Əşir Bəşiroğlu
25
qatilimiz deyil. Böyü,
ərsəyə çat, onda bilərsən bizim qatilimiz kimdir. Yenə də
yuxudan ata-
anamın naləsinə oyandım. Mənim bəlkə də son vaxtlar yatdığım bu
gec
ə idi. Axı, deyirlər insan öz düşmənindən intiqam alanda rahat olur. Doğrudan
da el
ə imiş. Mən bu rahatlığımdan çox qorxdum. Artıq mən hiss elədim ki,
düşməndən qisas almışam. İndi o qisasçılıq hisslərim azalıb. Yox, yox, onda mən
ata-
anamın ruhu qarşısında borclu qalaram. Onda həmin ruhlar bizi bağışlaya
bilm
əz. Papiros çəkmək üçün ilk qisas aldığım tambura çıxdım. Vaqon bələdçimiz
m
əni geri
itələdi və dedi, çox yaxın getmək olmaz, gecə burdan bir adam düşüb.
M
ən, 1944-cü ilə qədər həyatımı üğürlu sayırdım. 1944-cü ildən sonra isə
özümü insan qatili kimi hesab edirdim.
(F.S. “Qu quşunun nəğməsi”)
O, m
ənim əlimi sıxanda hiss etdim ki, əlləri əsir. İlahi, insan qisas alanda nə
q
ədər ürəyi arxayın olarmış. Deməli, ilk ovum çox uğurlu idi. Ancaq məni
narahat
ed
ən bircə şey mənim yuxum idi. Bəs nə üçün anam mənə yuxuda deyirdi: “Oğul,
düşmənini tap. Nahaqdan qan tökmə. Axı, indi mənim güc ilə yadıma gəlir ki,
anam m
ənə gecələr yatanda nağıl danışardı. Bununla bərabər bizə türklərin necə
v
əhşicəsinə erməni xalqını öldürməsindən və hətta uşaqları diri-diri təndirə salıb
qıpqırmızı qızartmalarından və yeməklərindən əyani surətdə göstərirdilər.
H
ələ biz Hamamlıda oxuyurduq, son kursda idik. Bir dəfə gecə səs-küy
qopdu. H
əmin gecə də o qədər qaranlıq idi ki, hamımız vahimələnirdik. Bəlkə də
iki yüz
ə qədər uşaq idik. Hamımızı həyəcanla oyatmışdılar. Heç birimiz də bir-
birimizi gör
ə bilmirdik. Hamımızı toplamışdılar bir yerə və bizə izah edirdilər ki,
bax, heç k
əs səs çıxartmasın. İndi görəcəyiniz səhnə çox nadir bir səhnədir. İndi
hamınız görəcəksiniz ki, türklər erməni körpəsini necə yeyir. Çox sakit
halda bizə
ayağımıza geyinmək üçün keçədən tikilmiş çarıq verdilər ki, keçə səsboğucudur.
Hamımız keçə ayaqqabını geyib qaranlıqda sakit-sakit hərəkət etdik. Hamımız
c
əmləşəndən sonra birdən-birə qarşımızda böyük, işıqlı bina gördük. Binanın
iç
ərisində təndir var idi. Təndirin ətrafında isə təqribən on iki nəfər var idi. Hamısı
acgözlükl
ə təndirə baxırdı, hamısının da üzündə çox qorxunc bir vahimə var idi.
H
əmin vaxt hamı bir-birinin qolundan tutub sıxır və bundan sonrakı dəhşətli
m
ənzərəni gözləyirdi. Birdən təndirdən qıpqırmızı bir körpə uşaq meyidi çıxardıb
onun qolunu, başını, budunu tikə-tikə edib əllərinə alaraq bizə sarı baxaraq yeməyə
başladılar. Əllərində şərab bir-birlərinə deyirdilər: bax, biz gərək erməniləri beləcə
C
əsur qardaşlar
26
yey
ək. Bütün bunlarla kifayətlənməyib təndirin ağzını yenə də açdılar. Çox gözəl
bir qız uşağını (o, sanki gözəllik ilahəsi idi) soyundurub təndirə atdılar. Qız
t
əndirdə nalə çəkirdi. Onlar isə təndirin ətrafında əl çalıb rəqs edirdilər. Biz artıq
döz
ə bilmirdik. Pəncərədəki dəmirləri dişlərimizlə gəmirməyə hazır idik. Biz
qışqırdıqca onlar bir az da şənlənirdilər. Biz nalə çəkdikcə onların qəhqəhələri
qaranlıq bir kainatda səmaya qalxırdı. Birdən əcaib insanlar bizə sarı irəlilədilər.
Biz
ə tərəf dişlərini qıcayaraq, bax, hamınızı beləcə yeyəcəyik deyir və şən rəqslər
edirdil
ər. Birdən hamısı təndirə tərəf qaçdı və uşağın cəsədini çıxararaq yeməyə
başladılar. Hamımız hazır idik ki, bu “türkləri” məhv edək. Bax, oğul, beləcə bizə
iyr
ənc millətçilik öyrədirdilər. Bu səhnələrin hamısını danışsam o qədər çoxdur ki,
qorxuram ömür v
əfa etməyə, ürəyimdəkiləri o dünyaya aparam. Siz isə yazıq
türkl
ər heç bir şey bilmirsiniz. Sizi yeni-yeni faciələr gözləyir, sizin
aqibətiniz çox
ağırdır. Çünki sizin aranızda mənim kimi insanlar çoxdur. Həmin insanları da hələ
ana b
ətnində ikən aldadıblar.
Bakıda vağzalda düşən kimi məni qarşıladılar və soruşdular, Hamamlıdan
g
ələn İbrahim sizsiniz? Mən təəccüblə dedim, bəli, mənəm. Tez mənim qolumdan
tutaraq dedil
ər, hə gedək, fayton hazırdır. Biz faytona minən
kimi faytonçu cilovu
ç
əkib atı harayladı. Fayton küçə ilə getdikcə atın ayaq səsləri ilə arabanın
t
əkərlərindən çıxan səs elə bil musiqi çələngi idi. Bir xeyli getdikdən sonra fayton
dar bir küç
əyə keçdi. Məni qarşılayan dedi, hə çatdıq. Faytonun pulunu verib
birlikd
ə dar küçə ilə addımladıq. Kiçik bir evə daxil olduq. O, üzünü
mənə tərəf
tutaraq dedi: “H
ə, bacıoğlu sən burda qalacaqsan. Özbaşına da heç bir iş görmə.
Dün
ən gecə çox pis iş görmüsən. Ona görə də mərkəzdən əmr gəlib ki, icazəsiz bir
addım belə atmayasan. Çünki sizin hələ görüləcək çox işləriniz var. Bütün bunları
dedikd
ən sonra getdi. Mən bir qədər dincəldim. Bir azdan otağa bir yaraşıqlı qız
daxil oldu. –
Cavan oğlan, çay hazırdır. İcazə verin, səhər süfrəsini hazırlayıb
g
ətirim. Bu gün mən sizə qulluq edəcəyəm. Məndən razılıq alandan sonra qız çay,
çör
ək, yağ, bal, pendir gətirib stolun üstünə düzdü. Otağı tərk etməzdən əvvəl çox
diqq
ətlə üzümə baxıb, hə, cavan oğlan, günortaya nə hazırlayaq, deyə soruşdu.
M
ən isə cavabında, nə istəsəniz deyərək süfrəyə yaxınlaşdım. Hər tikəni udduqca
gec
ə qatarın altına atdığım oğlanın səsini eşidirdim, bir də anamın mənə dediyi