www.vivo-book.com
1
Əzizə Cəfərzadə
BAKI 1501
www.vivo-book.com
2
BAKI 1501
www.vivo-book.com
4
(Roman)
Xҽzҽr! Ey nemҽt, bҽrҽkҽt dҽnizim mҽnim! Saһilindҽ
dayanmıĢam, saһilindҽ sevmiĢҽm, saһilindҽ ĢҽnlҽnmiĢҽm.
Xҽstҽliyim olubsa, – qızılı qumun sağaldıb; dincҽlib
dalğalarının qoynunda sҽyaһҽtlҽrҽ çıxmıĢam. Sҽn mҽnim
baba yurdum, sҽn mҽnim damarlarımda axan qanım qҽdҽr
doğmasan, Xҽzҽrim, dҽnizim mҽnim! Tarixlҽrdҽn ҽvvҽlki
tariximin yaĢıdı dҽnizim! Atilladan, Tomrisdҽn, Pompeydҽn
bҽri (onlardan daһa ҽvvҽllҽri kim bilir?) sҽnҽ nҽ qҽdҽr adlar
qoyublar. Tarixçilҽrin dediyinҽ görҽ, qҽdim yazılı
abidҽlҽrdҽ, kitabҽlҽrdҽ onlarla adın var! Sҽni һҽlҽ antik
dünyanın adamları Kaspi, ҽrҽblҽr Dҽrbҽnd dҽnizi, tatarlar
Ağ dҽniz, türkmҽnlҽr Gökgöz, farslar Qulzum, çinlilҽr
Siqay, atҽĢpҽrҽst babalar Varqan, Çinayid-Dayeti, mҽĢһur
sҽyyaһ Marko-Polo Bakı dҽnizi, Aleksandr Düma Ġrkani
adlandırıb. Daһa sonralar müxtҽlif mҽnbҽlҽrdҽ sҽnҽ Gilan,
www.vivo-book.com
5
Tҽbҽristan, Sari, Cürcan Ġbar, Xorasan, HҽĢtҽrxan,
Abosükun, ġirvan vҽ b. adlar veriblҽr.
Saһillҽrindҽ yaĢayan һҽr xalq, һҽr qҽbilҽ sҽni öz dilindҽ bir
cür adlandırıb... Daһa bilmirҽm nҽlҽr... Cabbarlının
«Quzğunu» göy Xҽzҽrim mҽnim! Saһillҽrindҽn kimlҽr
keçib, sularında kimlҽr üzmҽyib? Neçҽ caһangirlҽr at
oynadıb, nҽ qҽdҽr vҽtҽn oğlu-qızı azadlığını qanı baһasına
qılıncının ucunda müdafiҽ edib? Ġllҽr, qҽrinҽlҽr, ҽsrlҽrin
odlu-soyuq nҽfҽsi döyҽclҽyib saһillҽrini sҽnin.
Sҽni coğrafiya kitablarında adicҽ «duzlu göl» adlandıranlar
da olub. Amma mҽnim üçün, xalqım üçün Xҽzҽrsҽn.
Xҽzҽrim mҽnim! Zülmҽtli qҽrinҽlҽrdҽ qızların Göz yaĢları
sularına qarıĢıb. Dҽli suların kükrҽdiyi, dağ boyda dalğaların
oynadığı yerdҽ bҽkarҽt rҽmzi – alınmaz-satılmaz bir qız, bir
mҽlҽk özünü sularına atıb. Bir ҽfsanҽ qalıb ondan, bir dҽ
Göz dağı olan Qız qalası!
www.vivo-book.com
6
Yenҽ dҽ illҽr, qҽrinҽlҽr bir-birini ҽvҽz edib. Nҽlҽr Görmҽyib
Xҽzҽr. Ağ yelkҽnlҽrdҽ qan, göy sularda nisgil, qızıl qumlu
saһillҽrdҽ fҽdailҽrinin meyiti, ortadan qırılmıĢ qılınc, yerҽ
sancılmıĢ paslı nizҽ... Bir caһangirin ҽvҽzinҽ baĢqa birisi
gҽlib. Ağır döyüĢ illҽrindҽ saһilindҽn qopunub gedҽn neçҽ
cavan son nҽfҽsindҽ sҽni anıb, sҽni düĢünüb. Qҽһrҽmanlar
yurdu, igidlҽr oylağı Xҽzҽrim mҽnim!
Saһilindҽ izlҽrim durur. Sularına dҽrdli mҽһҽbbҽtimi
pıçıldaya-pıçıldaya söykҽndiyim qayalar durur.
Qumlarından izlҽrimi gaһ meһriban, gaһ çılğın lҽpҽlҽrin
yuyub aparıb. Gözҽlliyini Sҽttarım ҽbҽdilҽĢdirib, Sҽmҽdim
tҽrҽnnüm edib, ay coĢqun, ay meһriban dҽnizim mҽnim,
Xҽzҽrim mҽnim!
Ġzninlҽ, saһilindҽ yaĢamıĢ, saһilindҽ doğulub böyümüĢ, son
nҽfҽsinҽ qҽdҽr sҽnҽ sadiq bir gözҽlin һҽyatını sҽnҽ
xatırlatmaq, gҽnc nҽslҽ uzaq keçmiĢin acılı-Ģirinli bir
һadisҽsini danıĢmaq istҽyirҽm. Sҽndҽn Ģҽfqҽt, mҽndҽn
zҽһmҽt, istҽkli oxucumdan sҽbir vҽ iltifat istҽyirҽm!..
www.vivo-book.com
7
Ġlk görüĢ
ġaһzadҽ Qazi bҽy darıxırdı. Neçҽ gün idi ki, onun müҽllimi,
ġirvanĢaһlar sarayının qazısı olan Mҽһҽmmҽdyar vҽfat
etmiĢdi: Musiqi vҽ kef mҽclislҽrinҽ ara verilmiĢdi. ġaһzadҽ
özünҽ yer tapmırdı. Yuxudan durandan sonra nҽ edҽcҽyini
bilmirdi.
Bu gün dҽ elҽ oldu. Bir qҽdҽr yerindҽ çevrikdi. Nҽdimi
Saleһi çağırıb Gҽzintiyҽ çıxmaq üçün һazırlıq görmҽsini
ҽmr etdi. Özü isҽ yemҽyҽ ҽylҽĢdi. ĠĢtaһası da yox idi. Bir az
cücҽ çığırtması yedi, bir piyalҽ süd içib sarayın eyvanına
çıxdı. Nҽdim onu qarĢıladı:
– Atlar һazırdı, Ģaһzadҽ.
– Çox gözҽl.
ġaһzadҽ ov paltarında һҽyҽtҽ endi. Xҽyal onu götürmüĢdü:
www.vivo-book.com
8
«Bu ov libası nҽyimҽ gҽrҽkdir? ġirvanın ceyranlı
düzҽnlҽrindҽ, kҽklikli dağlarında olsaydım, yerinҽ düĢҽrdi.
Bu qumluqlar diyarında ҽlimҽ ov keçmҽyҽcҽk. Nҽ isҽ...
Uğur olsun!» – deyҽ öz-özünҽ sҽfҽr sҽlamҽtliyi dilҽyib
atlandı. Nҽdimin dҽ onunla yollanmasını ҽmr etdi. Nҽdim
Saleһ atını mindi. Hҽr iki cavan Hacibҽ:
– SoruĢsalar gҽzintiyҽ çıxdıq, deyҽrsҽn, – tapĢırıb saray
һҽyҽtini tҽrk etdi.
Onlar һara getdiklҽrinin fҽrqinҽ varmadan qumlar arasında
düĢmüĢ cığırla irҽlilҽyirdilҽr. Bir tҽrҽf sıldırım qayalıqlı
tҽpҽlik, bir tҽrҽf dҽniz. Xҽzҽr bu gün çox sakit idi. Baһardı.
Tҽkҽmseyrҽk kol-kos görünҽn saһildҽ, qayaların altında
arabir qara lҽkҽlҽr nҽzҽrҽ çarpırdı. Xҽfif gilavar kҽsif neft
iyini dağıda bilmirdi. Gilavar xırdaca-xırdaca lҽpҽlҽri qovub
uzaqlara aparırdı. Buradan daĢlı-kҽsҽkli tҽpҽlҽrin döĢü ilҽ
uzanan qayalıq yollarda nҽ ağac, nҽ bir iri kol var idi. Amma
yamaclar qumların rҽnginҽ çalan sarıgüllҽr, çobanyastığı,
dҽvҽtikanı, qiyaq vҽ yepҽlҽk ilҽ örtülmҽyҽ baĢlamıĢdı.
Dostları ilə paylaş: |