Erzincan Üniversitesi Yayınları

 

 

266 

 

davet  edilmiştir.  Bunlara  Kars  şehri,  Kağızman  Bölgesi’ndeki 

mültecilere yapılan yardımları organize etme görevi verilmiştir. 

Bölge Komitesi, 7 Ocak’taki aynı oturumda Ermeni mültecilere, 

Ermeni  H

ayırsever  Cemiyeti’nin  Kars  Bölümü  tarafından  da  yardım 

yapıldığını  dikkate  alarak,  tüm  hayırsever  cemiyetlerin  faaliyetlerinin 

birleştirilmesine  ve  bu  cemiyetlerin  temsilcilerinin  Komite  kadrosuna 

girmeleri  gerektiğine,  daha  sonra,  milliyet  farkı  gözetilmeksizin 

bölgede bulunan tüm mültecilere gıda ve daha başka türde yardımların 

yapılmasına  karar  vermiştir.  Komite  kadrosuna  Müslüman  nüfus 

temsilcilerinin  dah

il  olmaması  nedeniyle,  Kars  Şehri’nde  ve  genel 

olarak Kars Bölgesinde Müslüman entelektüeller olmadığı için Komite, 

başkandan  ve  Kars  Bölgesi  Askerî  Valisi’nden,  bu  konuda  Bakü 

Müslüman  Hayırsever  Cemiyeti’ne  başvurmasını  rica  etmiştir.  Buna 

ilişkin  olarak  Askerî  Vali’ye  11  Ocak  tarihinde  bir  telgraf 

gönderilmiştir.  

Yürütme Komisyonu, yukarıda bahsi geçen karara dayanarak 15 

Ocak  tarihindeki  oturumda,  komisyon  kadrosuna  Ermeni  Hayırsever 

Cemiyetinden üç üyenin davet edilmesine karar vermiştir.  

Daha sonra Mart ayında, Bakü Müslüman Hayırsever Cemiyeti, 

Komite  ve  Yürütme  Komisyonu  kadrosuna  girecek  olan  temsilcisini 

göndermiştir. 

7  Ocak  tarihli  Komite  kararlarının  icra  edilmesi  için  Yürütme 

Komisyonu

,  mültecilerin  bulunduğu  her  köyde,  öğretmenlerden,  din 

adamlarından  ve  yerel  halktan  oluşan  alt  komisyonlar  kurmuştur. 

Bunlara, mültecilerin kayıtlarının tutulması, para, gıda, giyim ve daha 

başka şekillerde ayni yardımların yapılması ve mültecilere herhangi bir 

şekilde  yapılacak  yardımlar  için  kendi  köylerindeki  araçları  tespit 

görevleri verilmiştir.  

Komitenin  ve  yürütme  komisyonunun  7  Ocak  tarihindeki 

oturumunda, mültecilere daha sonraki  yardım standardı belirlenmiştir: 

yetişkinler için ayda 1 pud

35

 

10 funt  un ve 80 kapik para ve 5 yaşından 

küçük çocuklar için bunun yarısı. Ancak daha sonra, un  satın alımına 

ve mültecilere verilmesine ilişkin olarak, ortaya çıkan istisnai sorunlar 

göz  önüne  alınarak,  mültecilerin  sayılarının  oldukça  fazla  olduğunun 

                                                           

 

35

 

1 pud = 16,38 kg. 

– (Ç.N.) 

---

 

 

267 

 

ortaya çıkması nedeniyle, 25 Ocak tarihindeki komisyon oturumunda, 

bir kişi için para yardımının günde 10 kapik ya da  ayda 3 Ruble olarak 

verilmesine karar verilmiştir. Bu standart günümüzde de mevcuttur.  

BELGE 2 

RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 558. Sayfa 391-391 

arkası, 392. 

Van 

Gölü çevresindeki her yerde açlık ve tifüsün olduğu, 

yardım imkânlarının olmadığı. 

Rusya 

Şehirler Birliği Kafkasya Yaralılara Yardım Yetkilisi 

15.07.1915 

№ 4327 

Tiflis  

Ekselansları, Bay Kafkasya Ordu Saha Karargahı Amiri’ne, 

Beyazıt-Van,  Adilcevaz  Geri  Bölgesi  Amiri  Tümgeneral 

Nadezhdin’in telgrafından edindiğim bilgiye göre, “Erciş şehrinde tifo 

ve tifüs salgını vardır. Hastalık artmaktadır. Yaklaşık 500 kişi hastadır; 

ölüm  oranı  yüksektir.  Halk  açtır;  hiçbir  yardım  yoktur.  Acil  yiyecek 

yardımı gerekmektedir. 962”.  

Bu yılın 11 Temmuz tarihinde, benim tarafımdan Moskova’ya, 

Şehir  Duması  Kafkasya  Yetkilisi  Prens  Bekbutov’a,  Rusya  Şehirler 

Birliği Baş Yetkilisi’ne aşağıdaki içerikteki raporun sunulması için bir 

telgraf gönderilmiştir: 

“Van  Gölü  çevresindeki  her  yerde  açlık,  tifüs  var,  askerî 

makamlar benden yardım istiyorlar; buna yetkim olmadığı için yardım 

yapma imkanım yok. Belki Sogor, kendilerine bağışlanan paralardan bu 

ihtiyaçları bize gönderebilir. Sağlık ve besleme takımları göndereceğiz, 

Biç Babov’la birlikte Çelnokov’a iletiniz, ihtiyaçlar ortadadır”.  

Bu  telgrafa  karşılık  olarak,  Çelnokov’dan  bir  telgraf  aldım; 

telgrafta, “yeni takımların oluşturulması için askerî makamların talepte 

bulunması  gerekli.  Bu talebin olması  halinde, oluşum tayin  edilebilir. 

№ 1387”. 

Yukarıdakiler, benim tarafımdan, ilgili talimatın bana verilmesi 

ricasıyla,    Kafkasya  Askerî  Bölgesi  Baş  Amiri’nin  bilgisine  sunuldu. 

Zira Van 

Bölgesi’ndeki salgın orada bulunan askerî birlikleri de tehdit 

---

 

 

268 

 

edebilirdi. Bu mesajın cevabını, Baş Amirin Özel Kalem Müdürü’nden 

14  Temmuz  tarih  ve  №  12585  sayılı  telgrafla  aldım,  telgrafın  içeriği 

şöyledir:  

“Bölge  Baş  Amiri’nin  emri  ile  bildiriyorum.  Erciş  şehrinde 

sağlık-beslenme takımının organize edilmesine ilişkin konu hakkında, 

Kafkasya 

Ordusu  Komutanı’na,  onun  Saha  Karargahı  üzerinden 

başvurmanız gerekmektedir”. 

Belirtilenler  sonucunda  Siz  Ekselansları’ndan,  Kafkasya  Ordu 

Komutanı’na  verilen  rapor  konusunda,  müteakip  talimatlarınız 

hakkında beni bilgilendirmeyi reddetmemenizi istirham etmekten onur 

duyarım. 

Rusya 

Şehirler Birliği 

Kafkasya 

Bölümü Yetkilisi Al. Khatisov (imza). 

BELGE 3 

RGVİA. Fon 2100. Sayı 1. Dosya 558. Sayfa 393-393 

arkası. 

Şehirler  Birliğinin  yoksul  halka  yardım  edilmesi  isteğinin 

yasal  dayanaktan  yoksun  olduğu;  ancak  Van  Gölü  çevresindeki 

halkın  yiyecek  ve  sağlık  yardımına  ihtiyacı  olduğunun  inkar 

edilemeyeceğinin General Yudeniç tarafından bildirilmesi. 

İşbu  irtibattan  anlıyorum  ki,  Rusya  Şehirler  Birliği  Kafkasya 

Yaralılara  Yardım  Yetkilisi  Bay  Khatisov’un,  Türkiye’nin  bizim 

tarafımızdan  geçici  olarak  alınan  bölgesindeki  yoksul  halka  yardım 

edilmesi için dilekçe verdiğini gördüm.  

Bildiğim  kadarıyla  Şehirler  Birliği,  sadece  yaralılara  ve  hasta 

rütbelilere yardım etmeye yöneliktir ve bu tür yardımların örgütlenmesi 

için  birliğe,  Hükümet  tarafından  askerî  fondan  alınan  özel  araçlar 

verilir.  

Bunun için, askerî amirliğin Şehirler Birliğine, aslında askerler 

için  tasarlanmış  olan  sağlık-beslenme  takımlarının  oluşturulması 

hakkındaki talebi beyan etmeye ilişkin  yasal haktan  yoksun olduğunu 

görüyorum. Bununla birlikte, Van Gölü çevresindeki halkın gerçekten 

hasta  ve  sefalet  içinde  olduğunu,  bu  nedenle  hem  sağlık  hem  de 

yiyecek yardımına muhtaç olduğunu inkar etmem mümkün değil.  

---