Boynı uzun bədəvi at vergil,
D18
B inər olsun 1 hünərlidir!
Ağayıldan tüm ən qoyun vergil bu oğlana,
Şişlik 2 olsun, ərdəm lidir!
Q aytabandan qızıl dəvə vergil bu oğlana,
3 Y üklət olsun hünərlidir!
Altun başlu ban ev vergil 4 bu oğlana,
K ölgə olsun, ərdəm lidir!
Çigin quşlu cübbə 5 don vergil bu oğlana,
G eyər olsun, hünərlidir!
Bayındır xanın 6 ağ m eydanında bu oğlan cəng etmişdür.
B ir buğa öldürm üş 7 sənin oğlun, adı Buğac olsun! Adını bən
v erd ü m ,8 yaşını Allah versün! - dedi. Dirsə xan oğlana bəglik
9 verdi, taxt verdi. Oğlan taxta çıqdı, babasınm 10 qırq yigidin
anm az oldı. 01 qırq yigit həsəd eylədilər, bir-birinə 11 söylə-
dilər: “G əlün, oğlanı babasm a quvlayalım , ola kim , öldürə, 12
genə bizim izzətim iz-hörm ətim iz anun babası yanında xoş ola,
artıq 13 ola, - dedilər.
D 19
Vardı bu qırq yigidin yigirmisi bir yana, 1 yigirm isi dəxi bir
yana oldı. Ə w ə l yigirmisi vardı, D irsə xana 2 bu xəbəri
gətürdi. Aydır: “Görürmisin, Dirsə xan, nələr oldı? 3 Y arım a-
sun-yarçım asun, sənin oğlun kür qopdı, ərcəl qopdı: 4 qırq yi-
gidin boyma aldı, Qalın Oğuzun üstinə yüriş 5 etdi; nə yerdə
gözəl qopdısa, çəküb aldı; ağ saqallu 6 qocanın ağzın sögdi, ağ
birçəklü qannun südin d a rtd ı.7 Aqan durı sulardan x əb ə r keçə,
arqun yatan Ala dağdan 8 təbər aşa, xanlar xanı Bayındıra x ə -
b ə r vara, “D irsə xanın oğlı 9 böylə bidət işləm iş” deyələr.
G əzdigündən öldügün yeg ola: 10 Baym dır xan səni çağıra, sa-
na qatı qəzəb eyləyə. Böylə oğul sənin nənə gərək, böylə oğul
olm aqdan olmamaq yegdir, öldürsənə!” - 12 dedilər. D irsə xan:
“Varın, gətürün, öldürəyim !” - dedi. 13 Böylə digəc, xanım, ol
D20
nam ərdlərin yigirmisi dəxi çıqa gəldi 1 və bir quv dəxi gətü r-
dilər. Aydır: “Qalqubanı, D irsə xan, s ə n in 2 oğlun yerindən uru
durdı, köksi gözəl qaba dağa a v a 3 çıqdı. Sən var ikən av avladı,
quş quşladı; anasınıfi4 yanına alub gəldi, al şərabın itisindən
aldı iç d i;5 anasıyla söhbət eylədi, atasm a qəsd eylədi. Sənin 6
oğlun kür qopdı, ərcəl qopdı. Arqurı yatan Ala 7 dağdan x əb ə r
keçə, xanlar xanı Bayındıra xəbər vara; “Dirsə 8 xanın oğlı
böylə bidət eyləm iş” deyələr, səni çağırdalar,9 Bayındır xanın
qatında sənə qəzəb ola. Böylə oğul nənə 10 gərək, öldürsənə!”
- dedilər.
Dirsə xan aydır: “Varın gətürün, 11 öldürəyim ; böylə oğul
mana g ə rə k m ə z !” - dedi.
Dirsə xanın 12 nökərləri aydır: “Biz sənin oğlunı necə g ə -
türəlim? S ənin 13 oğlun bizim sözüm üz almaz, bizim sözü-
D21
müzlə gəlm əz. Qalqubanı yerindən 1 uru durğıl, yigitlərin o x -
şağıl, boyına alğıl, oğluna uğrağıl, 2 yanına alub, ava çıqğıl;
quş uçurub, av avlayub, o ğ lu n ı3 oxlayub, öldürə görgil! Ə gər
böylə öldürm əzsən bir dürlü 4 dəxi öldürim əzsən, bəllü bil-
gil!” - dedilər.
Soylama:
S alqum -salqum 5 dan yelləri əsdigində,
S aqallu bozac turğay sayradıqda,
6 B ədəvi atlar issin görüb oqradıqda,
Saqalı uzun 7 tat əri banladıqda,
Aqlı, qarah seçilən çağda,
Qalın 8 Oğuzun gəlini-qızı bəzənən çağda,
Köksi gözəl qaba dağlara 9 gün dəgəndə,
B əg y ig itlər - cılasınlar bir-birinə qoyulan çağda
10 alar sabah D irsə xan yerindən uru durdı. Oğlancuğın 11
yanına alub qırq yigidin boyına saldı, ava çıqdı.
Av 12 avladılar, quş quşladılar. 01 qırq nam ərdin bir qaçı
oğlanın 13 yanm a gəldi, aydır: “Baban dedi, keyikləri qovsun
D22
gətürsün, 1 bənim önüm də dəpələsün; oğlumun at səgirdişin,
qılıc 2 çalışın, oq atışm görəyim , sevinəyim , qıvanayım - 3 g ü -
vənəyim , dedi” - dedilər.
Oğlandır, nə bilsün? K e y ig i4 qovardı gətirürdi, babasının
önində sinirlərdi: “5Babam at səgirdişim ə baqsun, qıvansun; ox
atışıma b a q su n ,6 güvənsün; qılıc çalışıma baqsun, sevinsin!”
01
qırq 7 nam ərdlər aydırlar: “Dirsə xan, görürm isin oğ-
lanı, yazıda - 8 yabanda keyiki qovar, sənin önünə gətürər.
K eyikə atarkən 9 oqla səni urar öldürər. Oğlun səni öldürm ə-
din sən 10 oğlunı öldüri görgilə!” dedilər.
Oğlan keyiki qovarkən 11 babasının önindən g əlü b -g ed ər-
di. Dirsə xan 12 Qorqut sınırlı qatı yayın əlinə aldj. Ü zəngüyə
D23
qalqıb, 13 qatı çəkdi, uz atdı: oğlanı iki dalusım n arasında 1
urub-çıqdı, yıqdı. Uc toqundı, alca qam şorladı, 2 qoynı doldı.
B ədəvi atının boynın qucaqladı, yerə düşdi.
3Dirsə xan istədi kim, oğlancuğımfi üstinə kövrəlib 4 dü-
şəydi. 01 qırq nam ərd qomadı. Atının cilavısın 5 döndərdi, or-
dusm a gəlür oldı.
Dirsə xanın xatum “oğlancığım ın ilk avıdır” deyü, atdan-
ayğırdan, 7 dəvədən buğra, qoyundan qoç qırdırdı, “Qanlu
Oğuz bəglərin 8 toylayayım ,” - dedi. Yum urlanıb yerindən
uru durdu, qırq incə 9 qızı boyına aldı, Dirsə xana qarşu vardı.
Qapaq 10 qaldırdı. Dirsə xanın yüzinə baqdı. Sağ ilən solına 11
göz gəzdirdi, oğlancuğım görm ədi. Q ara bağrı sarsıldı, 12 düm
yürəgi oynadı, qara qıym a gözləri qan-yaş doldı. 13 Çağırıb
D irsə xana soylar, görəlim, xanım, n ə soylar:
D24
B ərü ' gəlgil başım baxtı, evim taxtı
Xan babamın göygisi,
2
Qadın anamın sevgisi.
A tam -anam verdigi,
Göz açuban 3 gördügim,
Könül verib sevdigim
A D irsə xan,
Q alq u b an ı4 yerindən uru durdun.
Yelisi qara Qazılıq atun butun 5 bindin.
Köksi gözəl qaba dağa ava çıqdın.
İki vardın 6 bir gelirsən; yavrum qam?
Qara* bulduğum oğul 7 qanı?
Çıqsun bənim kor gözüm, a D irsə xan,
yam an səgrər.
Ensiklopediyada “qaranu diində” verilmişdir. “Qaranqudündə” gece vaxtı,
qaranlıq bir gecedo övladın dünyaya gəldiyine işarə ola bilir. Bu sözü mehz övlad
anası deyir - Red.
D25
D26
8 K əsilsün oğlan əm ən süd damarım
yam an sızlar.
9 Saru yılan soqm adın ağca tənim qalqub şişər.
Yalnuzca 10 oğul görünməz, bağrım yanar.
Q uru-quru çaylara suçu saldım,
11 Qara donlu dervişlərə nəzirler verdim.
Ac görsəm doyurdum,
12 yalm caq görsəm donatdım.
D əpe kibi ət yığdım, göl kibi 13 qımız sağırdım.
D ilək ilə bir oğul güclə buldum.
Y alnız 1 oğul xəbərin, a Dirsə xan, degil mana!
Qarşu yatan Ala dağdan
2 bir oğul uçurdunsa, degil mana!
Qamm aqan yügrək 3 sudan
bir oğul aqıtdınsa, degil mana!
Aslan ilə qaplana
4 bir oğul yedirdinsə, degil mana!
Qara tonlu, azğun d in lü 5 kafırlərə
bir oğul aldırdtnsa, degil mana!
Xan babamın 6 qatına bən varayım,
Ağır xəzinə, bol ləşker alaym,
Azğun 7 dinlü kafırə bən varayım.
Paralanub Qazılıq atımdan enm əyince,
8 Y enüm lə alca qanım silməyincə,
Q ol-bud olub yer üstine 9 düşm eyincə
Yalfiuz oğul yollarmdan dönməyəyim!
Yalnuz oğul 10 xəbərin, a Dirsə xan, degil mana!
Qara başım qurban olsun 11 bu gün sana! - dedi,
zarılıq eyledi, ağladı. B öyle digəc 12 Dirsə xan xatum na cavab
vermədi. 01 qırq nam erd 13 qarşu gəldi, aydır: “Oğlun s a ğ d ır-
əsəndir, avdadır: 1 bu gün-yarın qanda isə, gəlür; qorqm a-qa-
yırma, bəg s ə rx o şd u r,2 cavab verem ez” - dedilər.
Dirse xanın xatum qayıtdı, gerü 3 döndi. Qatlanm adı, qırq
ince qızı boyına aldı, bədəvi ata binüb, 4 oğlancuğın istəyü
getdi. Q ışda-yazda q a rt-b u z ı5 erinm eyən Qazıhq dağına geldi
çıqdı. Alçaqdan yuca yerlərə 6 çapub çıqdı. Baqsa görsə bir
-SİeB 31
Dostları ilə paylaş: |