ƏZĠZ ƏLƏKBƏRLĠ


Sal-sal türk qalasının uzaqdan görünüĢləri (orta yüzillər)



Yüklə 2,33 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/37
tarix22.07.2018
ölçüsü2,33 Mb.
#57700
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   37

99 
 
Sal-sal türk qalasının uzaqdan görünüĢləri (orta yüzillər).  
 
SALSAL QALASI 
 
Dərələyəz 
mahalının 
KeĢiĢkənd 
(06.12.1957-ci 
ildən  -  Yeğeqnadzor)  rayonu 
ərazisində, Ələyəz çayının sağ, 
Erdəpin  çayının  sol  sahilində, 
Ələyəz və Erdəpin kəndlərinin 
əhatəsində  olan  Qabaqtəpə  və 
ya 
Sal 
dağının 
sıldırım 
qayaları  üzərində  qədim  türk 
qalası. 
Qala 
divarlarının 
uzunluğu  təqribən  5  km 
olmaqla  iki  giriĢ  qapısından 
(Ələyəz  və  Erdəpin  qəsəbələri 
istiqamətlərində)  və  Həsənkənd 
istiqamətdə divarın özülündən gizli 
bir  çıxıĢ  qapısından  ibarətdir. 
Qalanın  daxili  sahəsi  təqribən  15-
20  ha  ərazini  əhatə  edir.  Qalanın 
sağ  tərəfində  30,  sol  tərəfində  20 
evin xarabalıqları qalmaqdadır. Ev-
otaqların  damı  gümbəz  formasında 
olmuĢdur. 
Salsal  qalasının  yerləĢdiyi 
ərazilər  qədimdən  Türk-Oğuz  boylarının  anayurdu  olmuĢ,  qalanın  yaxınlığındakı 
Erdəpin  kəndinə  ilk  ermənilər  (38  ailədə  172  nəfər)  və  Ələyəz  kəndinə  ilk 
ermənilər  (11  ailədə  58  nəfər)  1828-1829-cu  illərdə  Ġrandan  köçürülüb 
gətirilmiĢlər. 
 
ƏDƏBİYYAT: И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее 
присоеденения к Российской империи, С-п., 1852, стр.615-618; Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz 
yurdu  -  "Ermənistan",  В.,  1994,  səh.133-137;  K.Dərələyəzli.  Dərələyəz  od  içində,  В.,  2001,  səh.95-
104; Həsən Mirzəyev. Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz mahalı, Bakı, 2004, səh.419-426. 
 
 
 


100 
 
Ələyəz türk məbədinin ümumi 
görünüĢü (XIV yüzil).  
 
ƏLƏYƏZ MƏBƏDĠ 
 
Dərələyəz  mahalının  KeĢiĢkənd  (06.12.1957-ci  ildən  -  Yeğeqnadzor) 
rayonunun Ələyəz kəndinin Ģərq kənarında alban-türk xristian məbədi. 
Planı  düzbucaq  Ģəklində  olan  bu 
günbəzli məbədin XIII yüzildə tikildiyi ehtimal 
olunur.  Məbədin  ətrafı  geniĢ  qəbiristanlıqla 
əhatələnmiĢdir.  Qəbiristanlığın  çox  hissəsi 
hazırda  bağ  və  əkin  sahələrinin  altına 
verilmiĢdir.  Qəbirüstü  sənduqə  və  daĢların 
üzərindəki  yazılardan  onların  1301,  1318, 
1325,  1342,  1345,  1349-cu  illərə  aid  olduqları 
anlaĢılır. 
Məbədin cənub tərəfində qəbiristanlıqda 
böyük 
sərdabənin 
divarlarının 
qalıqları 
dururdu. 
Qədimdən 
Türk-Oğuz 
boylarının 
anayurdu  olan  Ələyəz  kəndinə  ilk  ermənilər 
(11  ailədə  58  nəfər)  1828-1829-cu  illərdə 
Ġrandan köçürülüb gətirilmiĢlər. 
 
ƏDƏBİYYAT: И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее 
присоеденения  к  Российской  империи,  С-п.,  1852,  стр.616-618;  О.Егиазарян.  Памятники 
культуры Азизбековского района, Ереван, 1955, стр.57-58; Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu 
-  "Ermənistan",  В.,  1994,  səh.  133-137;  Həsən  Mirzəyev.  Qərbi  Azərbaycanın  Dərələyəz  mahalı, 
Bakı, 2004, səh.200-202. 
 
 


101 
 
Əngələvit kəndinin köhnə qəbiristanlığında türk-xristian qəbirüstü abidələri. 
 
ƏNGƏLƏVĠT ABĠDƏLƏRĠ 
 
Zəngəzur  mahalı  ərazisində,  Qarakilsə  (02.03.1940-cı  ildən  -  Sisian) 
rayonunun  Əngələvit  (erməni  tələffüzündə  -  Angeğaqot)  kəndinin  köhnə 
qəbiristanlığında orta yüzillərə aid türk-xristian qəbirüstü abidələri. Bu abidələr öz 
forma rəngarəngliyinə görə diqqəti cəlb edir. 
Mənbələrdə  adı  Əngələvit,  Angelaut,  Angeğaqot,  Engələyurd  kimi  qeydə 
alınan  kənd  qədimdən  Türk-Oğuz  boylarının  anayurdu  olmuĢdur.  Bura  ilk 
ermənilər  XIX  yüzilin  əvvəllərində  Ġrandan  köçürülüb  gətirilmiĢlər.  Sovet 
dövründə kəndin adı Angeğaqot kimi rəsmiləĢdirilmiĢdir. 
 
ƏDƏBİYYAT:  Cиcиaн  (справочник-путеводитель),  Ереван,  1987,  стр.80-81;  Ə.Ələkbərli. 
Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В., 1994, səh.77-82. 
 
 
 


102 
 
Bununis türk kəndinin köhnə qəbiristanlığında qəbirüstü daĢ 
abidə (XIV yüzil). 
 
BUNUNĠS ABĠDƏSĠ 
 
Zəngəzur 
mahalının 
Qarakilsə 
(02.03.1940-cı  ildən  -  Sisian)  rayonunun 
Bununis kəndində qəbirüstü daĢ abidə. 
1321-ci 
ildə 
knyaz 
Orbelianın 
xatirəsinə ucaldılmıĢdır. 
Bütün  Zəngəzur  mahalı kimi, Bununis 
kəndi  də  qədimdən  Türk-Oğuz  boylarının 
anayurdu  olmuĢ,  bura  ilk  ermənilər  XVIII 
yüzildə köçürülüb gətirilmiĢlər. 
 
 
ƏDƏBİYYAT:  Сисиан  (справочник-путеводитель),  Ереван,  1987,  cmp.84;  Ə.Ələkbərli.  Qədim 
Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В., 1994, səh.77-82. 
 
 
 


103 
 
Qədim türk kəndi olan Yuxarı Girətağ kənd 
qəbiristanlığında daĢ abidə (orta yüzillər).  
 
GĠRƏTAĞDA DAġ ABĠDƏ 
 
Zəngəzur 
mahalının 
Qafan 
rayonunun 
Yuxarı 
Girətağ 
kənd 
qəbiristanlığında daĢ abidə. 
Yerli 
camaat 
arasında 
BeldaĢı  adı  ilə  tanınan  bu  daĢ-
abidənin  belində  uzun  bir  ox  Ģəkli 
həkk  olunmuĢ,  daĢın  bir  üzündə 
əlində  nizə,  çiynində  ox-yay  atlı 
təsvir  edilmiĢdir.  Atlı  əlindəki 
nizəni 
atın 
ayaqları 
altında 
çabalayan 
əjdahanın 
ağzına 
yeritmiĢdir. DaĢın digər üzündə də 
ov  səhnəsi  təsvir  edilmiĢ,  ovçu 
əlindəki  silahla  dağ  təkəsini  niĢan 
almıĢdır. Ondan yuxarıda su kuzəsi 
və 
qalxan 
Ģəkilləri 
həkk 
olunmuĢdur.  Bir  qədər  aĢağıda 
ikinci qalxan Ģəkli oyulub. 
Qədimdən  Türk-Oğuz  boylarının  anayurdu  olan  Yuxarı  Girətağ  kəndinə 
ermənilərin  ilk  gəliĢi  Qərbi  Azərbaycan  türklərinin  1988-ci  il  soyqırımından 
sonrakı dövrə təsadüf edir. 
 
ƏDƏBİYYAT:  Ə.Ələkbərli.  Qədim  Türk-Oğuz  yurdu  -  "Ermənistan",  В.,  1994,  səh.83-88; 
R.Təhməzoğlu. "Daş yəhər" kövrəltdi məni, "Mədəniyyət" qəzeti, 11 aprel, 1991-ci il. 
 
 
 


Yüklə 2,33 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   37




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə