Erzincan Üniversitesi Yayınları
Yüklə 2,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
15 Belge 17 Ermenilerin özerklik elde etmek için isyana hazırlandıkları, Rusya ve Kafkasya ’dan kendilerine para ve silah yardımı yapıldığı. Belge 18 Taşnak Partisi’nin durumu için ajan gönderildiği, Müslümanların, Taşnakların faaliyetlerinin sona erdirilmesine bağlı olarak silahlandıkları iddialarının doğru olmadığı. Belge 19 Ermenilere silah ve cephanenin nerelerden geldiği ve ne kadar olduğu, Taşnak Ko itesi’ i
genel silahlanma hakkındaki talimatının yankıları. Belge 20 Kafkasya
’da yapılan Ermeni toplantısında Ermeni halkının çıkarlarının korunması amacıyla Avrupa başkentlerine heyet gönderileceği, bunun zamansız ve istenmeyen bir durum olduğu.
Taşnakların etkisiyle Ermenilerin silahlandığı, ilkbaharda özerklik isteyecekleri.
Ermeni h alkının çıkarlarının korunması amacıyla Ermeniler tarafından Avrupa başkentlerine heyet gönderileceği, fakat bir gelişme olmadığı; Rusya'nın, Türkiye'de Ermenilerin durumunu düzenleyeceğine ilişkin vaadine Van Taşnaklarının başı olan Vramyan ’ın şüpheyle baktığı; Türkiye’deki Taşnakların Ermeni meselesini alevlendirmek istedikleri. Belge 23 Gizli
yazışmalarda çok dikkatli olmak gerektiği. Belge 24 Ermeni meselesi için Avrupa’ya gönderilen heyetin Ermenilerin kurtuluşunun sadece Rusların elinde olduğunu kabul etmesi. Ermenilerin Rusya ’ya sempati duyduğu, Taşnaklardan memnun olmadığı, Balkan Savaşı bitene kadar beklenmesi gerektiği.
16 Belge 25 Ermenilere gönderilen silahların miktarı ve kimler vasıtasıyla nereye gittiği.
Vartkes ve Vratyan’ın para toplama çalışmaları. Belge 27 Ermenilerin özerklik için çalıştıkları, aksi takdirde ilkbaharda isyan edecekleri; Doğu Anadolu’ya silah gönderildiği.
Nubar Paşa’nın, Ermeni halkı için Büyük Devletlere müracaat ettiği; Ermenilerin sadece reform istedikleri, isteklerinin Almanya tarafından da kabul edildiği; Rusya’nın izni ve onayı olmadan Nubar Paşa’nın şimdilik hiçbir adım atmaması.
27 Şubat 1913 tarihinde Erivan’da yapılan toplantıda köylünün Taşnaklara karşı tutumunun ele alındığı ve bunun araştırılması için RAŞMACYAN’ın görevlendirilmesi. Belge 30 Türkiye’deki Taşnakların, Balkan Savaşı sonrası Doğu’da Müslüman nüfusun artacağından ve bunların Ermenilere kötü muamele yapacağından korkması ve Müslümanlara karşı koymak amacıyla Ermenilerin silahlanması.
Kürtlerin Ermenilere uyguladığı şiddetin doğru olduğu, ancak bunun şimdilik Ermeni katliamı karakteri taşımadığı, durumun her an değişebileceği; Jön Türk Hükümeti’nin, Ermenilere özerklikten ziyade, tüm ülkeyi kapsayan bir reform yapacağı, yapılan reformlarla adem-i merkeziyetin kabul edildiği ve Ermenilerin Trabzon Bölgesi’ne bağlandığı; İngiltere’nin Ermenilerle ilgili reform yerine tüm Osmanlı ülkesi için reform istemesi; Ermeni Patrikhanesinin reformların yapılmamasından memnun olmadığı, Rusya’nın isteği ile kendi teklifle
rini Rusya’ya sunacağı.
17 Belge 32 Taşnaklara karşı köylünün tutumunu öğrenmek amacıyla görevlendirilen RAŞMACYAN’ın, sadece köylülerin değil, okullardaki öğretmenlerin de partiye olumsuz baktıklarını tespit etmesi. Belge 33 Ermeniler arasında para vermelerin azaldığı, hatta Türkleri hırçınlaştırmamak için bu tür çabalara olumsuz bakıldığı. Belge 34 Ermeni devrimcilerin Mısır’dan gelerek Türklere suikast düzenleyeceği.
Batum’dan Türkiye’ye Ermenilerin geldiği; Ermeni gençlerinin, bağımsızlık için Türkiye’ye gitmelerinin teşviki; Zeytun isyanı.
Belge 36 Beyazıt Sancağı’ndaki Ermenilerin Türk ordusuna katılmadıkları, Rusya’ya ve İran’a kaçtıkları; Sınır bölgelerine Müslüman göçmenlerin yerleştirilmesinin Rusya’nın çıkarına olmadığı. Belge 37 Zeytun
’daki isyanın başlamadığı, ama her an başlayabileceği. Belge 38 Midyat, Hasankeyf ve çevresinde Kürt ayaklanması ve sonuçları.
Köylülerin Taşnak Partisi’ne tamamen güvensiz oldukları; Partinin, faaliyetlerine başlamasını gerektirecek durumlar olmaması halinde, kısa bir süre içinde hayata dönemeyeceği. Belge 40 Kafkasya
’daki Ermenilerin Türk Taşnak temsilcilerine ilgisiz oldukları; Erivan Ermeni Papaz Okulu Rektörü’nün tepkisi; Türk ordusundan kaçan Ermenilerin Kafkasya’ya gitmeleri.
18 Belge 41 Silah almak amacıyla para toplanması için Hınçaklarla işbirliği yapılması; Ermenilerin çoğunun sadece Rusya’nın onlara yardım edebileceğini düşündükleri. Belge 42 Taşnaklar ve Hınçaklar arasındaki görüş ayrılıkları. Belge 43 Gümrü ve Karakilise’den çok sayıda Ermeninin Anadolu’ya geldiği; silah fiyatlarının arttığı, gençlerin silahlandığı, küçük partiler halinde silah ve mühimmatın kaçak yollardan Türkiye’ye gönderildiği. Belge 44 Türk birliklerinden firarla Kafkasya’ya giden Ermenilerin, Türkiye’de zulüm gördüklerini söylemeleri; Taşnakların halkı yanlarına çekmek için çaba harcamaları; Rus Ermeni nüfusun büyük çoğunluğunun Taşnak faaliyetleri ve Ermeni göçmenlere karşı oldukları; Rusların, Taşnaklara tüm faaliyetlerini Türkiye Ermenileri üzerine yöneltmelerini söylemesi.
Ermenilerin silahlandığı; Ermenilerin Kürtlerle anlaşmaya varmaları gerektiği, ancak Ermenilerle Kürtlerin anlaşmalarının şimdilik mümkün olmadığı. Belge 46 Piskopos Mesrop ’un
Kafkasya Genel
Valisi’nden Türkiye’deki Ermenileri korumasını istemesine karşılık Vali’nin Ermenilerin isyan edene kadar kendilerine yardım etmeyeceğini söylemesi; İsyan çıkartabilecek Taşnakların güçsüzlüğü nedeniyle Hınçaklarla ittifak yapması.
Ermeniler için silah ve mühimmat getirenlerin Türk Taşnakları olduğu, bunların ilk sevkiyatı 23 Mayıs’ta Iğdır ve İran üzerinden Van ’a yaptıkları. Yüklə 2,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|