Əşir Bəşir oğlu Fətəliyev
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
17 verərdilər. İndi isə bir də baxırsan ki, tanımadıqları, bilmədikləri bir adamın qapısına getdilər və qız almağa gəldiklərini bir kənara qoyub, başqa problemlərdən danışmağa başlayırlar. Odur ki, qız evi çox zaman elçilərin kimliyini bilmədiyi üçün razılıq vermir və ya da elçilik baş tutmur. Bu işdə, necə deyərlər, ikinci mərhələ toyun keçirilməsi idi. Toylar oğlan və qızın həyatında uzun zaman yadda qalan bir hadisəyə çevrilərdi. Əvvəllər toy mərasimi bir neçə gün çəkərdi. Toylar ya qara zurna, ya da aşıqların iştirakı ilə keçirilərdi. Qara zurnanın səsi kəndi bürüyərdi, xəbəri olmayan da xəbər tutardı. Xüsusilə, kəndimizdə İlyas və Mustafanın zurnaçılar dəstəsinin keçirdiyi toylar kənd camaatının qəlbində uzun zaman yaşayardı. Onlar o qədər məharətlə zurna çalardılar ki, şaxtalı günlərdə onların zurnasının səsi qonşu kəndlərdə də eşidilərdi. Zurnaçılar çalanda yalnız rəqs edərdilər. Hamının diqqəti bu rəqslərə yönələrdi. Rəqslər xüsusi adamların iştirakı ilə keçirilərdi. İndiki kimi heç kəs hoppanıb ortaya düşməzdi. Ayrıca bir adam oynamaq istəyən adamın hansı havaya oynayacağını soruşar, onu çalğıçılara çatdırar və çalğıçılar havanı çalmağa başlayardılar. Bir sözlə, hər şeydə olduğu kimi, bu işdə də bir qayda-qanun vardı. Sonra isə aşıqlar, necə deyərlər, dövran edərdilər. Bu, əsasən gecələr baş verərdi. Hamı bir nəfər kimi aşığa qulaq asardı. Əlavə səs- səmirə yol verilməzdi. Aşıqlar o qədər şirin saz çalar və şirin oxuyardı 18 ki, bir də görərdin ki, səhər açılıb. Hamı şad-xürrəm toy sahibini təbrik edib, oğlan və qıza xeyir-dua verib evlərinə dağılardılar. Nə oyun zamanı, nə aşıq nağıl deyəndə adamların qabağında yemək olmazdı. Yeyib-içmək toy keçirilən yerlərdən kənar, ayrıca mağaralarda olardı. Bu, duz-çörəyə böyük hörmətdən irəli gəlirdi. Daha indiki kimi duz-çörək ortalıqda ola-ola ortalığa tullanıb oynamazdılar. Toyun sonrakı mərhələsi qızın köçürülməsi olardı. Gəlini gətirmək üçün çalğıçıların müşayiəti ilə qız evinə gedər, bir neçə saat qız evində çalıb oynayardılar. Sonra isə hay-harayla qızı oğlan evinə gətirərdilər. Kəndin cavan qız və gəlinləri toyu olan qızın ətrafına yığılar, onu xeyir- dua ilə oğlan evinə qədər müşayiət edərdilər. Oğlan evinə çatanda çalıb oynamaq yenidən qızışar, gəlinin ayağının altına sındırmaq üçün qab atardılar, başına isə rəngarəng noğul səpərdilər. Uşaqlar biri-birini itələyə-itələyə yerdən noğul yığardılar. Gəlinə gəldiyi evin böyükləri xeyir-dua verər və onu təmtəraqla otuzdurardılar. Nəhayət, gəlinə cehiz verilərdi. Kim necə bacarırdısa, o cür də cehiz verərdi. Cehiz heç zaman yeni qohumlar arasında söz-söhbətə səbəb olmazdı. Cehiz əsasən yorğan-döşəkdən, qab-qacaqdan, bəzən isə inək və başqa iri buynuzlu heyvanlardan ibarət olardı. Bünövrəsi möhkəm qoyulan bu ailələrdə boşanma halları da olmazdı. İndi isə on ailədən beşində ya boşanma halları baş verir, ya da dedi-qodu baş alıb gedir. 19 Elin-obanın qarşıladığı bayramlar içərisində Novruz xüsusi yer tutardı. Bir qayda olaraq Novruza qabaqdan hazırlıq görülərdi. Bayrama təxminən bir ay qalmış uşaqlar yumurta döyüşdürər, hellən qoyar, torpağa basdırardılar. Çərşənbələr xüsusilə bayram əhval-ruhiyyəsi içərisində keçirilərdi. Bu çərşənbələrdə tonqal qalanar, müxtəlif oyunlar keçirilərdi. Axır çərşənbələr xüsusilə təmtəraqla keçirilərdi. Gündüzlər adamlar sovqat tutub bir-birinin evinə qonaq gedər, bir-birini bayramın gəlişi münasibətilə təbrik edərdilər. Lakin gecəni hamı öz evində keçirərdi. Bu gecələrdə qapı pusular, qapı pusanlar isə yaxşı söz eşitmək istəyərdilər. Uşaqlar evlərin bacasından torba salıb bayram payı istəyərdilər. Novruz bayramı günü xüsusilə təmtaraqlı olardı. Zurnaçılar dəvət olunar, çalıb oynayardılar. Çox təəssüflər ki, sonrakı illərdə Novruza yasaq qoyulmuş və onu dini bayram kimi qiymətləndirmişlər. Belə bir cəhət nəzərə alınmamışdır ki, Novruzun qarşılanması islamdan çox-çox əvvəl mövcud olmuş və onun dinlə heç bir əlaqəsi olmamışdır. İslam dini qəbul olunduqdan sonra bu bayram daha da təmtəraqla keçirilməyə başlamışdır. Belə bir cəhəti də qeyd etmək lazımdır ki, Novruza qadağa qoyulduğu illərdə də xalq bunu gizli şəkildə qeyd etmiş və onu yaşatmağa çalışmışdır. Müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycan dövləti Novruzun qədim xalq bayramı kimi keçirilməsinə böyük önəm vermiş və bayram 20 günləri təqvimə düşmüşdür. İndi xalqımız bu günün gəlişini hər il səbirsizliklə gözləyir və onu böyük təmtəraqla keçirirlər. Adətlərimiz, mərasimlərimiz çoxdur. Bunların hamısında ümumi cəhət o idi ki, bunlar uzun əsrlər boyu xalq tərəfindən yaradılmış və inkişaf etdirilmişdir. Rayonumuzdan, o cümlədən Aşağı Molludan yaxşı el sənətkarları yetişib. Bunlardan Aşıq Elmanı, Aşıq Abdullanı, Aşıq Həmzəni, zurnaçılardan Mustafanı və İlyası göstərmək olar. Bu sənətkarlar çox zaman təmənnasız elin-obanın toylarını yola verən insanlar olublar. Zurnaçalan İlyas haqqında bir hadisə bu gün də yadımdan çıxmayıb. Kəndin kənarındakı evlərdən birində toy keçirilirdi. İlyas öz dəstəsilə məclisdə idi. Günəşli bir gün idi. Kəndin qoyunları yamaca səpələnib otlayırdı. Məclisdə iştirak edənlərdən biri İlyasa dedi ki, sən elə bir hava çala bilərsənmi qoyunlar yamacdan düzə ensinlər? Özü də sən bunu etsən, sənə 100 manat pul verəcəyəm. Bu hadisə təxminən 1948-1950-ci illərdə baş vermişdi. İlyas cavab verdi ki, bacararam. İlyas bir hava çaldı. Yamacda otlayan qoyunlar əvvəlcə duruxdular, zurnanın səsinə qulaq asdılar, sonra yavaş-yavaş düzə töküldülər və yenə də qulaqlarını şəkləyib qulaq asmağa başladılar. Məclisdə oturanlar sakitliklə bu mənzərəyə tamaşa edirdilər. Sifariş verən adam əlini cibinə saldı və 100 manat çıxarıb «halaın olsun» deyərək İlyasa uzatdı. Biz məclisdəkilər isə İlyasın bu sehrinə ovsunlanmışdıq. Əlbəttə, bunu heç də hər bir sənətkar Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|