EtkiNLİK 2: feodal sistemin temel özellikleri Kaynak 1: Temel Kavramlar

ETKİNLİK 2: FEODAL SİSTEMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ


Kaynak 1: Temel Kavramlar

Feodalizm kavramının fief, feodum ya da feudum sözcükleriyle doğrudan ilgisi vardır. Latince olan feodum, hizmet karşılığında bağışlanmış mülk anlamına gelir. Fransızca fief sözcüğü de servet, mülk anlamına gelmektedir. Feodalizm, Derebeylik olarak da bilinir.

Senyörler yani feodal beyler, “fief”i toprak, bazen de başka tür gelir kaynağı olarak, “fief sözleşmesi”nde belirtilen hizmetler karşılığında kendisine gönüllü olarak hizmet etmeyi seçmiş kişilere bağışlardı. Fief bağışlanan ve senyöre bağlanan kişiye “vasal” denirdi. Bağlanılan senyör, “süzeren” konumunda olurdu. Vasallara bağışlanan fieflerin çoğu tahsis veya gasp yoluyla soyluların eline geçmiş kamu arazileri ve krallık topraklarıydı. Vasal gerekli hizmeti yerine getirmezse fiefi elinden alınabilirdi. Buna karşılık senyör de adil davranmalı ve sözleşmenin kendisine düşen yükümlülüklerini yerine getirmeliydi.

Toprağa bağımlı kılınan serf konumundaki köylüler senyör ya da vasal konumundaki toprak beylerine hizmet ederlerdi. Belirli sayıda serfin bağımlı olduğu fief, vasalın geçimini sağlayacak ve senyöre sunacağı hizmeti karşılayacak büyüklükte olurdu.

Bu toplumda askeri ya da sivil resmi işler kamu hizmeti yapan devlet görevlilerince değil, fief sahiplerince yerine getirilirdi.

Gerçekte fief ve vasallık sistemi feodal dönemin başlangıcından çok daha eskilere dayanıyordu. Ama egemen sınıflar içinde genelleşip eski devlet örgütünün yerine geçmesi feodal dönemde gerçekleşti.

Kaynak 2: Feodal Piramit

Feodal toplum bu sözleşme ilişkisi ağıyla aşırı hiyerarşik bir yapı haline gelmişti. 843 yılındaki Verdun Antlaşması’nda "Herkesin bir lordu olmalı" ilkesi yer almıştır. En azından kuramsal olarak mutlak bağımsızlık sahibi olabilecekler yalnızca Papa ile imparatorun kendisiydi ve onlar da Tanrı’nın vasalıydılar. Bu durumu tanımlama çabaları sonucunda "feodal merdiven" veya "feodal piramit" gibi kavramlar ortaya çıkmıştır. Bir ülkenin beyi rahatça kiracılarının ve kiracılarınınkiracılarınınoluşturdukları tabakanın tepesinde otururken en aşağıda da serfler yer almaktaydı. Bu tür modeller yapay simetri ve netlikleriyle yanıltıcıdır. Gerçekte feodal toplum çelişkili bağımlılıklar ve sadakatler üzerine kuruludur; bağışıklıklar ve ayrıcalıklarla, bir zamanlar açık seçik olan hizmet koşullarının kuşaklar boyu süren ayrıcalık, hak çatışmaları ve unutulan zorunluluk mücadeleleriyle geçirdiği değişimlerle karmaşık bir yapıdır. Hiyerarşik olduğu doğrudur, fakat düzenli ve kurallı değildir.

(Davies, Norman,Avrupa Tarihi, İstanbul: İmge Kitabevi, 2011, s. 343)


Kaynak 3: Feodal sistemde sosyal sınıfların hiyerarşik dizilimi




Kaynak 5: Şövalye

Ortaçağ soylusunun atlı savaşçılığa kabul edilmesiyle aldığı ada denir.Fransızca at anlamına gelen cheval sözcüğünden türetilen şövalye (Fransızca:chevalier) sözcük anlamıyla atlı (süvari) demektir. Eski Isparta ve Roma’da da seçkin savaşçılar sınıfına verilen bir addı. Ortaçağda çoğunlukla krallarave senyörlere savaşarak hizmet eden, aslında onların vasalı olan kişiler için kullanılmıştır. Her şövalyenin bağlı olduğu bir onur yasası vardı. Bu yasa dürüstlük, sadakat, alçakgönüllülük, mertlik, metanet gibi ahlaki değerleri içermektedir. Kısaca, en geniş anlamıyla şövalyelik, feodal toplumu belirleyen etiğe sahip çıkmak anlamına gelirdi. Şövalyelik Hıristiyanlık’la birlikte “ortaçağ zihniyeti”nin iki dayanağından biridir.

Hıristiyanlık Avrupası, çeşitli şövalye efsane ve destanları oluşturmuştur. Örneğin Roland Destanı bunların en ünlülerinden biridir.

Kaynak 4: Serflik

Serf, Latince servus (köle, hizmetkâr) kelimesiyle ilişkilidir. Serflik daha çok türediği Avrupa’yla ilişkilendirilse de egemen sınıfa bağımlı, ırsi (kuşaktan kuşağa geçen) ve daimi kiracı olarak pek çok kapitalizm öncesi toplumda görülen evrensel bir kategoridir. Serflerin hayatı kolay değildi. Ağır vergiler öder, karşılıksız çalışır (angarya) ve topraklarını terk edemez, hasat yapmaktan vazgeçemezdi. Kuramsal olarak, senyörün izni olmadan evlenemiyor, meslek değiştiremiyor ve mirasını dilediği gibi düzenleyemiyordu. Serfliğin Batı Avrupa’da nihai sona erişi, İngiliz ve Fransız devrimleriyle olmuştur. Doğu Avrupa’daki serflerin özgürlüğe kavuşması çok daha geç dönemde gerçekleşmiştir. Çar II. Aleksandr’ın 1861 tarihli kararnamesi Rus serflerine yasal özgürlüğü getirse de fiili bağımlılık uzun süre ortadan kalkmadı. Çin’de ise bu sistem 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla yasal olarak ortadan kalkmıştır.

Han



Kuyu

Üçüncü Tarla

Kilise

Atölye

İkinci Tarla

Birinci Tarla

Manor’un Evi

Otlak

Serf Evleri

Malikâne Sistemi (Manor)



Kaynak 6:Yerel düzeyde prens ve baron tımarları malikâne arazileri olarak düzenlenmişlerdi. Bu durumda manor lordu her serf ailesine rezervinde (lordun hesabına işlenen tarlalar) ücretsiz hizmet etmesi karşılığı bir toprak parçası veriyordu. Serflik özgür ve özgür olmayanlar arasında bir ticaret olduğu için fief sözleşmesininbirçok öğesinden yoksundu. Fakat toprak karşılığı hizmet, sadakat karşılığı himaye alışverişini düzenleyen bir sözleşme olduğundan benzer ilkelere dayanıyordu. Serflik sıradan kölelikle karıştırılmamalıdır. (Davies, s. 342-43)

Ahır

Su Değirmeni


ANALİZ VE SENTEZ ÇALIŞMALARI

1. 
   Aşağıdaki kavram haritası bu çalışmada yer alan bütün kaynaklara dayanılarak hazırlanmıştır. Kavram haritalarında konuyla ilgili kavramlar ve bu kavramların diğer kavramlarla ilişkisi araya bir ok çekilerek ve bu ilişkinin ne olduğu kısaca üzerine yazılarak ifade edilir.
   

Yukarıdaki bütün kaynakları okuyarak, aşağıda boş bırakılmış yerlere anlamlı cümle, kelime veya ekler yazarak kavramlar arasındaki ilişkiyi belirtiniz.


NOT : Bu çalışmayı yapmak için kullanılan programda bazı Türkçe karakterler yoktur.
KAYNAK 7: Kavram Haritası

2. 
   Kaynak 6’daki köye benzeyen bir yerde yaşayan serf ailesi hayal edin. Kaç kişi oldukları, adları, ailedeki işbölümü, köyün adı, baronun adı, onun adamları, onların adları vb. noktaları önceden tasarlayarak; o ailenin 24 saatinin nasıl geçtiğini anlatan bir öykü yazınız.
   

Bunun için hem buradaki hem de feodalizm bölümünde yer alan diğer kaynaklardan yararlanabileceğiniz gibi kendiniz de kısa bir araştırma yapabilirsiniz.

Dikkat! Metinlerde ve görsellerde geçen bilgi ve kavramlardan öykünüze uygun düşenleri kullanmak zorundasınız.