Erzincan Üniversitesi Yayınları

 

 

249 

 

yolladığımı  ve  büyük  bir  çatışma  sonrasında  Culamerk’i

26

 

aldığımı 

bildiriyorum.  Şu  anda  Türklerle  açıkça  savaşıyorum.  Bu  nedenle 

sizden,  sizin  birliklerinizin  Dizy  ve  Başkale’den  çıkmamasını  arz 

ediyorum; 

zira o zaman Türkler ve Kürtler hepimizi keserler. Silah ve 

mühimmat  az.  Eğer  birlikler  çıkmak  zorundaysalar,  bana  insanların 

hepsini  çok  güvenli  bir  yere  götürebilmem  için  bilgi  vermenizi  arz 

ediyorum.  Rusya

’nın  bana  söz  verdiği  20000  silahı  istiyorum.  Bunlar 

gerekli.  Sarıkamış’ta  toplanan  Berdan  ve  Türk  tüfeklerini 

memnuniyetle  kabul  ediyorum.  Tüfekleri  aldıktan  sonra  benim 

adamlarım  çalışabilirler  ve  siz  Türkiye’de  kendiniz  için  ikinci  bir 

Karadağ yaratırsınız. Ben şu anda Dizy-Gaverskaya’dayım. Benim 828 

sayılı telgrafıma ne cevap veriyorsunuz? İmza: Marşimun”. 

Ekselansları bu konuyla her zaman özel olarak ilgilendiği için, 

diğer  yandan  da  Marşimun’la,  birliğin  çıkmasının  katliama  neden 

olacağı  konusunda  tamamen  mutabık  kalarak,  talimatları  talep 

ediyorum 524. Çernozubov. 

Kurmay Yüzbaşı Kalantayevskiy deşifre etmiştir.  

(Bu belge

nin kopyası üzerindeki yazı) 

Telgraf.  

Tiflis. General 

Yudeniç’e, 

Operasyonel  hususların,  yerli  halkın  çıkarlarının  ve 

amaçlarının idaresine imkan vermediğini; Dilman-Van hattından ileriye 

bizim cepheyi genişletmemiz arzu edilmediğinden, Van Gölü’nden ve 

aynı  zamanda  Azerbaycan’dan  doğuya  doğru  bölgenin  işgal  edilmesi 

için    bizim  kuvvetlerimizin  asgarisinin  tahsis  edilmesinin  arzu 

edildiğini,  zira  bu  bölgelere  ciddi  bir  tehdit  olamayacağını  bildirmeyi 

bir borç sayıyorum. 

BELGE 4 

RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 558. Sayfa 358-358 

arkası, 359-359 arkası. 

Eçmiadzin’den gelen mektupta, Van’ın Ruslar tarafından  

alınmasına  Ermenilerin  sevindikleri,  Rusların  Ermenileri  himaye 

                                                           

 

26

 

Çölemerik: Hakkâri. – (Ç.N.) 

---

 

 

250 

 

ettiği; ancak General Abatsiyev’in faaliyet alanındaki Ermenilerin 

Kürt  ve  Çerkez  saldırılarına  uğradığı,  Ermenilere  silah 

verilmediği,  olanların  da  ellerinden  alındığı,  Ermenilere  yardım 

edilmesi. 

20.06.1915 

Ekselansları Kafkasya Ordu Başkomutanı General Yaver Kont 

İllarion İvanoviç Vorontsov-Daşkov’a, 

Gizli 

Ekselansları, Saygıdeğer Kont İllarion İvanoviç, 

Ordumuzun Türkiye Ermenistanı sınırlarına geldiği andan beri 

benim  cemaatim,  Rus  birli

klerini  her  yerde  büyük  bir  sevinçle 

karşılamaktadır.  Van  alındığında,  bizim  ordularımızın  aldığı  diğer 

yerlerde  olduğu  gibi  Ermeni  halk,  kutsal  haç  ve  kutsal  İncil  taşıyan 

kiliselerdeki din adamlarının refakatinde, dindar Rus ordusunu ekmek 

ve 

suyla  karşılamak  için  çıktılar.  Ermeniler,  araziye  çıkan  Rus  askerî 

amirlerine yerel araziyi ve yerel yaşamı tanıyan kişiler olarak, gönüllü 

olarak 

hizmetler  verdiler.  Yiğit  Rus  Ordusu’nun  komutanları,  Türk 

Ermenileri  için  koruma  ve  himayeyi  ihmal  etmediler.  1877-78  Rus-

Türk  Savaşı’nda  olduğu  gibi,  Türkiye’ye  karşı  askerî  faaliyetlerin 

başladığı  andan  itibaren  şimdi  de  aynı  şeyler  oluyor.  Türkiye 

Ermenistanı  ve  İran  sınırlarında  bu  faaliyetlerin  yoğun  şekilde  arttığı 

şimdilerde, Siz Ekselansları’nın karşısında Yiğit Rus Ordusu’nun etkin 

olduğu  yerlerde,  Türk  Ermenilerinden  kaygılanmak  için  bir  neden 

olmadığına şahitlik etmeyi bir borç biliyorum. 

Sevindirici bir 

gelişmeyi kaydettikten sonra, üzücü bir durumu 

bildirmekten  de  pişmanlık  duyuyorum.  Türkiye’deki  Ermeni  nüfusa, 

General 

Abatsiyev

’in  faaliyet  alanında  açıkça  düşmanca 

davranılmaktadır.  Türk  Ermenilerinin  bulunduğu  bu  bölgedeki  yerel 

temsilcilerimden  aldığım  bilgilere  göre;  yardım  edilme  ve  şiddetten 

korunma  i

çin sadece Ermenilerin değil, Hristiyan halkın korunmasına 

ilişkin  isteklerin  de  göz  ardı  edildiği  söyleniyor.  Bu  da,    Kürt 

aşiretlerinin  elebaşlarının  ve  Çerkezlerin,  korumasız  Hristiyanlara 

çekinmeden zulmetmeye devam etmelerine yol açıyor.  Ermeni halkın, 

Malazgirt arazisine girmesine izin verilmezken

, silahlı Müslümanlar ve 

Çerkezler daha dün Rus Ordusu’na haince saldırdılar. Tamamen serbest 

bir  şekilde,  silahlı  dolaşıyorlar  ve  Ermeni  köylerine  çekinmeden  yeni 

saldırılarda  bulunuyorlar.  Ellerinde  silah  olan  Ermeniler  de  düşmana 

---

 

 

251 

 

karşı  mücadele  ediyor;  ancak  aramalara  maruz  kalıyor  ve 

silahsızlandırılıyorlar.  Onların  doğal  istekleri,  özgürlükçü  Şanlı  Rus 

Ordus

u  saflarında  gönüllü  olarak  ortak  düşmanla  savaşmaktır.  Ulusal 

duygu  ve  benliklerine  karşı  düşmanca  bir  tutumla  karşı  karşıya 

kalınmıştır.    Bundan  sonra  belirtilen  bölgede  Ermeni  halkının 

huzursuzluk  ve  endişe  içinde  olduğu  açıktır.  Şu  anda  benim  cefakâr 

c

emaatimin  çektiği  çileleri  belirttikten  sonra,  Ekselansları’ndan 

saygıyla  yukarıda  belirtilen  bölgedeki  Ermeni  halkın  korunmasını 

istiyorum.  

Ekselanslarının  sağlıkları  ve  uzun  ömürleri  için  Tanrı’ya 

yürekten  dua  ederek,  V.  Kevork,  tüm  Ermenilerin  Yüksek  Patriği 

Katolikos

’un sadık hacısı olmaktan onur duyuyorum. 

04.06.1915 

№ 961 

Aziz Eçmiadzin Manastırı. 

BELGE 5 

GARF. Fon 102. Sayı 246 (1916). Dosya 14. Sayfa 21, 22-22 

arkas

ı, 23-23 arkası. 

Amerika’dan  Astrahan’a  gönderilen  Taşnak  Partisi 

mühürlü Ermenice yazılı, ancak Rus askerî sansürü tarafından el 

konulan bildiri. 

Genelkurmay Levazım General Adına 

11.03.1916 

№ 5516 

Petrograd  

Ekselansları Polis Departmanı Müdür Yardımcısı Vekili 

İ. K. Smirnov’a, 

Gizli  

Saygıdeğer Efendim, İvan Konstantinoviç, 

Bu  vesile  ile  Siz  Ekselansları’na,  Amerika’dan  Astrahan’a 

gönderilen,  içinde  Taşnak  Partisi  mühürlü  Ermenice  bir  bildirinin 

bulunması  nedeniyle  askerî  sansür  tarafından  el  konulmuş  olan  № 

173385 sayılı taahhütlü mektubu sunmaktan şeref duyarım. 

Saygı ve bağlılığımın kabulünü istirham ederim. 

---