F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının Elektron Kitabları
öyrənəcəyəm, — deyərək Lyonka elə buradaca dərslərdən hansını unutduğunu və yaxud da sadəcə
olaraq öyrənmədiyini xatırlamağa başladı.
Sonra balaca, isti mətbəxdə çay içdilər. Qarlı külək pəncərələri deyəcləyirdi. Qarpızı
samavarın isti buğu adama xoş gəlirdi. Tatyana Petrovnanın anası Lyonkaya «nəvəciyim» deyirdi və
təsərrüfat işləri haqqında onunla məsləhətləşirdi. Bir gündə 2-3 kub metr odun yarmaq Lyonka üçün
asan olduğu haqda nənəni inandırmağa çalışırdı. Tatyana Petrovna gülürdü.
Axşam Lyonka kitablarının hamısını çıxarıb qabağına düzdü. Onun kəkilli başının masa
üstündə dikəldiyini Pelageya uzun müddət görmüşdü. Yatmağa gedərkən şad idi. İndiyə qədər
yığılıb qalmış borclar çox da qorxulu deyildi!.
Səhər kim isə pəncərəni yavaşca tıqqıldatdı.
Lyonka Genkanın pəncərə şüşəsinə yapışaraq yastılanmış enli burnunu görcək evin artırmasına
çıxdı. Genka sirrli bir tərzdə pıçıldadı:
—
Meşə kənarında iz var!
Lyonka başı ilə razılıq. İşarəsi verib geyinməyə yüyürdü.
Şiddətli külək meşədən əsirdi, kəskin qar danələrini cavan küknar ağacına çırpır və
bataqlıqlardakı buzun boz səthini açaraq vıyıltı ilə düzəndə çapırdı.
Genka başında qulaqlı papaq, ayağında uzunboğaz çəkmə, əynində beli ensiz qayışla çəkilmiş
kürk, qoltuğunda da tüfəng tutduğu halda əyilərək düzəndə addımlayırdı. O, hər kolun dibinə
diqqətlə baxırdı. Lyonka çox çətinliklə onun ardınca gedirdi. Cırıq keçə ayaqqabıları qar ilə
dolmuşdu. Lyonka boynuna doladığı atasının şərfini külək yelləyirdi.
O, yoldaşından səbrsiz bir pıçıltı ilə:
—
Varmı? — deyə soruşdu.
Genka dikələrək və addımlarını sürətləndirərək cavab verdi:
—
Görünür ki, onlar bataqlığın o üzündəki təpənin dalındadırlar.
Lyonka məktəbə getmədi. O, qət etmişdi ki, vurulmuş dovşanları belindən asaraq ovdan birbaş
Tatyana Petrovnanın yanına gəlsin və dərsə gəlməməyinin səbəbini ona izah etsin.
Onlar qapılarından çıxdıqları zaman səhər təzəcə işıqlanırdı. Gündüzün göyümtül, ağ havası
kəndin üzərində dalğalandığı zaman dostlar hələ də əbəs axtarışla düzənlikdə gəzirdilər. Lyonka
şiddətli küləkdən üzünü turşudaraq və əlcəklərilə üzünü örtərək çox çətinliklə yoldaşının dalınca
gedirdi. Kəsəklərin arasında, keçən ildən qalan pıtraq ilə örtülmüş nazik buzun altında bulanıq su var
idi. Genkanın çəkmələri altında buz sındı və bulanıq su buz parçacıqlarilə birlikdə yuxarı qalxdı.
Lyonka bir kəsəkdən o birisinə tullanarkən ayağı dolaşdı və Genkanın izinə düşdü. Buzlu su onun
keçə ayaqqabılarından içəri süzüldü və barmaqlarını əhatə etdi, dizləri ağrıdan qırılırdı.
Lyonka ayağını keçə ayaqqabıdan çıxartdı. Yaş corablarını siyirib çəkdi və ətrafına ümüdsüz
bir nəzər saldı; «Kaş evdə sobanın üstündə olaydım» deyə arzu etdi. Barmaqları soyuqdan
sızıldayırdı. Lyonka təşvişlə düşündü: «Bəlkə Genka yalan deyir?»
Lakin Genka yalan demirdi. Birdən bulaşıq ağ rəngli, yumşaq tüklü, yumru bir şey kolun
dibinə tullandı. Lyonka şək qalxmış qulaqları gördü və hər şeyi unudaraq Genkanın qolundan dartdı.
Genka səndələyib şappıltı ilə bataqlığa yıxıldı. Dovşan sıçrayaraq bir anda yox oldu.
Lyonkanın gözü ala-bula çalmağa başladı.
—
Atsana! — deyə o, hiddətlə çığırdı.
—
Nəyə? — deyə Genka təəssüflə ətrafa tüpürdü.
—
Getdi, lənətə gəlmiş...
Onlar evə məktəbin yanından gedirdilər. Lyonka
susur
və ayaqlarını zorla çəkirdi. Dovşanın
əldən çıxmasına baxmayaraq Genka çox şad idi:
—
Sənə dedim dovşan var! Tutarıq!
Genkanın
xeyli
vaxtı var idi. Yanğın dəstəsində əvvəlki kimi yenə də iş
yox idi.
—
Bu gün olmasın, sabah olsun! Dovşanların hamısı bizimkidir.
Qonurgözlü, qırmızıyanaq bir oğlan qoltuğunda çanta məktəbdən çıxıb Lyonkanın yanına
yüyürdü:
—
Tatyana Petrovna səni soruşurdu... Sən haradaydın?
F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının Elektron Kitabları
Lyonka göyərmiş dodaqlarını zorla tərpədərək:
—
Olduğum yerdə indi yoxam. Qorxma, soba üstündə oturmamışdım... Genka lovğalanaraq
tüfəngini havada fırlatdı.
Eqorka fit çaldı, alt dodağını büzərək başını tərpətdi və heyfsilənirmiş kimi dedi:
—Veyllənirsiniz!
Lyonka hirslənərək:
—Sənsən veyllənən! Mənim
boynumda
ailə vardır!
Eqorka maraqla ona baxdı və cavab əvəzində:
—
Sən donmusan, — deyərək üzünü çevirib başqa tərəfə getdi.
Lyonka daxmalarının qapısında anası ilə üz-üzə gəldi.
—
Eh, avaranın biri! Ağappaq
ağarıbdır
! Boynundaki
şərf də ağaca dönübdür!
Lyonka anasını itələyərək:
—
Əl çək məndən! — deyə ona kobud cavab verdi.
Daxmadan təzə bişmiş çörək iyi gəlirdi. İsti sobanın üstündə kürkü başına çəkərək uzanmış
Lyonka anasının Nikolkaya acı-acı şikayətinə qulaq asırdı:
—
Atanızın yanında hamınız uşaqsınız. Atasız hamınız ağa. Bir sözün qabağına iki söz
deyirsiniz, iki sözə iyirmi cavab verirsiniz.
Lyonkanın ayaqları göynəyirdi. Barmaqları şişmiş və qızarmışdı. O, atasının keçən il çovğun
və boranda keçə çəkmələr gətirmək üçün qonşu kəndə necə getdiyini xatırladı. Onlar atanı axşama
gözləyirdilər. O, isə evə səhərə yaxın qayıtmışdı. Evə çatan kimi torbanı skamyanın üstünə atdı,
uzun müddət ayaqlarını yerə döyəclədi, donmuş yanaqlarını qarla ovuşdurdu.
—
Azmışdım... Çovğun məni azdırmışdı, — dedi və sonra da: — O torbada keçə ayaqqabılar
vardır, bir ona baxın! — deyə əlavə etdi. «Hər halda tapıb gətirmişdi. Eh, dovşan da qaçdı! Bir də
gedimmi?» deyə Lyonka düşündü. Başı ağırlaşdı və yastığın üstünə düşdü. Yuxulu gözünə donmuş
geniş bir düzənlik görünürdü... Onu xatırlamaq insanı üşüdür və dəhşətləndirirdi.
Ertəsi günü Lyonka səhər tezdən durdu və dərsə qədər Tatyana Petrovnanı görüb ona hər şeyi
izah etmək üçün məktəbə yüyürdü. O, müəlliməni səbrsizliklə gözləyirdi. Lakin Tatyana Petrovna
zəng vurulduğu zaman gəldi. Ona görə də Lyonka fikirləşdiyi kimi müəllimə ilə ətraflı danışa
bilmədi.
Müəllimə Lyonkanın partası önündə durub soruşdu:
—
Nə üçün dünən dərsə gəlməmişdin?
Lyonka danışmaq üçün ağzını açdı. Lakin uşaqların yanında demək istəmədi!. Taqsırkar və
yalvarıcı bir nəzərlə Tatyana Petrovnaya baxdı və yavaşcadan pıçıldadı:
—
Mən sonra...
Müəllimənin üzü gözlənilməz dərəcədə ciddiləşdi, qaşları çatıldı, yanağındaki batıqlar da yox
oldu. Lyonka bu haldan qorxaraq ürək sıxıntısilə, özü belə istəmədən, ağzına gələni dedi:
—
Balaca bir iş vardı... Uşaqlar üçün...
Tatyana Petrovna mərhəmətlə soruşdu:
—
Xəstənizmi var?
—
Xəstələnən yoxdur. Amma... — deyərək Lyonka tutuldu. Sonra o, müəlliməyə təklikdə
demək istədiklərini tələsərək xatırlayıb dodağaltı danışdı:
—
Xəstə yoxdur, hava isə... bayır qışdır...
Tatyana Petrovna qaşlarını çataraq ona təəccüblə baxdı. Lyonka müəllimənin inanmadığını
hiss etdiyi üçün özünü tamamən itirdi.
—
Onlar bataqlıqda... dovşan...
Kim isə bərkdən güldü. Tatyana Petrovna qəzəbli üzünü şagirdlərə çevirdi. Uşaqlar əllərilə
ağızlarını tıxadılar. Səsləri çıxmırsa da, bərk güldüklərinə görə tərpəşirdilər. Tatyana Petrovna
səmimiyyətlə:
—Lyonka! Sənə nə olduğunu başa düşmürəm. Məni yaxşı başa sal, —dedi.
;
Lyonka qızararaq onun qabağında dayanmışdı. O, gözaltı tərs və qəzəbli nəzərlə uşaqlara
baxırdı. Dodaqlarını bərk yummuş və susmuşdu. Tatyana Petrovna ondan cavab gözləyirdi. Sinifdə
sakitlik idi. Birdən Eqorka qalxdı. Onun girdə üzündə özünü itirmiş yoldaşına qarşı həm təəssüf,
həm də hüsn-rəğbət hiss olunurdu. O, başını dostcasına tərpədərək:
—
Düzünü söylə, — dedi.