Тцрк мяншяли Азярбайъан шяхс адларынын тарихи-лингвистик тядгиги
3
ÖN SÖZ
Azərbaycan dilçiliyində antroponimlərin tədqiqi ilə bağlı
bir sıra məqalə və monoqrafiyaların çap edilməsi, bir neçə
namizədlik və doktorluq dissertasiyasının müdafiə olunması
onomastikanın inkişafında xüsusi rol oynamışdır. Lakin Azər-
baycan antroponimiyasının həll edilməmiş problemləri də çox-
dur. Belə problemlərdən biri bu vaxta qədər türk mənşəli və tə-
rəflərindən biri türk mənşəli olan hibrid antroponimlərin diax-
ronik, xüsusən də sinxronik istiqamətdə kompleks və sistemli
şəkildə linqvistik tədqiqata cəlb edilməməsidir. Təbii ki, belə
bir mövzunun tədqiq edilməsi arxaik, apelyativi arxaikləşən,
apelyativi eynilə müasir ədəbi dildə işlənən antroponimləri
müəyyənləşdirə bilər, tarixi fonetika, leksikologiya, morfolo-
giya və sintaksislə bağlı zəngin materiallar verər, sözlərin ilkin
semantikasını, fono-morfoloji tərkibini və s. aydınlaşdıra bilər,
həmçinin adyaratmada apelyativin funksiyası, motivləşmə me-
yarları və s. müəyyənləşə bilər ki, bu da türk estetikası, etnoq-
rafiyası və psixologiyasını öyrənmək baxımından geniş imkan-
lar aça bilər.
Əsərdə 60-a qədər antroponim (Annax, Bəslər, Bulduq,
Səgrək, Duman, Duxa Qoca, Ərol, Güzəməli, Usandıq və s.) ilk
dəfə olaraq etimoloji baxımdan təhlil edilmişdir. Arxaik antro-
ponimlər, apelyativi arxaikləşən, apelyativi müasir ədəbi dildə
işlənən əsl şəxs adları, apelyativi ilə birlikdə arxaikləşən əsl
şəxs adlarının müasir ədəbi dilimizdəki antroponimlərlə si-
nonimliyi (Bulduq-Tapdıq, Sunqur-Şahin və s.), apelyativi ar-
xaizm, arxaizm səciyyəli dialektizm və dialektizm olan ləqəb-
lər, həmçinin tərəflərindən biri türk mənşəli olan hibrid antro-
ponimik vahidlər Azərbaycan dilçiliyində ilk dəfə olaraq işıq-
landırılır. Kitabda türk mənşəli Azərbaycan antroponimləri türk
xalqları antroponimikası müstəvisində öyrənilmiş, Azərbaycan