www.vivo-book.com
26
iĢini görürdü. Az sonra qız onların һҽrҽsinҽ bir kasa üzündҽ
qızılı yağ üzҽn yaĢılımtıl dolma suyu vҽ nimçҽdҽ bir düzüm
dolma gҽtirdi. ġaһzadҽ ömründҽ belҽ lҽzzҽtli dolma
yemҽmiĢdi.
***
1501-ci ilin baһarında ġeyx oğlunun Arazdan bu yana
keçmҽyinin xҽbҽri çıxdı. Deyirdilҽr ki, o, bir axĢam yuxu
görmüĢ vҽ sҽһҽr yeddiminlik qoĢununa elan etmiĢdi:
«Mҽsum imamların pak ruһu tҽrҽfindҽn bizҽ aydınlaĢdı ki,
cҽlallı bayrağımızı ġirvana tҽrҽf yönҽltmҽk mҽslҽһҽtdir».
Xҽbҽr çıxmıĢdı ki, ġeyx oğlu, babası ġeyx Cüneydlҽ atası
ġeyx Heydҽrin qanını ġirvanĢaһ Fҽrrux Yasar ibn Ġbraһim
Xҽlilullaһdan almaq üçün gҽlir. Bunu eĢidҽn Fҽrrux Yasar:
«O ҽgҽr o bu һüdudlara gҽlib çıxarsa, ona da atasına çatan
pay yetiĢҽcҽk», – dedi vҽ baĢladığı tikinti iĢlҽrindҽn
ayrılmadı. Müdafiҽni sҽrkҽrdҽlҽrinҽ tapĢırdı. Az keçmҽmiĢ
gaһ Maһmudabad, gaһ da ġirvanın Gülüstan, Fit tҽrҽflҽrindҽ
döyüĢlҽrin güclҽndiyi sorağını alan Fҽrrux Yasar iĢ-gücünü
www.vivo-book.com
27
atıb Gülüstanda müdafiҽyҽ çҽkilmiĢ qoĢununa kömҽyҽ
getdi. Bakı qalasının müdafiҽsini oğlu Qazi bҽyҽ һҽvalҽ
edib, ġamaxı tҽrҽflҽrҽ yollandı. Hҽlҽ dҽ ġeyx oğlunun
qüvvҽsindҽn bixҽbҽr idi. Az müddҽtdҽ qҽlҽbҽ çalıb
qayıdacağına inanırdı.
***
Xҽzҽrim, ümid dҽnizim mҽnim! Saһilindҽ baĢ vermiĢ o
qanlı döyüĢlҽrin tҽsvirindҽn ҽvvҽl meydana tҽzҽcҽ çıxmıĢ bu
ġeyx oğlunun kimliyini, bu xҽbҽrlҽrin nҽ qҽdҽr doğru, nҽ
qҽdҽr yalan olduğunu bilmҽk üçün bir neçҽ il ҽvvҽlҽ
qayıtmaq lazımdır.
ZҼNBĠL ĠÇĠNDҼ KEÇҼN BĠR GÜN
Laһican bağları körpҽ Ġsmayılın çox xoĢuna gҽlmiĢdi.
Burada bir qҽdҽr dinclik tapmıĢdı. YeddiyaĢlı uĢaq olmasına
www.vivo-book.com
28
baxmayaraq, yaĢlı insan ömrünün dözҽ bilҽcҽyi bҽlalara
dözmüĢdü. Odur ki, Ġsmayıl yaĢıdlarına nisbҽtҽn çox inkiĢaf
etmiĢdi. Ġndi Laһicanda Gilan һakimi Mirzҽlinin sarayında
özünü sҽrbҽst һiss etmҽyҽ baĢlamıĢdı. Bu sҽrbҽstliyin özü dҽ
nisbi idi. Hҽr dҽfҽ saray ҽtrafında, ya darvazada namҽlum
adam görünҽn kimi onu gizlҽdirdilҽr. Xırdaca ürҽyi döyünҽ-
döyünҽ bu pҽnaһgaһlara gedir, dinmҽz-söylҽmҽz nҽ zaman
çölҽ çıxarılacağını gözlҽyҽ-gözlҽyҽ pҽnaһgaһında oturur,
һeç bir zaman ayrılmadığı kitablarını oxuyurdu. Bayıra
çıxarılan kimi balaca qılıncını, nizҽsini, ox vҽ kamanını iĢҽ
salır, Mirzҽli һakimin vҽ baĢqa xanzadҽlҽrin oğulları ilҽ
birlikdҽ Mҽһҽmmҽd bҽy vҽ ya onun qardaĢı Ҽһmҽd bҽyin
nҽzarҽti altında һҽrbi tҽlim keçirdi. Bu tҽlimlҽr onun üçün
yeddiyaĢlı uĢağın oyunlarını ҽvҽz edirdi. Gah atlanır, gaһ da
qılınc mҽĢqi keçirdi.
Bütün «oyunlar» onun xoĢuna gҽlsҽ dҽ, çҽkdiyi
kҽĢmҽkҽĢlҽrin acılarını unutdura bilmirdi. Atası ġeyx
Heydҽr Dağıstanda – ġirvan sҽrһҽdlҽrindҽ, һaradasa
öldürülҽndҽn sonra, Ҽrdҽbil sufilҽri xeyli zҽiflҽmiĢdi vҽ
buna görҽ dҽ Uzun Hҽsҽnin oğlu Sultan Yҽqub Ҽrdҽbili
www.vivo-book.com
29
asanlıqla ҽlҽ keçirҽ bilmiĢdi. Ġsmayıl atasını xatırlamırdı.
Üzünü, boy-buxununu һeç olmasa aran-saran belҽ yadına
sala bilmirdi. Amma anası Marta – AlҽmĢaһ bҽyim yadında
idi. Ġstҽxr qalasında һҽbsdҽ qaldıqlarını lap yaxĢı
xatırlayırdı. QardaĢları Sultanҽli vҽ Ġbraһim dҽ qalada
һҽbsdҽ idi. Sonralar AlҽmĢaһ bҽyim adı ilҽ tanınan anası
Uzun Hҽsҽnin qızı idi. Marta – Trabzon imperatoru
Hompenin qızı Katsrinq – Dispina xatından dünyaya
gҽlmiĢdi; Marta – AlҽmĢaһ bҽyim öz anasının dilini, milli
ҽdҽbiyyatını gözҽl bilirdi. Qadın һҽtta һҽbsxanada
uĢaqlarına anasının doğma dilini belҽ öyrҽtmҽyҽ tҽĢҽbbüs
göstҽrmiĢdi. Tez-tez nağıl ҽvҽzinҽ ana ҽdҽbiyyatından
onlara vҽqҽlҽr danıĢırdı.
Sonra Sultan Yҽqub öldü vҽ qardaĢları arasında һakimiyyҽt
uğrunda ixtilaf düĢdü. ġiҽlҽr bu çarpıĢmalardan Ġsmayılın
xeyrinҽ istifadҽ etdilҽr. ġeyx Heydҽr öldürüldükdҽn sonra
böyük oğlu Sultanҽli onu ҽvҽz edirdi. Uzun Hҽsҽn
oğlanlarının onlara qarĢı mübarizҽ meydanı açdığını
gördükdҽ Sultanҽli Sҽfҽvi Ģeyxliyinҽ xırda qardaĢı Ġsmayılı
www.vivo-book.com
30
tҽyin edib özü ortancıl qardaĢı Ġbraһim vҽ digҽr Ģiҽlҽrlҽ
birlikdҽ döyüĢҽ yollandı. DöyüĢlҽrdҽ qardaĢlar hҽlak
olduqdan sonra, müridlҽr kiçik Ġsmayılı Ҽrdҽbildҽn götürüb
diyar-diyar, gizli yollarla salamat bir yerҽ – indi dҽ
Laһicana gҽtirmiĢdilҽr.
Laһicanda da Ġsmayılın ҽmҽlli dincliyi yox idi. Uzun
Hҽsҽnin oğlu Rüstҽm padĢaһ tez-tez qasid göndҽrib Mirzҽli
һakimdҽn uĢağı tҽlҽb edirdi. Mirzҽli dҽ müxtҽlif bҽһanҽlҽr
gҽtirir, Ġsmayılı ҽlҽ vermirdi. Vҽziyyҽt belҽcҽ qalırdı.
Bir gecҽ Mirzҽlinin adamlarından biri ona Rüstҽm padĢaһın
yenidҽn qasid vҽ qoĢun göndҽrҽcҽyini xҽbҽr verdi. Hҽmin
gecҽ Mirzҽli çox naraһat yatmıĢdı.
...Yuxuda gördü ki, onu qovurlar, atlılar ona çatһaçatda
yuxarıdan bir ҽl uzanıb Mirzҽlini sҽһradakı yeganҽ ağacın
baĢına çҽkdi. KiĢi qolunun ağrısından vҽ һövlündҽn
yerindҽn dik qalxdı. Yuxunun yarısı yalan, yarısı gerçҽk
imiĢ: qolu altında qalıb ağrıyırmıĢ. Gecҽni sübһҽ kimi
Dostları ilə paylaş: |