www.vivo-book.com
505
Yalnız birlik... yalnız birlik!.. Analara deyin ki, uĢaqlarını
bütöv bir Vҽtҽn üçün ҽsgҽr kimi, qurban kimi, fҽdai kimi
böyüdüb tҽrbiyҽ etsinlҽr.
Daһa beĢiyin o biri üzünü qҽriblik saymasınlar. «Arxandan
vurulsan, Vҽtҽnҽ xain çıxsan, südüm sҽnҽ һaram olsun»
desinlҽr. Ҽks һalda Vҽtҽn yoxdur!
Sultan Sҽlim Arğun bҽyin tҽxmini deyil, eynҽn nҽql etdiyi
bu sözlҽri eĢidҽn kimi oldu:
– Yox, – deyҽ düĢündü. – Bunun burnuna vurulmasa, vuran
olmasa iĢtaһası böyüyҽcҽk, uzaq gedҽcҽk. Necҽ ki, bir neçҽ
zҽfҽrdҽn sonra göylҽ gedir.
Arğun bҽyin demҽyinҽ görҽ zҽfҽr mҽclisi qҽribҽ bir sonluqla
bitmiĢdi. Cavan sufilҽrdҽn olduqca cҽngavҽr birisi irҽli çıxıb
mҽrdanҽliklҽ padĢaһdan soruĢmuĢdu:
– Bҽs Ģiҽlik? Mҽgҽr o, bir xalqı ikiyҽ bölmür?
Qorxmursanmı, һökmdarım?! Gҽlҽcҽkdҽ bu dili bir
www.vivo-book.com
506
yaĢadığı, nҽĢvü nüma tapdığı torpağı bir olan camaatın ikiyҽ
bölünmҽyi, yarısının sünni, yarısının Ģiҽ qalıb, gҽlҽcҽkdҽ
bir-birinҽ düĢmҽn kҽsilҽcҽyi sҽni qorxudub dҽһĢҽtҽ
gҽtirmirmi, xaqanım?!
ġaһ һeyrҽtlҽ cürҽtli cavanı süzüb demiĢdi:
– Ҽksinҽ, mҽn xҽlayiqi birlҽĢdirirҽm. Qılıncımın gücünҽ
sünnisini dҽ Ģiҽliyҽ qatıb birlҽĢdirirҽm.
– Qılınc gücünҽ xalq birlҽĢmҽz, ҽĢrҽfi-ҽla! ġeir gücünҽ
ayrılan xalqı genҽ dҽ Ģeir birlҽĢdirҽ bilҽrdi.
– Sҽnin Ģeirin, Ģiҽliyi yayan nҽfҽslҽrin isҽ nifaq salır. Sҽn o
Ģeirlҽri xҽlayiqi öz bayrağın altında toplamaqçün yazmıĢsan,
birlik üçün yox!
Arğun bҽy sözünҽ davamla sultana demiĢdi:
– Bilmҽdim ki, nҽyҽ padĢaһ qҽzҽblҽnmҽdi, Ģagirdinҽ dҽrs
izaһ edҽn müҽllim һövsҽlҽsi ilҽ tҽkrar etdi:
– Sҽһvsҽn. Mҽn vҽtҽn torpaqlarını birlҽĢdirirҽm. Gҽlҽcҽkdҽ
һamı bir ҽqidҽdҽ – Ģiҽlikdҽ olanda qalan Ģeylҽr yaddan
www.vivo-book.com
507
çıxacaq, nifaq da aradan götürülҽcҽk. O zamanın Ģairi artıq
bir ҽlҽm altında birlҽĢmiĢ vҽtҽn һaqqında Ģeirlҽr düzҽcҽk.
Cavan sufi inadkarlıqla baĢını yellҽdi:
– Yox, götürülmҽyҽcҽk. Bu nifaq tarixidir, dҽһĢҽtlҽrҽ sҽbҽb
olacaq. Sҽnҽ lҽnҽt oxunacağından qorx, xaqanım!
Bir neçҽ dҽliqanlı, cavan sufi dҽrviĢҽ doğru atıldı, bayaqdan
bҽri һamı, ҽn sҽrxoĢ olan adamların belҽ qismҽn dumanları
baĢlarından dağıldığı һalda, ĠsgҽndҽrĢan
47
ilҽ sҽrt
mükalimҽyҽ cürҽt etmiĢ dҽrviĢin һalına qalır, indicҽ qҽtlinҽ
vҽ ya ҽn azı һҽbsinҽ fҽrman verilҽcҽyini gözlҽyirdilҽr. Bu
yerdҽ Arğun bҽy belҽ bir qeyd etmҽyi dҽ lüzum gördü:
– Açığını deyim, sultanım, mҽnim dҽ bu qorxubilmҽz gҽncҽ
һayıfım gҽlirdi. Dҽliqanlılar cavan dҽrviĢҽ doğru atılanda
һökmdar ҽlini qaldırdı. Hamı dayanıb onun nҽ һökm
verҽcҽyini gözlҽdi. O, ucadan dedi:
47
Şah İsmayıla verilən adlardan biri
www.vivo-book.com
508
– Ona toxunmayın, o, düĢmҽn deyil! Safdır. DüĢündüyünü
deyir. Ürҽyindҽ nҽ varsa dilindҽ odur. Camaatımızın
sҽlaһını, taleyini düĢünüb yandığı üçün belҽ deyir. KaĢ
һamınız belҽ olaydız.
Dҽliqanlılar ҽl vurmadı. Cavan dҽrviĢ isҽ daһa һeç bir söz
demҽdҽn mҽclisҽ ümumi vida üçün baĢ ҽyib çıxdı.
Sultan düĢünürdü: «Ġsmayılın ziddiyyҽtlҽr dolu ҽĢarından,
danıĢıqlarından bir Ģey baĢa düĢmürҽm. BaĢa düĢdüyüm
tҽkcҽ bir Ģey varsa, o da budur ki, o da Uzun Hҽsҽn kimi
«Mҽnҽm – digҽri nist»
48
, deyҽ dünyanı fҽtһ etmҽk
niyyҽtindҽdir.
48
Mənəm başqası yoxdur
www.vivo-book.com
509
MҼLĠKÜġġҼRA
Mҽclis xudmani idi. Yalnız Ģeirҽ xüsusi bağlı olanlar
dҽvҽtliydi. Qalan cҽngavҽr sҽrkҽrdҽlҽr, peĢҽsi sadaq taxıb
kaman gҽrmҽk, ox atmaq, qılınc oynatmaq, gürz bulamağı
mҽĢq etmҽk olan igid qazilҽrin һeç birisi buraya
çağırılmamıĢdı. Onlar indi tҽzҽ dҽb düĢҽn firҽngi odlu
silaһları görüb eĢidҽn tüccar, sarvan, bҽzirgan baĢına
toplaĢıb, һҽvҽslҽ һaradasa baĢ vermiĢ bir döyüĢün tҽsvirini
dinlҽyirdilҽr.
Hҽlҽlik dҽvҽtlilҽrin yığılmasına xeyli var idi. Ġndi artıq
çoxdan bҽri müqҽrrҽblҽri arasında «ĠskҽndҽrĢҽn» adlanan
ġaһ Ġsmayıl Xҽtai sarayın mҽliküĢĢüҽrası ilҽ üz-üzҽ
ҽylҽĢmiĢdi. ġeir mҽclislҽrindҽ һeç bir tҽasrüf gözlҽmҽsinҽ
yol vermҽyҽn Xҽtai, belҽ yığıncaqlarda yalnız vҽ yalnız Ģair
www.vivo-book.com
510
olur, bütün qovğaları, cҽngi-mҽğlubҽlҽri, silaһ һҽrb
meydanı, qҽlҽbҽ, zҽfҽr dҽsgaһlarını unudur, qҽlbindҽki dörd
Ģҽxsdҽn biri qalırdı. Bu dörd Ģҽxsin biri igid,
mҽğlubedilmҽz, һeç nҽdҽn qorxmayan, һҽmiĢҽ mҽrd-
mҽrdana öndҽ addımlayan, yağı qҽnimi sҽrkҽrdҽ; ikincisi
baĢlar kҽsilmҽsinҽ һökm verҽn intiqamçı, dünyagҽr, tҽxtü-
tac aludҽsi caһangir bir padĢaһ; üçüncüsü bütün varlığını –
һҽm qılıncını, һҽm dҽ rübabını ҽqidҽsinҽ qurban gҽtirmiĢ bir
tҽriqҽt baĢçısı Ģeyx; dördüncüsü isҽ incҽ rübabi qҽzҽllҽr
müҽllifi, «Dҽһnamҽ» kimi lirik mҽsnҽvi yazan Ģair Xҽtai idi.
Bugünkü kimi mҽclislҽrdҽ bu dördüzlü, dördqҽlbli insanın
üç baĢqa sifҽti yoxa çıxar, bircҽsi – Ģair siması, Ģair mҽnliyi
Ģair ürҽyi qalardı. Simasının onsuz da gözҽl, lakin yerinҽ
görҽ qҽzҽb, kin-küdurҽt, intiqam, alovu saçan qorxunc
cizgilҽri çox yumĢalar, incҽlҽr, bir az da gözҽllҽĢҽr,
tҽravҽtlҽnҽr, Ģairanҽ-nurani olar, iĢıq saçardı. Belҽ günlҽrdҽ
o, saz vҽ qҽlҽm dostları arasında һeç bir tҽarüfҽ – «Ģaһ-
gҽda» münasibҽtlҽrinҽ yol vermҽzdi. Keçҽnlҽrdҽ bir gün
Dostları ilə paylaş: |