Əşir Bəşiroğlu
19
Vaxtı ilə Spitakdakı (Hamamlı) məktəbdə oxumuş ömrünün qurub çağında
səhvini başa düşüb əməlindən peşman olmuş qoca erməni kişisinin dediklərindən:
-
M
ənim ağlım kəsəndə erməni-müsəlman davası gedirdi. Hər yerdə evlər od
tutub yanırdı. Ömür boyu bir obada, bir eldə yaşayan insanlar bir-birinə qənim
k
əsilmişdi. Bütün bunların hamısını ruslar edirdi. Milli zəmində hamı bir-birinə
düşmən idi. Yenicə barışmış iki milləti yenə bir-birinin üstünə qaldırmışdılar. Türk
erm
ənini, erməni türkü qırırdı. Belə zamanədə böyüdüm. Artıq şura da quruldu.
Şura qurulduqdan sonra hamı bir-biri
ilə qardaş oldu, can deyib can eşitdilər. Sən
dem
ə bunlar hamısı yalan imiş, aldadıcı imiş. Mən məktəb yaşına çatanda məni
xüsüsi adamlar bir m
əktəbə apardılar və dedilər: - Bu məktəb erməni xalqının
g
ələcəyidir, ən böyük məktəbdir. Mən də, valideynlərim də sevinirdik ki, mən belə
möht
əşəm məktəbə qəbul olunmuşam. Sən demə, mənim sevinə-sevinə getdiyim
bu m
əktəb şeytan yuvası imiş. O məktəbə dərin düşüncəli əqli
cəhətdən sağlam
inkişaf etmiş uşaqları götürürdülər. Düz dörd il orada, yerin altında heç kəsi
görm
ədən oxuduğumuz vaxt bizə çox yüksək dərəcədə qulluq edir, yaxşı yemək
verirdil
ər. Bizə elə hey deyirdilər ki, biz gələcəkdə hökmən böyük erməni xalqının
şərəfi naminə ölsək də bizim üçün şərəfdir. Bizə deyirdilər ki, erməni xalqı min
ill
ərdi ki, dövlət yarada bilmir. İndi artıq dövlətin özəlini qurmuşuq. Onu qoruyub
saxlamaq bizd
ən bu məktəbin məzunlarından asılıdır. Hətta bizə deyirdilər ki, bax
indid
ən qabiliyyətinizi göstərin gələcəkdə hansı vəzifəmi tutacaqsınız onu deyək.
(Famil Süleymanov “Qu quşunun nəğməsi”).
Birimiz
ə Daxili İşlər Naziri, birimizə Müdafiə Naziri, o
birimizə dövlət
başçısı olacaqsan deyirdilər. Artıq vəzifələrimizi də bölüşmüşdülər. Deyirdilər ki,
özünüzü yaxşı aparsanız və tapşırığı layiqincə yerinə yetirsəniz, siz gələcəkdə
böyük erm
əni xalqına rəhbərlik edəcəksiniz. Ulu babalarımızın qanını alıb, öz
torpağımıza sahib olaq, bəlkə onda ulularımızın ruhu bizimlə barışar, deyirdilər.
M
ənimlə birlikdə yüzdən artıq uşağı həmin məktəbə qəbul etdilər və bizim
hamımızın beyninə yerləşdirirdilər ki, türklərə qarşı düşmən mövqeyi tutaq.
Bel
əliklə, bizi gələcəyin cinayətkar qrupuna döndərdilər. Ancaq həmin vaxt bizə
el
ə gəlirdi ki, bizdən xoşbəxt adam yoxdur. Biz yerin-göyün sahibiyik. Tez-tez
deyidil
ər: “Hə, yaxşı, hazırlaşın. Sizi əyani
surətdə göstərəcəyik ki, türklər
babalarımızı necə işgəncə ilə öldürüblər”. Biz də həmin günü gözləyirik. Bax,
C
əsur qardaşlar
20
bel
əcə bizim beynimizi korlayırdılar. Bəlkə də həmin məktəbə gəlincə bizim
bütün daxili al
əmimizi korlayan analarımız olub. Axı, onlar bizə döşlərindən süd
ver
əndə hey deyərdilər ki, babalarımızı türklər öldürüb. Göz yaşları südə qarışardı,
biz onu
əmərdik. Deməli, biz hələ ana bətnində ikən o kiçik şehə bənzər büllur
kimi
insan toxumumuzu z
əhərləyiblər. Bax, erməni xalqının zəhərlənməsinə səbəb
budur. H
ələ ana bətnində ikən erməni qadınları əllərini qarın nahiyələrinə çəkərək
deyirdil
ər, hə, bala, böyü, o qaranlıq dünyadan işıqlı dünyaya gələndə dədə-
babanın qisasını türklərdən al, yalanlar uyduraraq hansısa milləti aldat, onu
yurdundan et, torpaq qazan. Qoy öz v
ətənin olsun. Amma bizim ölkəni idarə edən
b
əzi rəhbərlər, nazirlər, dövlət idarələrində işləyən məmurlar isə əllərini
arvadlarının qarın nahiyəsinə çəkib deyirlər, yox, övladım, qoymaram sən burda
anadan olasan. G
ərək
sən ya Amerikada, ya Fransada, ya da İngiltərədə dünyaya
g
ələsən. O mühitdə doğulub boya-başa çatasan. Bu mühit sənin üçün yaramaz. Bu
m
əmləkətin varını-dövlətini yığıb Amerika, Fransa, İngiltərə banklarına yığacam
ki, get, ömür boyu
kef et. Pulun, varın olandan sonra sənin vətən nəyinə lazımdır?
S
ənə vətəndə villalar tikirəm ki, sən istədiyin an satıb pul əldə edə biləsən. Bax,
f
ərq bundadır. Kasıb insanlar isə hey göz yaşı tökürlər. Əgər onlar vətən məfhumu
deyirl
ərsə, qara dubinkalar işə düşür. Ən sərrast dubinka vurana tez bir zamanda
dubinka generalı adı verirlər. Həmin generallar elə gəzirlər ki, elə bilirsən ki,
bunlar dünyanı fəth ediblər.
Necə ki, Şuşanı, Laçını ermənilərə verən insanlara
sonralar general adı vermədilər? Həm də utanmaz-utanmaz xalqın qarşısında
jurnalist sual ver
əndə ki, sən niyə Şuşaya girmədin, o dedi: “Yaxşı eləmişəm. Sənə
n
ə var?” Şuşa gedəndən sonra ona general adı verdilər. Bax, budur bizim
b
ədbəxtçiliyimiz.
Yataqda ölüml
ə əlləşən erməni əllərimi tutub hey diqqətlə baxır. Hiss edirdim
ki, o
etdiyi
əməllərindən xəcalət çəkir. O, bəlkə də bizim içərimizdə gedən
prosesl
əri görürmüş və bizim nə qədər avam olmağımıza ürəyində qəhqəhə çəkib
gülür. Əlimi sıxır və bu sıxmaqdan əlimdə bir soyuqluq hiss edirdim.
(F.Süleymanov)
-
H
ə, oğul, bizi yığdılar həmin məktəbə. Yarımız qız, yarımız oğlan idik.
H
əmin məktəbdə oxuyan oğlan və qızlar arasında eşq macərası ola bilməzdi.
Onları yalnız millətin taleyi maraqlandırırdı. Ailə qurmaq məqamı gələndə isə yenə