  sayısının,  eski  anıtların  ne 

kadar  tahrip  edildiği,  hangi  kültür  kurumlarının  mevcut  olduğunun 

(okullar,  vb.);  2- 

Savaş döneminde Ermenilerin nasıl yoksulluklara ve 

takiplere  uğradıklarının;  3-  Ermeni  katliamının  hangi  durumlar  içinde 

ve  ne  zaman  başladığının,  bunu  kimin  yönettiğinin  ve  kimlerin 

yaptığının tespit edilmesi; Ermenilerin nasıl, hangi koşullarda ve hangi 

yollar  üzerinden  göç  ettiklerinin  tespit  edilmesi  de  gereklidir;  4- 

Ermenilerin Rusya

'ya kaçış ayrıntılarının tespit edilmesini, Ermenilerin 

yolda  maruz  kaldıkları  tüm  fiziksel  ve  manevi  kayıplarının  titizlikle 

öğrenilmesini teklif etmiştir. 

İstenilen  tüm  bilgiler  broşür,  yıllık  vb.  olarak  Rusça  olduğu 

gibi  Avrupa  dillerin

de  de  basılacaktır.  “Droşak”  baskısı  şu  anda 

Türklerin  Ermenilere  yaptıkları  zulümlere  ilişkin  bir  broşür  basıyor. 

Londra

’da “Ararat” dergisinde bahse konu özellikteki yayınlar için özel 

bir  komisyon  oluşturuldu.  Paris  ve  Milano’da  da  bunun  gibi 

komisyonlar  oluşturulacak.  İsviçre  Ermeni  Hayranları  Komitesi,  bu 

konuda bir dizi broşürü Fransızca olarak yayınlanıyor.  Aynı komitenin 

Zürih’teki şubesi, “Armenien und die Weltkrieg” [Ermeniler ve Dünya 

Savaşı] başlığı ile M. Piranyan’ın broşürünü yayınladı. 

Bu  yılın  Eylül  ayında  İsviçre  Ermeni  Dostları  Komitesi, 

Basel’de  aşağıdaki  konuları  tartışmak  üzere  kendi  kuruluşlarının 

temsilcileri için bir konferans düzenledi:  

---

 

 

242 

 

1- Kafkasya ve M

ezopotamya’daki Ermenilere maddi yardım, 

2- 

Ermenistan'ın olası yeniden kuruluş biçimleri,  

3- Ermeni sorunu lehine propaganda. 

 

Bu konferansa aşağıdakiler davet edildi:  

1- 

Droşak temsilcisi, 

2- 

Zürih’te  yaşayan,  Eçmiadzin  Baş  Rahibi  Abel 

ABRAMYAN, 

3- 

Zürih Üniversitesi Profesörü ABELYAN, 

4-  Kahir

e’den,  Ermeni  Ulusal  Heyeti’nin  İsviçre’deki 

temsilcisi, Pogos Nubar Paşa’nın yakın işbirlikçisi AGATAN Bey, 

5- 

Berlin’den Pastor Lepsius, 

6-  Mont

auban  Protestan  İlahiyat  Fakültesi  Dekanı  Emil 

Dumerg. 

İsviçre  Ermeni  Hayranları  Komitesinin  ve  Zürih  Bölümünün 

yukarıda bahsi geçen broşürleri ek olarak verilecektir. 

Paris  

27.09/10.10.1916 

Devlet Konseyi Üyesi Krasilnikov (imza). 

BELGE 8 

GARF. Fon 102. Sayı 244 (1914). Dosya 14. Bölüm 92 LB. 

Sayfa 63-

63 arkası, 64. 

Mesrop

’un  Ermenilere  özerklik  elde  etmek  için  savaşta 

Rusya

’ya  yardım  etme  çağrısı,  bu  çağrı  sonrası  çok  sayıda 

müfrezenin kurulması; Ermenilerin bu savaştan sonra kendilerini 

neyin  beklediğini  bildikleri,  gönüllülerin  silahlarını  teslim  etmek 

istemedikleri; 

Rusya  özerklik  vermezse  bu  silahların  yardımıyla 

zorla 

alınmaya çalışılacağı. 

Çok gizli 

Ermeni Devrimci 

Taşnak Partisi 

1 no

’lu not 

Erivan 

İl Jandarma İdare Amiri’nin Bilgileri  

“KARPOV” GİZLİ SERVİSİ 

---