289
Komutanlığını yaptı. Van Savaşı’nda Rus Komutanlığı kendisinden
övgü ile söz etmiştir. 1917 yazında Kafkasya Cephesinde 6. Ermeni
Alayı oluşturuldu. Sonra Andranik’in tümenini içeren ayrı Ermeni Kol
Ordusuna dönüştürüldü. Kolordu Komutanı General Tomas
Nazarbekov, Komser General Dro
Aralık 1917’de Ermenistan
Cumhuriyeti Ermeni Kolordu Başkomutanlığı Özel Komiser rütbesini
aldı. 1918 – 1920 tarihleri arasında Ermenistan Savunma Bakanının
yardımcısıydı. 1918 yılında Ermeni Gürcü Tesadümü zamanında Lori
şehrinde Ermeni Ordusunun büyük bir kısmının komutanlığını yaptı.
1920 yılında Karabağ’a gitti ve Yerel Milli İdaresi’ni kurdu.
Ermenistan Cumhuriyeti Harbiye
Nazırı. Sovyet Ermenistan’ı
kurulduktan sonra Ermenistan Başkomutanlığını yaptı. Şubat 1921’de
Sovyet iktidarına karşı ayaklanmada yer aldı. Ayaklanma bastırılınca
Romanya’ya kaçtı. 2. Dünya Savaşı yıllarında Nzhdeh ile beraber
Sovyet Ermeni esirlerinden
Alman Ordusunda birlikler oluşturmakla
meşgul oldu. Savaştan sonra ABD’ye iltica etti. Son yıllarını Beyrut’ta
(Livan) geçirdi. 1956 yılında Boston’da vefat etti.
Keri (Gafaryan Arşak) (1858 - 1916)
1858 yılında Erzurum’da doğdu. Paştpan Ayrenyants İsimli
Ermeni örgütünün üyesiydi. 1895 yılında Erzurum’da Ermeni olayları
sırasında Erzurum’da Ermeni Ruhani Liderinin ikametgâhını savunan
silahlı gurubun başındaydı. 1903 yılında Sason’a gittikten sonra birçok
olayda yer aldı (1904). 1905 yılında Doğu Anadolu’ya geçti. Ermeni
Türk Azeri olaylarında Zangezur’da Ermenilerin savunmasını organize
etti. Sonraki yıllarda İran Devriminde (1908 - 1912) yer aldı. I. Dünya
Savaşı yıllarında 4. Ermeni Gönüllü Birliğinin Komutanlığını yaptı.
Rus Ordusuyla beraber Sarıkamış’ta Türklere karşı savaştı. 1916
yılında Musul yolundan Revanduz Bölgesinde askerleriyle beraber
kuşatıldı. Askerlerini kuşatmadan çıkarabildiği halde kendisi öldürüldü.
Tiflis
’te defnedildi.
V. Kevorg (Surenyants, Sphisitsi) (1816 - 1930)
1816 da Tiflis
’te doğdu. Rahip, Başkeşiş oldu (1872). 1881
yılında Erivan Başpiskoposu’nun yardımcısı oldu. 1882 yılında
Piskopos oldu. 1886 yılında Astrakhan Piskoposu oldu. 1894 – 1904
yılları arasında Tiflis Piskoposluğunu yaptı. 1895 yılında Başpiskopos
oldu. Ermeni Milli Okulunun gelişmesine katkıda bulundu. 13.12.1911
tüm Ermenilerin Katolikosu Balkan Savaşları (1912 - 1914) döneminde
290
Rus Hükümeti’nden Ermeni Reformlarına ilişkin destek istedi. Pagos
Nubar Paşa’yla Ermeni Milli Delegasyonunu kurdu. Ermeni Gönüllü
Harekâtının oluşmasına katkıda bulundu. Ermeni mültecilerine destek
verdi. I.Dünya Savaşı yıllarında Türk Ermenilerinin kaderinin Rus
Ordusunun zaferlerine bağlı olduğunu düşünerek V. Kevorg Rus Çarı
II. Nikolay’a Ermenilere yardım ricasıyla başvurdu. Ermenistan
kurulduktan sonra Kevorg yeni rejime (Sovyet) tüm dünyadaki
Ermenilere Ermenistan’ı yeniden ayağı kaldırmak için çağrıda bulundu.
Eçmiadzin’de 1930 yılında vefat etti.
Khatisov (Khatisyan), Aleksandr
İvanoviç (1874 - 1945)
Ermeni ve Rus siyaset adamıdır. 1902 yılında Tiflis
Belediyesinde çalışmaya başladı. Taşnak Partisi ile bağlantıları vardı.
1907’den itibaren Tiflis Şehir Başkanı’nın Yardımcısı 1910–1917 Tiflis
Şehir Başkanlığını yapan 1912’de St. Petersburg’ta Taşnak Partisine
ilişkin mahkeme duruşmasında tanık olarak yer aldı. I. Dünya Savaşı
yıllarında Kafkasya Komitesi Şehirler Birliği Başkanlığı’nı da
yapmıştır. Ermeni Gönüllü Birliklerinin organizasyonlarında, 1915–
1917 yıllarında Ermeni Milli Bürosunun Başkanıydı. Rus İhtilali’nden
sonra Taşnak Partisine katıldı. Nisan 1918’de Transkafkasya
Demokratik Federatif Cumhuriyeti’nin oluştuğu zamanda Maliye
Bakanı oldu. Şubat–Mayıs 1918 Trabzon ve Batum’da Türkiye ile barış
görüşmelerinde yer aldı. Ermenistan Cumhuriyeti ilan edildikten sonra
Ovanes Koçaznuni ile Batum Antlaşmasını imzaladı. (4 Haziran) 2
Aralık 1918 Ermeni Bolşevik Askerî Komitesine iktidarını teslim
ederek Gümrü Antlaşmasını imzaladı.
Paris
’e gitti 1924–1951 tarihleri arasında “Kuzey Yıldızı” adlı
Mason Locası üyesi, 1931–1937 tarihleri arasında ise “Fransa’nın
Büyük Doğusu” isimli mason locasının üyeliğini yaptı. 71 yaşında
Paris’te vefat etti.
Mesrop Termorsisyan (1865 - 1939)
1902
– Başkeşiş, Başpiskopos. Eçmiadzin Manastırı camiasının
üyesi, Şuşa Ruhban okulu rektörü.
1906
– 1907 Eçmiadzin Kevorkyan Ruhban okulu rektörü.
1908 Sinod üyesi.
Sinod
– Kilise temsilcilerinin dini sorunlarını görüşmek ve
karara bağlamak üzere toplandığı meclis.
291
1909 - Piskopos.
1907
– 1910 yılları arasında Katolikos’un temsilcisi olarak
kilise okulları oluşturma programı gerçekleştiren bir komisyonda yer
aldı. Bilimsel araştırmalar yapmak üzere İstanbul, Kudüs, Paris, Londra
ve Venedik’e gitmiştir.
I. D
ünya Savaşı yıllarında Tiflis Milli Merkez Bürosunun Şeref
Başkanı ve Savaştan Mağdur Olanlara Yardım Merkez Komitesinin
başkanıydı. Ermeni Gönüllü Birliklerinin oluşturulması ile ilgili çalıştı.
Ermeni mültecileri için para topladı. Hayırseverdi. Erivan Devlet
Üniversitesinin ilk kurucularından biriydi. Tarih Filoloji Fakültesinin
ilk dekanıydı. 1920’de açılan Ermenistan Üniversitesinin
kurucularındandı. 1959 Yılında Erivan’da vefat etti.
Murad Sebastatsi (Murad Khrimyan Akopyan) (1974 - 1918)
1874’te Sivas Bölgesindeki Kovtun Köyü’nde doğdu. Çocukken
çobanlık yaptı. İstanbul’a kaçıp hem okula gitti hem de hamallık yaptı.
1890 yılında Hınçak Partisinden sonra Taşnak Partisinini üyesi oldu.
1903 yılında Sason’a gittikten sonra 1904 tarihli Sason olaylarına
katıldı. Sonra Van’da çeşitli eylemlerde bulundu. 1905 Ermeni Azeri
olayları sırasında Zargezur’daydı. 1908 İttihat ve Terrakki devriminden
sonra Türkiye’ye geri döndü. Sivas’ta faaliyetlerde bulundu. 1915
yılında Ermeni Tehciri başladığında çetesiyle beraber dağlara kaçtı.
Samsun’a oradan da Batum’a geçti. 1916 yılında Sepuh ile beraber
Erzincan’da Ermeni mültecileri ve yetimlerine yardım yapan bir vakıf
kurdu. 1918 yılında Kafkasya Cephesi dağıldıktan sonra Erzincan’ı terk
e
den Türklerle çarpıştı. Ermeni halkını Erzincan’dan tahliye etti. 1918
yılında Bakü’de vefat etti.
Myşlayevskiy, Aleksander Zakharyeviç (1856-1920)
Rus piy
ade general, tarihçi. St. Petersburg Genelkurmay
Akademisi
nden mezun oldu. İleri yıllarda aynı akademide profesörlük
yaptı. 1908-1909 yılları arasında Genelkurmay Başkanıydı. Mart-Eylül
1909
– Genelkurmay Genel İdaresi Başkanıydı. 1913 yılından sonra
Kafkasya Valisi
Askerî İşler Yardımcısı olarak görev yaptı. Türkiye
Birinci Dünya Savaşı’na katıldıktan sonra Myşlayevskiy Kafkasya
Ordusu Başkomutanı Yardımcısı olarak atandı. Aralık 1914 tarihli
Sarıkamış savaşında savaş ortamını yanlış değerlendirince Rus
O
rdusuna geri çekilmeyi emretti, orduyu bırakıp Tiflis’e gitti.
Dostları ilə paylaş: |