Əzizə Cəfərzadə
Yüklə 2,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.vivo-book.com
523 qҽbul edibsҽ dҽ, nifrҽtini dҽ unutmayıb. Baxın el içindҽ ҽrҽb istilasına münasibҽti bildirҽn nҽ qҽdҽr mҽsҽl, atalar sözü, bayatı var: «Dҽvҽ qızdı, ҽrҽb azdı». «Ҽrҽbin üzü, dҽvҽnin dizi», «Ҽrҽb öldü – qan düĢdü», «Ҽrҽb nҽdi – corab nҽdi?», «Ac ҽrҽb – gic ҽrҽb», yaxud bu bayatıya baxın:
Ҽrҽb gҽldi һay verün, Nҽ istҽsҽ pay verün, Aza duran döyürlҽr Gҽtirün tay-tay verün.
Nҽdimi-xҽlvҽt özünü saxlaya bilmҽdi, dedi: – Öz aramızdı, һeç bizim indiki amillҽrin da bҽzisi bunlardan yaxĢı deyil.
Ġsmayılın xҽyalında baĢqa bir sҽs sҽslҽndiyindҽn Nҽdimin sözünü eĢitmҽdi. Bir zaman qaraçı ribatında rast olduğu nurani bir dҽrviĢ ona demiĢdi: «Ġnsanları zҽmanҽmizin üç afҽtindҽn xilas etmҽk zҽruridir, һökmdar! Aclıq, arası
www.vivo-book.com
524 kҽsilmҽyҽn müһaribҽlҽr vҽ sҽnin öz tҽxtü tacına da xҽyanҽt edҽn yerlҽrdҽki һakimlҽrlҽ amillҽrin zülmü. Onlar sҽnin gözündҽn iraq düĢüb kama çatan – istҽdiklҽri vilayҽtlҽri ҽlҽ keçirҽn tҽki sҽnin rҽiyyҽtini soyurlar, quru yurdda qoyurlar. Zülm o yerҽ çatıb ki, һakim sünbülün dҽnlҽrini sayır, kҽndlidҽn ona nisbҽt taxıl tҽlҽb elҽyir. Sҽnҽ qiymҽtli һҽdiyyҽlҽr gҽtirҽn һakim sҽndҽ Ģübһa doğurmurmu? O bunları necҽ vҽ һansı yolla ҽldҽ elҽyib? Sҽrkҽrdҽlҽrin ҽli aĢağı düĢҽndҽ gaһ bu, gaһ da o diyara soyğunçuluğa çıxır. Adamların meһmannavazlığına xҽyanҽt edir. Evinҽ düĢdüklҽri kiĢinin çörҽyini yeyib, sonra da ҽlindҽ olanını alırlar. Unutma ki, ulu tanrı cҽnnҽti kasıblar üçün, o dünyada, dövlҽtlilҽr üçün bu dünyada yaradıb. Fҽqirҽ qaһmar ol, ҽdalҽtli ol, һҽqpҽrҽst ol!»
Çox sözlҽr demiĢdi dҽrviĢ. ġaһ onu indi dҽ dinlҽdikcҽ görülҽcҽk iĢlҽrin çoxluğundan qısıldı, nҽdimin sonrakı deyil, ҽvvҽlki sualına cavabı davam etdirҽrҽk yenidҽn sözҽ baĢladı:
www.vivo-book.com
525 – Hҽlҽ tezdir. Bax, cҽsarҽt budur ki, Mҽһҽmmҽd Füzuli kimi nҽinki vҽtҽnindҽ, һҽtta dindarların arasında, Ҽrҽbistanın göbҽyindҽ oturub öz dilindҽ Ģeir, mҽsnҽvi yazasan! Hünҽr budu ki, o kiĢi elҽyir. Öz dilini dünya dillҽri cҽrgҽsinҽ çıxarır. Belҽlҽri çoxalsa onda bҽlkҽ...
O, yenҽ susdu... Qapıya doğru irҽlilҽdi. Nubiyalı qara һeykҽl güclü boynunun һҽrҽkҽtilҽ baĢını döĢünҽ tҽrҽf ҽydi. ġaһ Ģeir mҽclisi tҽrtib olunan otağa keçdi. Bir addım aralı, ҽdҽb mҽqamı gözlҽyҽrҽk MҽliküĢĢüҽra vҽ nҽdimi-xҽlvҽt onu izlҽdilҽr.
* * *
Mҽclis dҽm idi. ġeirҽ, elmҽ, musiqiyҽ pҽrҽstiĢ edҽn vҽzir- vҽkildҽn dҽ var idi. Mҽclisdҽ onlar Ģaһ mҽsnҽdina yaxın yerdҽ oturmuĢdular. Otağa taxt qoyulmamıĢdı. Belҽ mҽclislҽrdҽ Ġsmayıl özünü dҽ һҽmqҽlҽm saydığı Ģairlҽrdҽn, aĢıqlardan seçmҽz, seçmҽyi sevmҽzdi. Mҽclisin sҽdrindҽ ikiqat döĢҽklҽr qoyulmuĢ, üzҽrinҽ zolaqlı zҽrrin diba
www.vivo-book.com
526 çҽkilmiĢ, һҽr iki tҽrҽfinҽ misqalı tirmҽdҽn dirsҽkal-Ģlar, arxasına mҽxmҽr püĢtü söykҽnmiĢdi (El arasında belҽ yarıbalıĢ, yarıdöĢҽklҽrҽ, «qayınana döĢҽyi» deyҽr, yaĢlı arvadların arxasına – divara söykҽrdilҽr.). Bax, Ģahın ҽdҽb vҽ musiqi mҽclisindҽki yeri belҽ taxtsız-tacsız ġaһın döĢҽyindҽn sağ vҽ sol tҽrҽfҽ nisbҽtҽn kiçik nimdҽr, döĢҽkcҽ, püĢtü vҽ mütҽkkҽlҽr düzülmüĢdü. Ҽһli-mҽclisin sayına vҽ adҽtinҽ görҽ döĢҽkcҽlҽrin qҽnĢҽrinҽ nargilҽ qҽlyanlar, çubuqlar qoyulmuĢdu. Burada һҽr kҽsҽn öz mövqeyini bildiklҽri kimi, nҽdim vҽ kҽnizlҽr, cariyҽlҽr dҽ onların yerini tanıyırdı. Bütün nimdҽrlҽrin önündҽ, qҽlyanların yanına xırda, naxıĢlı kҽtillҽr, üzҽrinҽ Ģirazi qҽlҽm vҽ qҽlҽmdҽn, Sҽmҽrqҽnd kağızı qoyulmuĢdu. Mey, mҽzҽ, noğul vҽ meyvҽ һҽr kҽs üçün ayrıca xonçalarda verilirdi. Xonçalardakı ҽrzaqda fҽrq olmurdu. Olsa da bircҽ Ģҽrab içmҽyҽnlҽr üçün mina ibriqlҽrdҽ, süraһilҽrdҽ һil vҽ zҽfҽran Ģҽrbҽti qoyulmasındaydı. Vҽzir-vҽkildҽn sağ vҽ sol tҽrҽfҽ alimlҽr, Ģairlҽr, musiqi nҽzҽriyyҽçilҽri, xҽttatlar, rҽssamlar ҽylҽĢmiĢdi. Ġsmayılın yeri ilҽ qarĢı-qarĢıya bu gecҽ çalmalı olan musiqiçilҽr dҽstҽsi vҽ aĢıq ҽylҽĢmiĢdi. Hҽlҽ ki, www.vivo-book.com
527 mҽclisdҽ xanҽndҽ vҽ rҽqqasҽ qızlardan gözҽ çarpmırdı.
Ġsmayıl yarım addım ҽdҽb mҽqamında onu müĢayiҽt edҽn MҽliküĢĢüҽra vҽ nҽdimi-xҽlvҽtlҽ salona daxil olanda һamı bir nҽfҽs çҽkimindҽ yerindҽn qalxdı. Sağ ҽllҽrini ürҽklҽrinin üstünҽ qoyub baĢ ҽydilҽr. ġaһ keçib ҽylҽĢdi. Onun iĢarҽsilҽ MҽliküĢĢüҽra, nҽdim vҽ mҽclis ҽһli yerlҽrinҽ çökdülҽr. Bir an sükut oldu... Hҽr birisi oturduğu döĢҽkcҽ, dirsҽklҽndiyi mütҽkkҽ üstündҽ yerini raһatladı. ġaһ üzünü sağ ҽlindҽ oturmuĢ MҽliküĢĢüҽraya tutdu:
– Ustad, nҽdҽn baĢlayırıq? ġeir mҽclisini rҽsmi eĢik ağası deyil, MҽliküĢĢüara idarҽ edirdi. – Hökmdarım, bu gün ҽsas mҽqsҽdimizdҽn ҽlavҽ maraqlı bir qonağımız var. Buradan xeyli uzaq olan Çuxur Sҽddҽn 51
gҽlib. Vҽtҽnimizin Ģimalı elҽ bil ki, sҽnҽtkarlar arasında
51 Yerevanın Ģҽrq mҽnbҽlҽrindҽ o zamankı adıdır. Yüklə 2,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|