Erzincan Üniversitesi Yayınları



Yüklə 2,83 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə80/114
tarix08.03.2018
ölçüsü2,83 Mb.
#30955
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   114

 

 

246 



 

emekleri 

ve  kanlarıyla  hizmet  vermek,  bizim  savaş  alanımızda  olmak 

için aynı derecede istekliler.  

Eminim ki, Siz Ekselansları, Türkiye’den gelen Ermeni savaş 

esirlerinin  samimi  yakarışlarına  şefkatle  yaklaşacaksınız.  Sizden 

naçizane  savaş  esiri  Ermenilerin,  Kafkasya  sınırları  dışına  sürgün 

edilmekten  tam  muafiyetleri  v

e  bunların  eğer  mümkünse,  ordumuzun 

saflarındaki hizmetlere verilmeleri konusuna merhametli dikkatlerinizi 

ve dilekçe vermenizi istiyorum. 

Ekselanslarının  sağlıkları  ve  uzun  ömürleri  için  Tanrıya 

yürekten  dua  ederek,  V.  Kevork,  Tüm  Ermenilerin  Yüksek  Patriği 

Katolikos

’un sadık hacısı olmaktan onur duyuyorum. 

18.12.1914 

№ 1944 

Aziz Eçmiadzin Manastırı. 



BELGE 2 

GARF. Fon 102. Sayı 1915. Dosya 14. Bölüm 79B. Sayfa 

40, 41-

41 arkası. 

Rusların  uyguladığı  sansür;  Ermeni  gazetesi  Mşak’ta 

yayınlanan yazının sansür sonrası düzeltilmiş hali. 

Tiflis  


İl Jandarma İdare Amiri 

Gizli 


Özel Bölüm 

12.01.1915 

№ 2 

Polis’in 6. Bölümüne 



Tiflis

’te  yayımlanan  Ermeni  Mşak  gazetesinde  düzeltilmiş 

olan  “Fayda”  isimli  makalenin  Ermeniceden  çevirisinin  askerî  sansür 

tarafından silindiğini belirtmekten şeref duyarım. 

Albay 

PASTRYULİN (imza). 



Ermeni  gazetesi  “Mşak”ın  21.12.1915  tarihli  metin 

düzeltilerek, aşağıdaki şekilde basılmış ve sansür tarafından silinmiştir: 

FAYDA 



 

 

247 



 

Rus  uyruklu  Ermeniler 

tarafından  örgütlenen  partilerin 

faaliyetinin,  Türk  Ermenilerinin  sorunlarının  çözümü  konusunda 

faydalarının  belirlenmesi  için  üç  temel  dönemin  dikkate  alınması 

gerekmektedir:  a- 

Hamid’in despotluk dönemi, b- 6 yıl süren anayasa 

dönemi,  c-  Henüz  sona  ermemiş  olan,  ancak  büyük  sonuçları  ortada 

olan Genel Avrupa S

avaşı dönemi.  

Rus  Ermenilerinin  ilk  dönem  partilerinden  biri  Sosyal-

Demokrat  Parti 

Hınçak’tır.  Bunun  halefi,  1896  yılından  beri  selefini 

uzaklaştıran Devrimci Ermeni Partisi Taşnak’tır. Kurtuluş işinin doğru 

bir  şekilde  ortaya  konulması  için,  aşağıdaki  faaliyet  araçları 

belirlenmiştir:  

Türkiye Ermenistan’ı içinde ve yurtdışında propaganda, halkın 

silahlanması  ve  Avrupa  devletlerinin,      Türkiye'yi  Ermeni  “Gordion 

düğümünü”  çözmeye  zorlamaları  için  en  temel  aktif  inandırıcı 

demeçlerin  verilmesi.  Bu  faaliyetin  20  yıl  içindeki  faydası  şöyle 

olmuştur: 

1877-1878 

S

avaşı’ndan  sonra  kendi  vatandaşı  olan 



Hristiyanl

ara yönelik kan dökme politikasını belirleyen Sultan Hamid, 

Ermenilerin  kısmi  aktif  faaliyetlerini,  kendi  amacını  gerçekleştirmek 

için bir bahane ve araç olarak kullanmıştır. Ermeniler için bir umut olan 

Avrupa  diplomasisine  dayanarak  Konstantinopol

’den  Kilikya’ya, 

Trabzon

’dan Van’a kadar 300.000 masum Ermeni’yi öldürmüştür. Bir 



bu  kadar  Ermeniyi  de, 

Müslümanlaştırma,  göç  ettirme  ve  onların 

topraklarına  Kürt  ve  Müslüman  unsurların  yerleşmesi  yoluyla 

mahvetmiştir. Ayrıca bu dönemde Hamid’in, “Ulusal Anayasayı”, Türk 

Ermenilerinden 

geri  alması;  Ermenilerin  kültür  kurumlarını, 

gazetelerini, okullarını kapatması, edebiyatın keskin sınırlandırmalara, 

baskı ve zulme maruz kalması da kayda değerdir.  

İkinci  Dönem  ya  da  anayasa  dönemi  olarak  adlandırılan 

süreçte  Taşnak  Partisi,  Türk  Hükümeti’nin  yandaşı  olmuş,  Türk 

Ermenilerinin 

siyasî  ve  toplumsal  hayatının  yönetimini  eline  almıştır. 

Ermeni  Sosyal-Devrimci  Partisi

,  Türk  Ermenilerinin  siyasî  ve  hukukî 

çıkarlarını Türkiye'deki karşıt unsurlardan korumak amacıyla Hükümet 

Partisi “İttihat”la ittifak yapmıştır. Bunun şu faydası olmuştur: 

30.000 Ermeni

’nin Kilikya’da kırımdan geçirilmesinden sonra, 

Hamid  si

yasetinin  geleneksel  takipçisi  İttihatçılar,  Türkler  için 

karakteristik  olan  ikiyüzlülükle,  “şüpheli”  müttefikleri  Devrimci 

Ermeni  Partisi

’ni,  Ermenilere  karşı  kendi  siyasî  programlarını  kabul 



 

 

248 



 

ederek tuzağa düşürmeye çalıştılar. Kendi amaçlarına sistematik olarak 

yaklaşıyorlardı. Türk Parlamentosu’nda Taşnak milletvekilleri için yer 

açmaya  çalıştılar.  Türk  Ermenilerinin  iradesini  ifade  eden  Patrikhane 

dağıtıldı  ve  Türk  Hükümeti  gözünde  olduğu  gibi,  Ermeni  halkının 

gözünde  de  anlamını  yitirdi.  Türk  Ermenileri  arasında,  kendini 

savunma olgusu zayıfladı. Kürtler silahlandılar, toprak için birbirleriyle 

ve Ermenilerle aralarındaki düşmanlık güçlendi.  

Üçüncü  dönem,  Genel  Avrupa  Savaşı  henüz  bitmiş  değildi, 

ancak 


Taşnak  Partisi’nin  faaliyeti  ölümcül  sonuçlar  veriyordu.  İki 

müttefik parti olan İttihatçıların ve Taşnakların,  birbirlerine karşı gizli 

güvensizlikleri  açıktı,  düşmancaydı.  Bu  ilk  aşamada,  İttihatçıların 

programına göre, Ermeni imhası olarak adlandırılan muazzam sonuçlar 

vermiştir. İşte, Rus Ermenileri tarafından örgütlenen partilerin kurtuluş 

hareketinin faydası.  

BELGE 3 

RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 982. Sayfa 21-21 arkası. 

Albay  Andriyevskiy’in  aldığı  emir  üzerine  Hakkari 

B

ölgesi’ni  ele  geçirdiği;  Rusların  Van  Bölgesi’nden  çekilmemesi 

gerektiği,  aksi  takdirde  Türkler  ve  Kürtlerin  hepsini  keseceğini, 

silah istediklerini bildiren mektubu. 

Iğdır’dan, 

Kars  Kolo

rdu  Komutanı  Levazım  General’e  gönderilen 

27.05.1915 tarihli telgraf. 

29.05.1915 tarihinde alınmıştır. 

Marşimun’la önceki görevi sırasında birçok kez çalışmış olan 

Albay  Andriyevskiy,  onun  Dizy-Gaverskaya

’dan gönderdiği aşağıdaki 

telgrafı almıştır:  

“Sizi  görmeyi  çok  istiyorum;  ancak,  şu  andaki  durum  buna 

imkan  vermiyor.  Savaş  sona  erdiğinde  görüşmeyi  umuyorum. 

Agantros

25

 



aracılığı  ile  sizin,  Türklere  karşı  harekete  geçilmesini 

istediğiniz 1513 no’lu telgrafı aldıktan sonra, kendi adamlarımı Levin’e 

                                                           

 

25



 Nasturi liderle

rinden Ağa Petros olabilir. – (Ç.N.) 




Yüklə 2,83 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   114




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə