Əzizə Cəfərzadə
Yüklə 2,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.vivo-book.com
66 Hekayҽtimizin baĢ verdiyi illҽrdҽ qҽbilҽ yarımköçҽri һҽyat keçirirdi. Ҽslindҽ, köçҽrilikdҽn yalnız iz qalmıĢdı. Belҽ ki, qҽbilҽlilҽr һҽm һeyvandarlıq, һҽm ҽkinçiliklҽ mҽĢğul olurdular. KiĢilҽr GünҽĢli çayın һҽr iki saһilindҽki çҽmlҽri ҽkir, GünҽĢlinin suyu ilҽ suvarırdılar. Bu il sağ saһildҽ taxıl ҽkҽndҽ, gҽlҽn il һҽmin yerdҽ bostan becҽrirdilҽr. Çox da uca olmayan vadini ҽһatҽ edҽn dağların һamar döĢlҽrini dҽ becҽrirdilҽr. «Dҽmyҽ yeri» adlandırdıqları bu yerlҽrin çoxunu çҽmlҽrin azlığından meĢҽlҽri qıraraq ҽldҽ etmiĢdilҽr. Qalan dikdirlҽrdҽ mal vҽ qoyunlarını otarırdılar. Yazın axırına yaxın arvad-uĢaq bir neçҽ çobanın müĢayiҽti ilҽ dağa köçürdü. KiĢilҽr vҽ qarılar aranda qalır, taxılı, bostan mҽһsulunu yığıb yerbҽyer elҽyirdilҽr. Biçib-sovurmağa adҽtҽn, yayın lap axırında – payızın ҽvvҽllҽrindҽ baĢlayırdılar. Çünki yalnız bu zaman sovruq atmaq üçün münasib külҽk olurdu. Ela bu zaman da kҽndҽ yadların ayağı açılırdı. Amil gҽlirdi. Onun dalınca da xırmanın qırağını dҽrviĢlҽr, gҽzҽri seyidlҽr, mollalar, ҽfҽndilҽr vҽ daһa bilmirҽm kimlҽr kҽsdirir, çuvalının ağzını açıb, biri www.vivo-book.com
67 Ģaһın, biri ҽmirin, bir çoxu da cҽddinin din payını istҽyirdi. Öz qҽdim dҽdҽ-baba dinindҽn ayrılmıĢ, lakin һҽlҽ dҽ yeni dinin tҽriqҽt fҽrqlҽrini dҽrk etmҽyҽn qҽbilҽlilҽr, din adından qorxur, kim nҽ istҽyirdisҽ verirdilҽr.
Qalan buğdadan bir qҽdҽr payızın ҽvvҽli üçün kҽndin qҽnĢҽrindҽki su dҽyirmanında un çҽkdirҽr, qıĢ azuqҽsini dҽ evlҽrin böyründҽ, damların dibindҽ qazılmıĢ quyularda basdırardılar.
Qҽbilҽlilҽr bazar-dükan tanımaz, Ģҽһҽrin yolunu bilmҽzdilҽr. Kҽndҽ arabir «mҽmҽlҽsatan» gҽlirdi. Bu sҽyyar satıcılar özlҽri ilҽ buraya meyvҽ, һҽmin kҽnddҽ olmayan baĢqa mataһ gҽtirir, buğda-arpa ilҽ birҽ-bir, ikili vҽ s. yol ilҽ çҽkib dҽyiĢҽrdilҽr... Arabir buralara çҽrçi, xırdavatçı yolu da düĢҽrdi. Qız-gҽlinlҽr çҽrçini, xırdavatçını ҽһatҽ edib, güzgüdҽn, daraqdan, ҽlvan sap, qaytan, һҽrҽmi, bafta, saçaq, müxtҽlif parça vҽ s. alardılar. Ҽksҽr geyim evlҽrdҽ, yer һanalarında toxunan parçalardan olardı. Xüsusilҽ kiĢilҽrin geyimi yer һanasında toxunan Ģal, çuxalıq, patavalıq idi.
www.vivo-book.com
68 Ayaqları çarıqdan baĢqa, ayaqqabı tanımazdı. Daimi çҽrçi, xırdavatçı, «mҽmҽlҽsatan» qonağı olan qҽbilҽlҽr qoһum vҽ yaxınlarından sifariĢ götürҽr, gedib-gҽlҽn olanda «bҽkili qonağına», «Ģҽkili qonağına» ismarıĢ göndҽrҽr, istҽnilҽn maldan gҽtirmҽsini tapĢırardıq. Amma bu alverçilҽr özlҽri ҽsasҽn yağmurlar baĢlanmamıĢ, xırman üstünҽ gҽlҽr, ҽkinçinin ҽli dolu, könlü xoĢ olan vaxtında gҽtirdiyi mataһı satıb gedҽrdilҽr.
Elҽ qҽbilҽ ağsaqqalları da dünyada baĢ verҽn һadisҽlҽri һҽmin kҽlmҽlҽrdҽn öyrҽnҽrdilҽr. Bir ay, bҽlkҽ dҽ beĢ ay sonra bilҽrdilҽr ki, dünyada qan su yerinҽ gedirmiĢ. Çünki üç ay qıĢı, üç ay da yazı bu yerlҽrҽ çҽrçi ayağı dҽymҽzdi. Ġlin demҽk olar ki, altı-yeddi ayını qҽbilҽlilҽr özlҽrindҽn baĢqa һeç kimin üzünü görmҽzdilҽr. Qҽbilҽnin tutma çobanı, naxırçısı, biçinçisi olmazdı. Bütün bunlar ev baĢına növbҽtilҽ görülür, «nobat» kimҽ düĢsҽ, һҽmin ailҽnin bir üzvü naxıra gedҽrdi. BaĢıpapaqlısı olmayan evlҽrdҽ arvad naxıra getmҽz, onu qonĢu baĢıpapaqlı ҽvҽz edҽrdi. Qҽbilҽdҽ elҽ gözҽdҽyimli bir dövlҽtli olmasa da, yoxsul var idi. KiĢisi www.vivo-book.com
69 olmayan evlҽrdҽn birinin xırda oğlu quzu, buzov otarardı. «Süd günü» һesab olunan һҽftҽ günlҽrinin birinda qҽbilҽnin bütün evlҽri südü buzovçuya verҽrdi. Mal-һeyvanı olmayan bu evin arvadı «süd gününün» südünü yığıb neһrҽ çalxardı. Ruzuları da buna bağlı olardı. Qҽbilҽyҽ Ģҽnbҽ-çҽrĢҽnbҽ kimi gün adlarını һҽmin dindar qoca öyrҽtmiĢdisҽ dҽ, bu çҽtin adlar qarıların yadında qalmırdı. Bҽlkҽ dҽ, qҽsdҽn yadda saxlamaq istҽmir, günlҽri öz qҽdim adҽtlҽrinҽ xas günü, duz günü, tҽk günü, süd günü, ayna günü adlandırardılar. Ayların da adını qoyunçuluqla bağlamıĢdılar: güzdük, döl, dölardı, qarbasan, boza, körpҽ, dıbara, ҽmlik...
Hekayҽtimizin baĢ verdiyi günlҽr yaza tҽsadüf etmiĢdi. QıĢ quraqlıq keçdiyindҽn qҽbilҽ ҽһlinin günü o qҽdҽr da yaxĢı deyildi. Yaz gecikmiĢ, ot gec göyҽrmiĢ, һeyvanlar qıĢdan arıq çıxmıĢdı. Süd az idi. Çiçҽk arvad yaradanın qarasınca deyinirdi: – Qurbanı olduğum, göydҽn bir damcı damızdırmır, ot-ҽlҽf һardan olsun?
www.vivo-book.com
70 Arvad deyinҽ-deyinҽ qҽbilҽnin ağsaqqalı Mҽһҽmmҽd- Buludun evinҽ tҽrҽf yönҽldi. Sҽrnicin dibindҽ azacıq süd vardı. Ġndicҽ qonĢusu Aysu qız sağdığı südü ona vermiĢdi. DemiĢdi:
– ĠĢıq һaqqı, Çiçҽk nҽnҽ, olanı budu ki, sağmıĢam. – Bilirҽm, ay bala, bilirҽm, and niyҽ içirsҽn? Hamınınkı belҽdi, bir siz deyilsiz. Qurbanı olduğum yağdırmır, neynҽmҽk olar.
Mҽһҽmmҽd-Buludun qapısına çatanda çҽrçi Ömҽroğlunu orada gördü. KiĢi atdan tҽzҽcҽ düĢmüĢdü, noxtanı tövlҽnin qҽnĢҽrindҽki yay axurunun deĢikli daĢına bağlayırdı. Qarını görcҽk köһnҽ tanıĢ tҽkin salamlaĢdı: – XoĢ gördük, ay Çiçҽk qarı! – XoĢ günün olsun, qardaĢ, xoĢ gҽlmisҽn. Nҽ ҽcҽb bu gün tҽk gҽlmisҽn? – Ҽcҽb camalın, ay Çiçҽk, zamanadı da... Olanda olur... – Zamanadan demҽ, qardaĢ, yer-göy yanır. Külfҽt böyüyҽndҽ dҽrd-sҽri artar. Qurbanı olduğumun da biziynҽn
Yüklə 2,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|