34
Belge 7
Çeşitli yerlerde çıkan Ermeni gazete ve dergilerde Ermeni
meselesi; İsviçre Ermeni Hayranları Komitesi’nin düzenlediği
konferansın konuları ve katılımcılar.
Belge 8
Mesrop
’un Ermenilere özerklik elde etmek için savaşta
Rusya
’ya yardım etme çağrısı, bu çağrı sonrası çok sayıda müfrezenin
kurulması; Ermenilerin bu savaştan sonra kendilerini neyin beklediğini
bildikleri, gönüllülerin silahlarını teslim etmek istemedikleri; Rusya
özerklik vermezse bu silahların yardımıyla zorla alınmaya çalışılacağı.
ERMENİ MESELESİ İLE İLGİLİ MEKTUPLAR
Belge 1
Ermeni halkının Rusya’dan kendisini Türk boyunduruğundan
kurtarmasını beklediği; Türkiye’den gelen savaş esiri Ermenilere
yardım edilmesi, esir Ermenilerin Rus ordusunda görev yapmak
istedikleri.
Belge 2
Rusların uyguladığı sansür; Ermeni gazetesi Mşak’ta
yayınlanan yazının sansür sonrası düzeltilmiş hali.
Belge 3
Albay Andriyevskiy’in aldığı emir üzerine Hakkari Bölgesi’ni
ele geçirdiği; Rusların Van Bölgesi’nden çekilmemesi gerektiği, aksi
takdirde Türkler ve Kürtlerin hepsini keseceğini, silah istediklerini
bildiren mektubu.
Belge 4
Eçmiadzin’den gelen mektupta, Van’ın Ruslar tarafından
alınmasına Ermenilerin sevindikleri, Rusların Ermenileri himaye ettiği;
ancak General Abatsiyev
’in faaliyet alanındaki Ermenilerin Kürt ve
Çerkez saldırılarına uğradığı, Ermenilere silah verilmediği, olanların da
ellerinden alındığı, Ermenilere yardım edilmesi.
35
Belge
5
Amerika’dan Astrahan’a gönderilen Taşnak Partisi mühürlü
Ermenice yazılı, ancak Rus askerî sansürü tarafından el konulan bildiri.
Belge 6
Harold Buxton
’un 1915 yılında yaşananları, Ermenilerin
çektiklerini, mültecilerin durumunu anlatan yazısı.
Belge 7
Aram, Andranik
ve Arşak Darbinyan imzalı, Rusya’ya göç
eden Türk Ermenilerinin karşılaştıkları sorunlar, bunları kendilerinin
halletmesi için Türk Ermeni temsilciliğinin oluşturulması çağrısı.
Belge 8
Ermeni bir derginin
, Ermenilerin savaştaki davranışlarını
eleştirmesi.
Belge 9
Ermeni birlikleri
hakkındaki Simon GRUZİNYAN’ın gizli
mektubu.
ERMENİ MÜLTECİLER
Belge 1
Savaştan Mağdur Olanlara Kars Bölge Yardım Komitesi’nin
kurulması, faaliyetleri; komiteye Ermeni Hayırsever Cemiyeti ve Bakü
Müslüman Hayırsever Cemiyeti’nden üyeler de alındığı; komitenin,
aldığı kararların uygulanabilmesi için mültecilerin bulunduğu her
köyde öğretmenlerden, din adamlarından ve yerel yerleşiklerden oluşan
alt komisyonlar kurduğu.
Belge 2
Van
Gölü çevresindeki her yerde açlık ve tifüsün olduğu,
yardım imkânlarının olmadığı.
Belge 3
Şehirler Birliğinin yoksul halka yardım edilmesi isteğinin
yasal dayanaktan yoksun olduğu; ancak Van Gölü çevresindeki halkın
yiyecek ve sağlık yardımına ihtiyacı olduğunun inkar edilemeyeceğinin
General Yudeniç tarafından bildirilmesi.
36
Belge 4
Rusya
Şehirler Birliği Kafkasya Bölümü Yaralılara Yardım
Yetkilisi’ne, yoksul halka yardım edilmesi isteğinin yasal dayanaktan
yoksun olduğu, fakat Van Gölü çevresindeki halkın yiyecek ve sağlık
yardımına ihtiyacı olduğunun inkar edilemeyeceğinin askerlerce
bildirilmesi.
Belge 5
Rusya
Şehirler Birliği Baş Yöneticisi Yardımcısı N. M.
Kişkin’in General Yudeniç’e gönderdiği cevap; Rusya’ya Türkiye’den
çok sayıda mültecinin geldiği, bu duruma yerel otoritelerin hazırlıksız
yakalandığı; salgın hastalıkların olduğu, Şehirler Birliğine verilen yetki
ile salgın hastalıklarla mücadelenin başladığı; salgın hastalıkların
mülteci sorunu ile iç içe olduğu.
Belge 6
Gence ve civarındaki mültecilerin durumu; yerleştikleri yerler;
mülteciler için yemek ve hasta sağlığını korumanın nasıl yapılacağı,
hasta olanlar ve ölen mülteciler.
Belge 7
Eçmiadzin’deki mültecilerin durumu, ihtiyaçları için yapılması
gerekenler.
Belge 8
Bazı ilçelerde bulunan hastaneler, bunların durumu ve Ruble
olarak yapılan harcamalar.
Belge 9
Delican
’dan Şehirler Birliği Kafkasya Bölümüne gönderilen
telgrafta; açlık ve hastalıkların ölümlere sebep olduğu, merkez köylerde
birkaç yemek noktasının açılması, kişi başı para yardımı yapılması
isteği.
Belge 10
Piskopos
Nerses
’in Kafkasya Komitesi Başkanı’ndan
Tiflis
’teki 11.000 Ermeni ve 20.000 Süryani ile gelecek olan 20.000
mülteciye yardım yapılması.
37
Belge 11
Tiflis
’teki 16.000 Ermeni ve 20.000 Süryani ile gelecek olan
20.000 mülteciye yardım yapılması.
Belge 12
Gence’deki mültecilerin sayısı ve giyecek ihtiyaçları.
Belge 13
Moskova Ermeni Komitesi Temsilcisi olan Arutyunyants
’ın
Kafkasya 1. Kolordu
Komutanı’na gönderdiği Ermeni mültecilerin
keyfi ve yasadışı fiillerinden şikâyeti.
Dostları ilə paylaş: |