Avropada evdənkənar qayğıya
cəlb olunmuş
Uşaqlar üçün Keyfiyyət
Standartları
Bu sənəd AR Təhsil Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə
tərcümə və nəşr edilmişdir.
Uşaqlar üçün Keyfiyyət
Giriş
Benita Ferrero-Valdner, Xarici Əlaqələr və Avropa Qonşuluğu Siyasəti üzrə
Avropa Komissiyasının nümayəndəsi
Bu gün Avropa mühüm iqtisadi, siyasi, ekoloji və sosial dəyişikliklər yaşayır, bu isə uşaqların
həyatına böyük təsir göstərir. Yoxsul valideynlərlə birgə yaşayan uşaqlar və ya valideynsiz
uşaqlar daha çox yoxsulluq, cəmiyyətdən təcrid olunma və diskriminasiyaya məruzdurlar, bu isə
onları zorakılıq, qayğısızlıq və istismar problemləri ilə qarşılaşdırır. Uşağın böyüdüyü şərait
onun həyatına çox böyük təsir göstərir. Təəssüf doğuran fakt ondan ibarətdir ki, Avropa Biriliyi
üzrə yoxsulluq içində yaşayan uşaqların sayı yoxsulluq içində yaşayan böyüklərin sayından
çoxdur. Buna görə də biz bütün uşaqlar üçün adekvat şərait və adekvat qayğını təmin etməliyik.
Xarici Əlaqələr və Avropa Qonşuluğu Siyasəti üzrə Avropa nümayəndəsi kimi mən uşaqların
fərdi ehtiyaclarını və imkanlarını nəzərə almaqla yanaşı onların hüquqlarının effektiv şəkildə
qorunmasına xüsusi diqqətlə yanaşıram, bu məsələdə Avropa Birliyi bütün dünyaya nümunə
olmalıdır. Uşaq hüquqları probleminin işıqlandırılması, hüquqların qorunması və təmin
olunması Avropa Birliyinin daxili və xarici siyasətinin prioriet məsələlərindən biri olmuşdur.
Uşaq hüquqları insan hüquqlarının bir hissəsidir, beynəlxalq və Avropa sazişlərinə, o cümlədən,
Uşaq Hüquqları üzrə BMT Konvensiyası və onun əlavə protokolları, Millennium Inkişaf
Məqsədləri, Insan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyası və Fundamental Hüquqlar üzrə Avropa
Xartiyasına əsasən Avropa Birliyi və ona üzv dövlətlər həmin hüquqlara hörmətlə yanaşmalıdır.
Bu kontekstdə, ‘Uşaqlar üçün Keyfiyyət’ standartları xüsusilə də öz valideynləri ilə yaşama
imkanından məhrum uşaqlarla bağlı siyasətlərin müəyyən olunması istiqamətində bizim
apardığımız səyləri tamamlayır. Real həyata əsaslanan bu ümumi standartlar Avropada evdən
kənar qayğı sistemində uşaqlar və gənclərin inkişaf imkanlarının təmin olunması məqsədini
daşıyır. Əminəm ki, bu standartlar Avropada uşağa qayğı sistemlərinin harmonizasiyası
prosesinə öz qiymətli töhfəsini verərək bu istiqamətdə irəliyə atılmış bir addım olacaq.
Benita Ferrero-Valdner
Xarici Əlaqələr və Avropa Qonşuluğu Siyasəti üzrə
Avropa Kommissiyasın nnümayəndəsi
2
Uşaqlar üçün Keyfiyyət
Təşəkkür
163 uşaq və gənc, 36 bioloji valideyn, 106 himayəçi və 24 artırılmış ailə üzvləri, hüquqşünaslar
və Avropadan olan hökumət nümayəndələrinin dəyərli iştirakı olmadan bu standartların
işlənib
hazırlanması mümkün olmazdı.
Bizim ilk görüşümüzdə bir patronaj ananın münasibəti məni mütəəssir etmişdi. Onun davranışı
məndə rahatlıq hissi oyatdı. O, dedi: “Mən insanam, bu gün mən sənə kömək edirəm, sabah isə
sən mənə.”
(Norveçli ana, kod 22.04.02)
Ön söz
Valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqların maraqlarının qorunması FİCE (Beynəlxalq
Təhsil Müəssisələri Feredasiyası), İFCO (Beynəlxalq Patronaj Qayğısı Təşkilatı) və SOS Uşaq
Kəndləri təşkilatlarının apardığı işin ümumi qayəsidir. ‘Uşaqlar üçün Keyfiyyət’ standartları
vasitəsilə biz valideyn qayğısından məhrum olmuş və bioloji ailəsindən kənar qayğı sistemində
yaşayan uşaqların vəziyyətini yaxşılaşdırmağa və onların inkişafını dəstəkləməyə çalışırıq.
Biz əminik ki, evdən kənar qayğı sistemində yaşayan uşaqların vəziyyətinin effektiv və davamlı
şəkildə yaxşılaşdırılması yalnız güclü əməkdaşlıq sahəsində mümkündür.
Bu əminlik layihənin
hazırlanması zamanı hər üç təşkilatın bir-birilə sıx əməkdaşlığını və fəal iştirakını təmin
etmişdir.
Bu nəşr ‘Uşaqlar üçün Keyfiyyət’ standartları layihəsini təqdim etməklə Avropada evdən kənar
qayğı standartlarının yekun variantını özündə əks etdirir.
1989-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Haqqları Konvensiyası qəbul edildikdən
sonra hər üç təşkilatın məqsədləri beynəlxalq sənədlərdə öz əksini tapmışdır.
Beynəlxalq səviyyədə uşaq hüquqlarına hörmət, onların qorunması və təmin olunmasına olan
sadiqliyimiz bizim fəaliyyəti daha da gücləndirdi. Bütün dünyada uşaq hüquqlarının pozulması
halları artdığından biz ortaq fikrə gəldik ki, yalnız beynəlxalq sazişlər imzalamaqla siyasi
öhdəliklərin götürülməsi və ya uşaqların qorunmasına yönəlmiş tədbilərin sayının artırılması
kifayət deyil.
Biz əminik ki, evdən kənar qayğı sistemində yaşayan uşaqların vəziyyətinin effektiv və davamlı
şəkildə yaxşılaşdırılması yalnız güclü əməkdaşlıq sayəsində mümkündür. Bu əminlik layihənin
hazırlanması zamanı hər üç təşkilatın bir-birilə sıx əməkdaşlığını və fəal iştirakını təmin
etmişdir.
Üç illik araşdırma və göstərdiyimiz birgə səylər nəticəsində hazırlanan standartları yaymaq və
istər Avropa, istərsə də dünyada valideyn qayğısından məhrum olmuş uşaqların hüquqlarının
müdafiəsi məqsədilə biz əməkdaşlığımızı artırmaq və bütün səviyyələrdə yeni tərəfdaşlığı
inkişaf etdirmək əzmindəyik.
3