ƏSƏdulla qüBRƏt oğlu cəFƏrov azərbaycanin ilk sakiNLƏRİ Bakı-Elm-2004
Yüklə 346,52 Kb. Pdf görüntüsü
|
Uzuntəpə, Meynətəpə, Şomulutəpə və Kültəpə düşərgələrindən də qeydə alınmışdır. Bu ərazidə aparılan elmi araşdırmalar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, Quruçay və Köndələnçay arasındakı bütün yararlı sahələr bilavasitə orta tunc dövründə başdan-başa əkinçilik üçün istifadə olunmuşdur. Qeyd etdiyimiz fikiri bu ərazidən tapılmış çoxlu daş toxaların və oraq dişlərinin tapılması təsdiq edir. Maraqlıdır ki, Qarabağ ərazisində bəşəriyyətin keçdiyi bütün arxeoloji dövrlərə aid zəngin maddi mədəniyyət qalıqları aşkar edilmişdir. Quruçay və Köndələnçay vadisində tunc dövründə ibtidai icma quruluşu dağılmış, qədim tayfa ittifaqları və dövlətlər meydana çıxmışdır. Tarixi mənbələrdən məlum olmuşdur ki, dəmir və antik dövrlərində Qarabağ ərazisisi bütünlüklə Qafqaz Albaniyasının tərkibində olmuşdur. Tarixi mənbələrdən məlum olur ki, antik dövrdə yəni eramızdan əvvəl IV əsrdə Qafqaz Albaniyasının cənub sərhəddi Araz çayı boyunca keçir, yəni bütün Kür və Araz çayları əraziləri Qafqaz Albaniyası dövlətinin tərkibinə daxil idi. Moisey Xorenski qeyd edir ki, güman ki, albanların əfsanəvi əcdadı etnonimi olan Arana (bu da ola bilsin ki, Albaniyanın orta Midiya adı olan Arran Parfıyaya aid Ardanla bağlıdır) «özünün dağlıq hissəsi ilə birlikdə bütün Albaniya düzənliyi irs olaraq qalmışdır və Aranın nəsillərindən utilər, hardmanlar, savdeylər kimi tayfalar və Qarqarlar knyazhğı mənşə götürmüşdür. Qafqaz Albaniyasında yaşayan tayfaların əksəriyyəti türk dilli tayfalardan ibarət olmuşdur. Qarqarlar əsas alban tayfalarından biri olmuşdur. Hətta tarixi mənbələrdən məlum olur ki, alban əlifbası qarqar dilnin əsasında yaradılmışdır. Heredot, Strabon Qafqaz Albaniyasında yaşayan tayfalar haqqında məlumatlar verirlər. Digər antik müəlliflər də xüsusilə Pliniy, Dion, Kassini, Plutarx və 175 başqaları Kür çayını Qafqaz Albaniyasının cənub sər- həddi hesab edirlər. Qafqaz Albaniyasının şimal sər- həddi isə Dərbənd şəhəri də daxil olmaqla geniş bir ərazini əhatə edirdi. Arxeoloji və tarixi mənbələr əsasında müəyyən olunmuşdur ki, Qafqaz Albaniyası antik dövrdə Yaxın Şərqin ən qüvvətli dövlətlərindən biri olmuşdur. Hətta II əsrdə bütün Qafqaz Romaya tabe edilmiş olduğu halda yalnız Qafqaz Albaniyası müstəqil olaraq qalmışdır. III əsrin ortalarına və II yarısında Qafqaz Albaniyası o qədər müstəliq idi ki, qonşu dövlətlərdən fərqli olaraq albanlar sasani Şahı I Şapurun məktubunu qəbul etməmişlər. Bu faktda Qafqaz Albaniyasının güclü dövlət olmasını göstərir. Qafqaz Albaniyasının ərazisi həddindən artıq zəngin sərvətlərə malik olması ilə əlaqədar olaraq tarix boyu basqınlara və təcavüzə məruz qalmışdır. Bundan əlavə erməni mafıyasma xidmət edən qüvvələr 125 ilə yaxındır ki, əzəli Azərbaycan torpağı olan Qarabağın dağlıq hissəsinin tarixini saxtalaşdırmağa cəhd edir, müxtəlif iyrənc əməllərə əl atır ki, bu diyarın bir hissəsini Ermənistana birləşdirsinlər. Halbuki Qarabağın dağlıq hissəsinə ermənilər 1828-ci ildə çar Rusiyası ilə İran arasında imzalanmış Türkmənçay müqaviləsinin şərtlərinə əsasən köçürülmüşlər. Həmin müqaviləyə əsasən 1828-1832-ci illərdə İran və Türkiyə ərazilərindən 200 mindən artıq erməni əhalisi Qarabağın dağlıq hissəsinə, Şamaxıya , Naxçıvana, Gəncəyə və Azərbaycanın digər ərazilərinə köçürülmüşlər... Erməni mafıyasma xidmət edən tarixçilər və bəzi jurnalistlər Azərbaycanın Kür Araz çayları ərazisinin və həmçinin Qarabağın dağlıq hissəsinin Ermənistana guya əvvəlki zamanlarda məxsus olduğunu bildirmək üçün 1864-cü ildən başlayaraq xüsusi plan hazırlamışlar. Həmin plana uyğun olaraq Qnçak və Daşnaksyut- 176 kin partiyalarının dünyanın müxtəlif ölkələrində xüsusi qrupları təşkil olunmuşdur... Azərbaycandan zorla ərazi qoparmaq iddiası ancaq bir qrup erməni mafıyasına xidmət edən «tarixçi», jurnalist, yazıçı və ölkəni idarə edən məmurların iyrənc əməllərinin nəticəsində meydana çıxmışdır. Erməni əhalisinin əksəriyyəti və o cümlədən qədim tarixə aid əsərləri oxuyanlar yaxşı bilirlər ki, erməni əhalisi Qarabağın dağlıq hissəsinə 176 il bundan əvvəllər köçürülmişlər və yerli azərbaycanlılar onlara həmin vaxtlar təmənnasız olaraq torpaq payı vermiş və digər iqtisadi və mədəni yardımlar etmişlər. 1828-ci ildən 1905-ci ilədək ermənilər Qarabağın dağlıq hissəsində azərbaycanlılarla mehriban və xoşbəxt yaşamışlar. Lakin hər şey - yəni bütün faciələrin əsası 1905-ci ildə qoyulmuşdur. Həmin ildən Daşnaksyutkin və Qnçak partiyalarının fıtfası ilə «Bö 3 dik Ermənistan» dövləti yaratmaq xəyalına düşməiş bir qrup erməni terrorçuları Qarabağda və Azərbaycanın digər ərazilərdə xalqımıza qarşı qanlı terrorçuluqla məşğul olmuş və günahsız insanları qırmışlar. 1905-1906-cı illərdə xalqımızın başına gətirilən müsübətli hadisələri Məhəmməd Səid Ordubadi aşağıdakı kimi qələmə almışdır: «Bu olmuş tarixi vücuduna gətirmək üzrə qələmi əlimə aldığım zaman özümdə bir kədər, bir müsibət xatirələri hiss edirəm. Əcaba! Əlimdəki qədəm hər zaman qanlı illərdə qəflətən baş verən faciələri yazmaq istəyir, vicdanın da bu üzvi vəzifəni ifa etməkdə qeyri-iradi bir həvəs göstərir. Zəif duyuqlarıma gəldikdə qanlı illərdə ucalmış fəryaq və məzlumların maddi və mənəvi təsirindən irəli gələn, dözülməsi mümkün olmayan bir hala təsadüf edib özünü böyləcə davamdan məhrum buraxır. Hər halda tarixi qələmə almağa cəsarət edib bəşər dünyasının hər nöqtəsinə qəm dağı olan bu sadə əsərimi yaradıb meydana çıxarıram. Daha açıq, daha doğrusu, iki millət arasında baş verən faciələri yazmaqla vətən övladlarına 177 Yüklə 346,52 Kb. Dostları ilə paylaş:
|