F. Köçərli adına Respublika



Yüklə 146,37 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix05.01.2018
ölçüsü146,37 Kb.
#19666


                          

        

F.Köçərli adına Respublika

Uşaq Kitabxanası

 

 

 



 

 

 

Uşaq dünyasının xeyirxah sehrbazı –  

Korney Çukovski 

 

Rus  uşaq  ədəbiyyatının  görkəmli  nümayəndəsi  Korney 

Çukovskinin  anadan olmasının 135 illik  yubileyi  münasibətilə 

mərkəzi  kitabxanaların  uşaq  şöbələri,  MKS-nin  şəhər,  qəsəbə, 



kənd kitabxana filialları üçün hazırlanmış metodik vəsait 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                

                                      

 

Bakı - 2017 


 

Tərtibçi:                                      Təranə Hacıyeva  



 

Redaktor:                                    Səməd Məlikzadə 

 

İxtisas redaktoru və                   Şəhla Qəmbərova 

buraxılışa məsul:                        Əməkdar Mədəniyyət işçisi 

 

                                                                                          

 

 

 

 

 

 

 

 

“Uşaq  dünyasının  xeyirxah  sehrbazı  –  Korney  Çukovski” 

metodik vəsait / tərt.ed.: T.Hacıyeva; red. S.Məlikzadə; ix. red. 

və burax. məsul Ş.Qəmbərova; F.Köçərli adına Respublika Uşaq 

Kitabxanası. - Bakı, 2017. - 23 s.  

 

 

 



 

 

 



©F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası, 2017 


 

 



 

   

Tərtibçidən 

 

Rus  şairi,  publisisti,  ədəbi  tənqidçisi  və  uşaq  yazıçısı 



Korney  İvanoviç  Çukovski  (əsl  adı  Nikolay  Vasilyeviç 

Korneyçukov)  19  (31)  mart  1882-ci  ildə  Sankt-Peterburqda 

anadan  olmuşdur.  Ədəbi  fəaliyyəti  çoxcəhətli  olan  görkəmli 

yazıçı hər şeydən öncə şeir və nəsrlə yazdığı uşaq nağılları ilə 

şöhrət qazanmışdır.  

Yoxsul ailədə dünyaya göz açan gələcək yazıçı “aşağı” 

təbəqədən olduğu üçün gimnaziyadan xaric olunmuşdu. Belə ki, 

onun anası paltaryuyan idi, atası isə onları tərk etmişdi. Lakin 

gənc  Korney  ruhdan  düşmür  və  özü  müstəqil  şəkildə 

hazırlaşaraq kamillik attestatı alır.  

Gənc  yaşlarından  poeziya  ilə  maraqlanan  Korney 

Çukovski şeirlər, hətta poemalar yazmağa başlamışdır. O, həm 

də  ədədi  tənqidlə  məşğul  olurdu  və  qısa  müddətdə  bu  sahədə 

böyük nüfuz qazanmışdı.  

Korney  Çukovskinin  uşaqlar  üçün  yazmağa  başlaması 

onun  uşaq  ədəbiyyatı  nümunələrindən  ibarət  almanax  tərtib 

etdiyi vaxta təsadüf edir. Maksim Qorki tərəfindən onun özünün 

də uşaqlar üçün yazması təklifini öncə çox tərəddüdlə qarşılasa 

da,  Korney  Çukovski  tezliklə  uşaq  yazıçısı  kimi  şöhrət  tapır. 

Uşaqları çox sevən, öz evində onlar üçün kitabxana açan böyük 

yazıçı, xeyirxah insan Korney Çukovskinin uşaqlar üçün yazdığı 

əsərlərinin əsas qayəsi əsl insanın tərbiyə olunmasıdır. 

Yaşadığı müddətdə ümumxalq sevgisi qazanan, bir çox 

mükafatlara  layiq  görülən  Korney  Çukovski  2015-ci  ilin 

məlumatına görə Rusiyada ən çox nəşr olunan müəllif olmuşdur. 

Onun  uşaqlar  üçün  yazdığı  “Doktor  Aybolit”,  “Əlüzyuyan”, 

“Barmaley”,  “Milçək-vizilçək”  və  s.  əsərləri  bütün  dövrlərdə 



 

uşaq  ədəbiyyatının  ən  gözəl  nümunələri  olaraq  qalacaqdır. 



Sözün  əsl  mənasında  böyük  insan  və  yazıçı  olan  Korney 

Çukovski  özü  belə  deyirdi:  “Nağılçının  məqsədi    hər  nəyin 

bahasına olursa olsun, uşaqda insaniliyi – insanın başqalarının 

bədbəxtliyinə görə narahat olmaq və başqasının sevincinə şərik 

olmaq, onların taleyinə öz taleyi tək həssas yanaşmaq kimi gözəl 

xüsusiyyətləri tərbiyə etməkdir”.  

Görkəmli  uşaq  yazıçısının  anadan  olmasının  135  illiyi 

bir çox yerlərdə olduğu kimi F.Köçərli adına Respublika Uşaq 

Kitabxanasında  da  qeyd  olunacaqdır.  Bu  məqsədlə  hazırlanan 

metodik vəsait məktəblərdə, kitabxanalarda keçiriləcək tədbirlər 

üçün faydalı olacaqdır. 

 

Həyat və yaradıcılığı 

 

Korney  İvanoviç  Çukovski  19  (31)  mart  1882-ci  ildə 

Sankt-Peterburqda anadan olmuşdur. Gələcək yazıçının uşaqlığı 

Odessada keçmişdir. Onunla gimnaziyada bir sinifdə oxuyanlar 

arasında  Nikolay  Jitkov,  gələcək  yazıçı  və  səyyah  da  var  idi. 

Onu  ədəbiyyata  yaxın  dostu,  gimnaziyada  birgə  təhsil  aldığı 

jurnalist  Vladimir Jabotinski həvəsləndirmişdi. 1901-ci ildə o, 

“Odessa  yenilikləri”  qəzeti  üçün  məqalələr  yazmağa  başlayır. 

Onun  məqalələri  fəlsəfədən  felyetonlara  qədər  ən  müxtəlif 

mövzularda idi.  

Korney  İvanoviç  1903-cü  ildə  yazıçı  olmaq  qərarı  ilə 

Peterburqa yola düşür. O, bir çox jurnalların redaksiyalarına öz 

yazılarını təqdim etsə də, hamısından rədd cavabı alır. Lakin bu 

onu ruhdan salmır, Peterburqda çoxlu ədəbiyyatçılarla tanış olur 

və “Odessa yenilikləri” qəzetinin müxbiri işləməyə başlayır. O, 

öz  yazılarını  Peterburqdan  qəzetin  redaksiyasına    göndərirdi. 

Korney Çukovski bu qəzetin müxbiri kimi Londona ezam olunur 

və  1904-cü  ildə  Rusiyaya  qayıdaraq  ədəbi  tənqidçi  kimi  öz 




 

məqalələrini mətbuatda çap etdirir. 1917-ci ildə Maksim Qorki 



tərəfindən  ona  “Parus”  nəşriyyatının  uşaq  şöbəsinə  rəhbərlik 

etmək  təklif  olunur.  Bir  dəfə  o,  “Jar  ptisa”  almanaxını  tərtib 

etməli olur. Bu adi redaktor işi Çukovskidə uşaq yazıçısının üzə 

çıxmasına səbəb olur. Almanax üçün özünün ilk uşaq nağılları 

olan  “Cücə”,  “Doktor”,  “İtlər  səltənəti”ni  yazan  Çukovskinin 

işləri diqqətdən kənarda qalmır. Maksim Qorki uşaq əsərlərinin 

toplusunu  dərc  etməyə  qərar  verir  və  Korney  Çukovskidən 

poema  yazmasını xahiş edir. Yazıçı öncə çox həyəcan keçirir, 

çünki əvvəllər belə fəaliyyətlə məşğul olmamışdı. Lakin təsadüf 

hər şeyi həll edir. Belə ki, xəstələnmiş oğlu ilə qatarla Peterburqa 

qayıdan Çukovski, ona qatar tıqqıltılarının səsi altında  timsah 

haqqında  nağıl  danışır.  Bir  neçə  gün  keçir,  yazıçı  artıq  bu 

epizodu  unudur.  Lakin  oğlu  bu  nağılı  yadında  əzbər  saxlayır. 

1917-ci  ildə  dərc  olunan  “Timsah”  nağılı  belə  yaranır.  Həmin 

vaxtdan Korney Çukovski sevimli uşaq yazıçısına çevrilir.  

Parlaq,  qeyri-adi  obrazlar,  ciddi  qafiyə  onun  şeirlərini 

yaddaqalan edir. “Timsah”dan sonra yazıçının yeni-yeni şeirləri 

işıq üzü görür: “Əlüzyuyan” (1923), “Qorxunc tarakan” (1923), 

“Milçək-vizilçək”  (1924-cü  ildə  “Milçəyin  toyu”  adı  ilə), 

“Barmaley” (1925), “Telefon” (1926), “Aybolit” (1929-cu ildə 

“Aybolitin macəraları” adı ilə), “Fedoranın dərdi”,  “Toptıgin və 

Lisa” (1934), “Bibiqonun macəraları” (1945-1946) və s.   

K.Çukovski yalnız öz əsərləri ilə kifayətlənmir, o uşaqlar 

üçün  dünya  uşaq  ədəbiyyatının  ən  yaxşı  nümunələrini  də 

tərcümə  edir:  Kiplinq,  Defo,  Raspe,  Uitmen  və  s.,  həmçinin 

Bibliya  süjetləri  və  yunan  miflərini.  Çukovskinin  kitablarına 

həmin dövrün ən  yaxşı rəssamları illüstrasiyalar çəkirdilər. Bu 

isə onun kitablarını daha cəlbedici edirdi.  

Qeyd  etdiyimiz  kimi,  yazıçılıqla  yanaşı  həm  də 

ədəbiyyatşünas  olan  Korney  Çukovski  1952-ci  ildə 

“Nekrasovun  ustalığı”  adlı  monumental  tədqiqat  işini  dərc 



 

etdirir. Bu işinə görə o, Lenin mükafatına layiq görülür. Korney 



Çukovski  1962-ci  ildə  Oksford  universitetinin  fəxri  ədəbiyyat 

doktoru adını alır.  

Korney Çukovski 1969-cu ildə 87 yaşında vəfat etmişdir.  

Yazıçının əsərləri əsasında cizgi filmləri çəkilmişdir.  

 

 

 



  II Bölmə. Yubiley tədbirlərinin keçirilməsi 

 

Bu  il  görkəmli  rus  uşaq  yazıçısı,  ədəbiyyatşünas, 

tərcüməçi  Korney  İvanoviç  Çukovskinin  135  illik  yubileyidir. 

Bu yazıçının adı çəkilərkən dərhal onun məşhur uşaq şeirlərinin 

və  nağıllarının  qəhrəmanları  göz  önündə  canlanır:  Aybolit, 

Milçək-vizilçək,  Əlüzyuyan,  Bibiqon,  Fedora  və  başqaları. 

Yazıçının  yubileyi  ilə  bağlı  Firidun  bəy  Köçərli  adına 

kitabxanada da tədbirlərin keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu 

məqsədlə  hazırlanan  vəsaitdə,  keçiriləcək  tədbirlərlə  bağlı 

məlumat  verilir.  İlk  öncə  kitab  sərgisinin  qurulması  vacibdir. 

Kitab  sərgisi  üçün  başlıq  kimi  aşağıdakılardan  birini  seçmək 

olar: “Korney Çukovski – 135”, “Tanış, eyni zamanda naməlum 

Korney Çukovski”, “Uşaqlara sevinc bəxş edən yazıçı”, “Uşaq 

ürəkli nəhəng”, “Milyonların sevimlisi” və s.  

“Korney  Çukovski  -  135”  adlı  sərginin  nümunəsini 

təqdim edirik: 

1.

 

Başlıq; 



2.

 

Korney Çukovskinin portreti; 



3.

 

Kitablarının nümayişi; 



4.

 

Görkəmli şəxsiyyətlərin Korney Çukovski haqqında 



fikirləri. 

 

 




 

Görkəmli şəxsiyyətlərin Korney Çukovski haqqında 



fikirləri 

 

 

 



Korney Çukovski hər şeydən əvvəl XX əsrin şeir ustaları 

arasında ön cərgələrdə yer tutan novator-şairdir. 

 

 

 



 

 

 



 

V.Novikov 

 

 



 

 

              filologiya elmləri doktoru 



 

 

Çukovskinin nağılları yalnız uşaq mütaliəsi üçün deyil. 



Onların  demək  olar  ki,  hamısı  ciddi  filoloji  təhlil  obyekti 

olmuşdur. 

 

 

 



 

 

           A.Latınina 



 

 

 



 

                    ədəbiyyatşünas 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

Kitab sərgisi 



 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 


 

 



 

 

Kitabxanada  yazıçının  yubileyi  ilə  bağlı  ədəbi-bədii  gecənin 

keçirilməsi  çox  əhəmiyyətlidir.  Belə  tədbir  zamanı  yazıçının 

portretindən  istifadə  olunması,  kitablarından  ibarət  sərginin 

qurulması  vacibdir.  Ədəbi-bədii  gecənin  keçirildiyi  zalda 

Çukovskinin  qəhrəmanlarının  obrazında  olan  oyuncaqların 

sərgisini də qurmaq olar. 

I Aparıcı: Hörmətli tədbir iştirakçıları! Bu gün sizlərlə, 

məşhur uşaq  yazıçısı Korney Çukovskinin  135 illik  yubileyini 

qeyd  etmək  üçün  bura  toplaşmışıq.  Balacalara,  eyni  zamanda 

böyüklərə  nağıllar  dünyasının  qapılarını  açan  bu  xeyirxah 

nağılçının əsərləri hər zaman sevə-sevə oxunur və oxunacaqdır. 

II  Aparıcı:  Korney  Çukovskinin  əsərlərini  mütaliə 

etmək  hər  zaman  əsl  bayramdır.  Onlar  uşaqların  ilk  dostları, 

böyüdükdən sonra da unutmayacaqları sevimli qəhrəmanlarıdır. 

Korney Çukovskinin adı onun balaca oxucularının qəlbində hər 

zaman işıqlı, xeyirxah  xatirələr oyadacaqdır. 

I  Aparıcı:  Korney  Çukovski  1882-ci  il  martın  31-də 

Peterburqda  anadan  olmuşdur.  Uşaqlığı  Odessa  şəhərində  çox 

çətin, məhrumiyyətlər içində keçən gələcək yazıçı normal təhsil 

ala  bilməmiş,  lakin  öz  əməksevərliyi  və  öyrənməyə  böyük 




10 

 

həvəsi nəticəsində müstəqil şəkildə savad almış və ingilis dilini 



də öyrənmişdir. Kitablara dərin məhəbbətlə  bağlı olan Korney 

Çukovski özü də gənc yaşlarından yazmağa həvəs göstərmişdir. 

Yerli “Odessa xəbərləri” qəzeti üçün məqalələr yazan Çukovski 

yazıçı olmağı qəti şəkildə qarşısına məqsəd qoyaraq Peterburqa 

gəlir və burada ədəbi ictimaiyyətlə sıx əlaqələr qurur. Tezliklə 

nəşriyyatda  uşaq  şöbəsinə  rəhbərlik  etməyə  başlayan  Korney 

Çukovski sırf təsadüf nəticəsində özü də uşaqlar üçün yazmağa 

başlayır. 



II  Aparıcı:  Ömrünün  67  ilini  ədəbiyyata  həsr  edən 

Korney Çukovskinin bəzi nağıllarının artıq bir əsrə qədər yaşı 

var. Bu əsərləri nə zamansa uşaq vaxtı oxuyanlar indi onları öz 

nəvələrinə oxuyurlar. 

Korney Çukovski “Timsah” nağılı ilə uşaq ədəbiyyatına 

qədəm qoyur. Bu nağılın yaranması da sırf təsadüf nəticəsində 

baş  verir.  Lakin  1917-ci  il  inqilabından  sonra  Çukovski  artıq 

ədəbi tənqid sahəsində istədiyi kimi sözünü deyə bilmirdi. Belə 

ki,  onun  azad  qələmi  yeni  reallıqların  diqtəsinə  uyğunlaşmaq 

istəmirdi.  Qeyri-səmimi  tərzdə  yazmaq  isə  yazıçıya  yad  idi. 

Odur  ki,  Çukovski  müəyyən  qədər  də  məcburiyyətdən  uşaq 

yazarı olur.  



I  Aparıcı:  Lakin  Korney  Çukovskinin  uşaqlar  üçün 

yazdığı  şeir  və  nağılları  da  inqilabi  əhval-ruhiyyəni  əks 

etdirmədiyi,  sovet  pedaqogikasının  prinsiplərinə  uyğun 

gəlmədiyi üçün hər tərəfdən tənqid atəşinə tutulurdu. Bu əsərləri 

ziyanlı hesab edirdilər. Yazıçı qısa müddət ərzində bir-birininn 

ardınca  özünün  ən  məşhur  uşaq  əsərlərini  -“Əlüzyuyan”, 

“Qorxunc  tarakan”,  “Telefon”,  “Fedoranın  dərdi”,“Möcüzə-

ağac”, 


“Barmaley”, 

“Aybolit”, 

“Oğurlanmış 

günəş”, 


“Bibiqonun macəraları” və s. – qələmə alır.   


11 

 

Korney  Çukovski  eyni  zamanda  bir  neçə  povestin  də 



müəllifidir.  Bu  povestlərdən  ən  məşhurları  “Günəşli”  və 

“Gümüş herb”dir.  



II  Aparıcı:  Korney  Çukovskinin  uşaqlarla  dostluğu 

yarım əsrdən çox davam etmişdir. Özü də dörd uşaq atası olan 

yazıçını uşaqlarla daimi canlı ünsiyyət olmadan təsəvvür etmək 

mümkün  deyil.  Uşaq  psixikası  ilə  də  yaxından  maraqlanan 

Çukovski  uşaqları,  onların  sözlərdən  necə  istifadə  etməsini 

müşahidə  etmiş  və  bu  müşahidələri  “İkidən  beşə  kimi”  adlı 

kitabında toplamışdır. Bu kitabın  meydana  gəlməsi  də təsadüf 

üzündən  baş  vermişdir.  Belə  ki,  həmin  vaxt  yazıçı  dənizin 

sahilində  şəhərkənarı  evində  yaşayırdı.  Onun  pəncərəsinin 

altında çoxlu sayda uşaqlar analarının, nənələrinin, dayələrinin 

nəzarəti altında oynayırdılar. Sahildə gəzintilər zamanı uşaqların 

öz  qohumları  ilə  söhbətlərinə  şahid  olan  yazıçı  bu  maraqlı, 

qeyri-adi  uşaq  məntiqi  ilə  deyilmiş  ifadələri  toplayaraq  kitab 

halına salır. Kitab, hər dəfə əlavələrlə birgə 21 dəfə təkrar nəşr 

olunmuşdur.  

I Aparıcı:  Uzun illər həm  də  bədii tərcümə  ilə  məşğul 

olan  Korney  Çukovski  Mark  Tven,  Redyard  Kiplinq,  Oskar 

Uayld, O.Henri və s. kimi məşhur yazarların əsərlərini rus dilinə 

tərcümə etmişdir.  

Nikolay  Alekseyeviç  Nekrasovla  yanaşı,  Aleksandr 

Blok, Anna Axmatova, Anton Çexov və digər şair və yazıçılar 

haqqında  da  elmi  əsərlərin  müəllifi  olan  Korney  Çukovski 

Oksford  Universitetinin  fəxri  ədəbiyyat  doktoru,  Lenin 

mükafatının və bir çox digər mükafatların laureatıdır.  

Onun  əsərlərinin  qəhrəmanlarına  elə  yazıçının  öz 

sağlığında abidələr qoyulmuşdur. Bu əsərlər dəfələrlə cizgi filmi 

kimi ekranlaşdırılmışdır.  



II  Aparıcı:  İstedadlı  yazıçı,  ədədi  tənqidçi,  tərcüməçi, 

milyonlarla  uşağın  sevimli  Korney  babası  Korney  Çukovski 




12 

 

özünün Peredelkinodakı evində uşaqlar üçün “Salam, yay!” və 



“Əlvida, yay!” adlı görüşlər təşkil edirdi, bura məşhur insanlar 

dəvət olunurdu və sonda tonqal kənarında nəğmələr oxunurdu. 

Uşaqları çox sevən yazıçı özü də uşaqlar tərəfindən çox sevilirdi. 

I Aparıcı: Korney Çukovski 1969-cu il oktyabrın 28-də 

hepatit  xəstəliyindən  dünyasını  dəyişir.  Yazıçıya  heç  də  xoş 

münasibət  bəsləməyən  sovet  məmurları  bu  haqda  qəzetlərdə 

məlumat  verilməsinə  imkan  vermir  və  dəfnin  mümkün  qədər 

sakit,  insanların  xəbəri  olmadan,  səs-küysüz    keçirilməsinə 

çalışırlar.  Belə  də  olur,  çıxışlara,  zalda  oturulmasına  imkan 

verilmədən  yazıçını  tez-tələsik  elə  Peredelkinoda  dəfn  edirlər. 

Lakin  bununla  Çukovskini  onu  sevən  milyonların  qəlbindən 

çıxarmaq mümkün olmur. Onun əsərləri və işıqlı xatirəsi əbədi 

olaraq insanların qəlbində özünə yer etmişdir.  

Kitabxanada Korney Çukovskinin nağılları ilə bağlı sual-

cavab  gecəsinin  keçirilməsi  məqsədəuyğundur.  Sual-cavab 

gecəsinin nümunəsini təqdim edirik.  

Kitabxanaçı:  Moskva  yaxınlığında,  Peredelkino 

qəsəbəsində,  çox  da  böyük  olmayan  evdə  uzun  illər 

hündürboylu, çal saçlı və ölkənin bütün uşaqlarının tanıdığı bir 

insan  yaşayırdı.  O,  bir  çox  məşhur  nağıl  qəhrəmanlarının 

yaradıcısı idi. Bu gözəl insanın adı Korney Çukovski idi. Bəs siz 

onun əsl adının nə olduğunu bilirsinizmi?  



I Oxucu: Nikolay Vasilyeviç Korneyçukov. 

Kitabxanaçı:  O,  hər  səhər  tezdən,  günəş  doğarkən 

yuxudan  durar  və  işə  başlayardı.  Yazda  və  yayda  bostanda  və 

evin  qarşısındakı  çiçək  bağçasında  işləyər,  qışda  yoldakı  qarı 

təmizləyərdi.  Bir  neçə  saat  işləyəndən  sonra  gəzintiyə  çıxardı. 

O,  çox  yüngül  və  iti  yerişə  malik  idi.  Bəzən  də  uşaqlarla 

yarışardı. O, məhz belə uşaqlar üçün də nağıllar yazırdı. İndi siz 

deyin,  Korney  Çukovski  neçənci  ildə  və  harada  anadan 

olmuşdur? 




13 

 

II  Oxucu:  Korney  Çukovski  1882-ci  il  martın  29-da 

Peterburqda anadan olmuşdur.  

Kitabxanaçı:  Korney  Çukovskinin  hansı  nağıllarını 

tanıyırsınız?  



I  Oxucu:  “Əlüzyuyan”,  “Qorxunc  tarakan”,  “Milçək-

vizilçək”, “Barmaley”, “Fedoranın dərdi”, “Aybolit”, “Telefon”, 

“Oğurlanmış günəş”. 

Kitabxanaçı: Korney  Çukovskinin  əsərlərində  çox 

zaman heyvanlar əsas obrazlar kimi çıxış edirlər. Ən çox Timsah 

əsas qəhrəman olur. Yadınıza sala bilərsinizmi, hansı nağıllarda 

bu personaj iştirak edir?  



I  iştirakçı:  “Timsah”,  “Əlüzyuyan”  (Tavriya  bağında 

uşaqları  ilə  gəzərkən),  “Barmaley”  (Timsah  qulduru  udur), 

“Qorxunc tarakan” (Timsah qorxduğundan qurbağanı udur) və 

s. 


Kitabxanaçı: Siz necə hesab edirsiniz, Əlüzyuyan pinti 

oğlanın düşmənidir, yoxsa yox? 



II iştirakçı: Əlüzyuyan düşmən deyil, əksinə, o oğlana 

pis vərdişlərindən qurtulmaqda kömək edir. 



Kitabxanaçı: 

Əlüzyuyan 

harada 

çimməyə, 



təmizlənməyə çağırırdı? 

I  iştirakçı:  “Çəlləkdə,  təknədə,  ləyəndə,  çayda, 

okeanda”. 



Kitabxanaçı: Çukovskinin hansı nağılında əsas personaj 

kimi səsin göndərilməsi və qəbul olunması üçün olan cihaz çıxış 

edir? 

II iştirakçı: “Telefon”. 

Kitabxanaçı:  “Qorxunc  tarakan”  nağılındakı  tarakan 

hansı mənfi xüsusiyyətlərə malikdir? 



I iştirakçı: Tarakan şəri, zorakılığı təcəssüm etdirir.  


14 

 

Kitabxanaçı: Milçək-vizilçək eyni adlı poemada hansı 

bayramı qeyd edir? Aşağıdakı variantlardan doğru olanı seçin: 

a) yeni il; b) ad günü; c) 8 mart. 



II iştirakçı: Ad günü. 

Kitabxanaçı: 

Uşaqlar, 

necə 

hesab 


edirsiniz, 

Çukovskinin  hər  bir  nağılının  əsasında  hansı  ortaq  ideya 

dayanır?  

I  iştirakçı:  Xeyir  və  şərin  mübarizəsi,  xeyirin  şər 

üzərində qələbəsi. 



Kitabxanaçı:  “Oğurlanmış  günəş”  nağılında  Timsah 

hansı nəhəng əşyanı oğurlayır? 



II iştirakçı: Timsah “səmadakı günəşi udur”. 

Kitabxanaçı:  Doktor  Aybolit  xəstələri  müalicə  etmək 

üçün  hansı  qitəyə  gedir?  Cavab  variantlarından  doğru  olanını 

seçin: a) Amerika; b) Asiya; c) Afrika. 

I iştirakçı: Afrika. 

Kitabxanaçı: 

“Qorxunc 

tarakan” 

nağılında 

ağcaqanadlar hansı kürəcik üzərində uçurlar? 

 

I iştirakçı: Hava kürəciyi. 

 

Kitabxanaçı: Hansı qəhrəman qorxunc cani olur, lakin 

sonradan islah olunaraq tərbiyə olunur? 



II iştirakçı: Barmaley. 

Kitabxanaçı: Doktor Aybolit xəstə heyvanları Afrikada 

nəyə qonaq edirdi? 



I iştirakçı: Qoqol-moqola. 

Kiabxanaçı:  Doktor  Aybolitin  Afrikaya  gedib 

çıxmasına kimlər kömək edirlər? 



II iştirakçı: Canavarlar, balina və qartallar. 

Kitabxanaçı:  İndi  isə  mən  sizə  bu  nağıl  qəhrəmanları 

adlarının hansı  personajlara aid  olduğunu soruşacağam,  siz də 

onları tapmağa çalışın. Aybolit? 

I iştirakçı: Doktor. 



15 

 

Kitabxanaçı: Barmaley? 



II iştirakçı: Quldur. 

Kitabxanaçı: Fedora? 

I iştirakçı: Nənə. 

Kitabxanaçı: Karakula? 

II iştirakçı: Akula. 

Kitabxanaçı: Totoşka, Kokoşka. 

II iştirakçı: Balaca timsahlar. 

Kitabxanaçı: Milçək-vizilçək? 

I iştirakçı: Milçək. 

Kitabxanaçı: Barabek? 

II iştirakçı: Qarınqulu. 

Kitabxanaçı: Kürən, bığlı nəhəng? 

I iştirakçı: Tarakan.  

Kitabxanaçı: Korney Çukovskinin hansı əsərində qab-

qacaq öz sahibəsini tərbiyə edir? 



II İştirakçı: “Fedoranın dərdi”. 

Kitabxanaçı: Korney Çukovskinin hansı nağılının əsas 

devizi belədir: “Təmizlik – sağlamlığın rəhnidir”? 



I iştirakçı: “Əlüzyuyan”. 

Kitabxanaçı:  “Telefon”  nağılında  qaloşlar  Timsaha 

nəyə  görə  lazım  idi?  Variantlardan  doğru  olanını  seçin:  a) 

çəməndə  gəzmək;  b)  şam  yeməyində  yemək;  c)  ad  günündə 

begemota hədiyyə etmək üçün. 



II iştirakçı: Şam yeməyində yemək üçün. 

 

              Kitabxanada aşağı sinif şagirdlərinin iştirakı ilə Korney 



Çukovskinin  “Əlüzyuyan”  şeirini  səhnələşdirmək  olar.  Bunun 

üçün  iştirakçı  uşaqları  şeirdəki  obrazların  qiyafəsində 

geyindirmək  çox  məqsədəuyğun  olardı.  Daha  sonra  şeir 

uşaqların ifasında təqdim olunur. 

             



16 

 

Çarpayım yırğalandı, 



yorğanım yorğalandı, 

döşəyim havalandı,  

balıncım da atıldı. 

uçanlara, qaçanlara qatıldı... 

Əl atdım mən lampaya, 

üz qoydu o qapıya, 

dürtdü özün sobaya.. 

Kitabı yada saldım, 

yenə məəttəl qaldım. 

Mindi o cin atına, 

düşdü kətil altına 

Hirsimdən yandı içim, 

istədim bir çay içim, 

samovara yanaşdım, 

o qaçdıqca mən qaçdım. 

Bu nə işdir ay aman

hərlənir hər şey, inan. 

nə baş verib nagəhan, 

halım yamandı, yaman. 

Ütü çəkmə dalınca, 

qoşuldular balınca. 

Balınc səs-küy salınca, 

maşa döndü qılınca, 

məni saldı girincə. 

Qab-qacaq oynaqlaşır, 

kəllə-mayallaq aşır... 

Elə bu vaxt o yandan, 

göründü əlüzyuyan. 

O, axsaya-axsaya 

gəlib məni haqladı. 

başını yırğaladı: 



17 

 

“Ay tənbəl, pinti uşaq, 



gör nə kökə düşmüsən! 

Bir üst-başına bax, 

hansı cəngə düşmüsən? 

Sir-sifətin bulanmış, 

cin-şəyatin yalanmış. 

Boynunda çəkmə yağı, 

burnunda da mürəkkəb. 

Əlin kömürsayağı, 

yanağın ləkə-ləkə! 

İş o yerə çatıb ki, 

corabların, şalvarın 

tamam kirə batıb ki... 

Axı, sübh açılanda, 

yuyunur lap siçan da

pişik də, pıspısa da., 

çəməndə gül-çiçək də, 

cücü-mücü, böcək də. 

Bir sən kirli qalmısan, 

utanıb qızarmırsan? 

Mənə də əlahəzrət 

Əlüzyuyan deyərlər! 

Bütün əlüzyuyanlar, 

Baş komandan deyərlər! 

Bilirsənmi, mən kiməm? 

Pintilərə qəniməm! 

Bir ayaq tappıldatsam, 

əlimi şappıldatsam, 

əsgərlərim axışar, 

ətrafıma yığışar. 

Sabunlayar, kisələr, 

sürtər, yonar, rəndələr. 



18 

 

Sənin o tərs başına, 



isti suyu əndərər!” 

Mis teşti döyəclədi, 

“ərənlər”in səslədi; 

Başıma su töküldü, 

“moçalka”lar cumuşdu, 

mənim ətim töküldü. 

Əlüzyuyan demişdi: 

“Yuyundurun bir bunu, 

kisələyin tənbəli! 

Çağır  gəlsin  sabunu, 

Çimməlidir, çimməli!” 

Sabun gəldi, nə gəldi, 

başımda köpükləndi, 

saçlarımla tutaşdı, 

çirkab ilə qapışdı. 

“Moçalka” dəli kimi, 

sürtür, didir dərimi. 

Yaxa qurtarıb ondan, 

küçəyə qaçdım, bir an. 

əkildim bağa sarı, 

aşıb keçdim hasarı. 

O da lərzəyə gəldi, 

hədələyib, dikəldi. 

Bir də gördüm qarşıma, 

yeriyir Timsah baba! 

Yanında bir ikicə 

dıqqılı timsah bala. 

“Moçalka”nı nə tutdu, 

“Hop” eləyib də uddu! 

Sonra bir nərə çəkdi, 

məni məşhərə çəkdi: 



19 

 

Düşmüsən gör nə hala! 



Di tez qayıt, qaç evə! 

Əl-üzünü yu, bala, 

Başına əlac elə! 

Yoxsa bir toy tutaram, 

tapdayaram, udaram”. 

Qorxudan 

götürüldüm, 

evimizə birbaşa. 

Əlüzyuyana dedim: 

“Ay baba, gəl barışaq! 

Hanı sabun? 

Gəl görək, 

təmiz olsun 

əl gərək. 

Ləkələri sil, canım, 

kirdən qurtarsın canım. 

Ağart  mənim üzümü, 

yerə salma sözümü!” 

Bir də gördüm, şalvarım, 

ayağıma sarıldı. 

Ləzzətli qoğal, kökə, 

məni görcək saraldı. 

Dürmək, başıma xeyir, 

“məni nuş elə!”, deyir. 

Kitablarım, dəftərim, 

mənə təzim etdilər. 

“Hesab”, “Əlifba”, filan 

Durub yallı getdilər. 

Bu zaman Əlüzyuyan

Yəni ki, Baş komandan; 

kisənin, şotkaların, 

sabunların rəisi 




20 

 

(yəqin soyumuş hirsi) 



maç elədi üzümdən 

“Bax, bu başqa məsələ! 

Çıxma daha sözümdən! 

Ay mənim  pinti balam! 

Razıyam indi, balam! 

Əl-üzü yumaq gərək. 

Olaq üzüağ gərək. 

Təmizkarlar var olsun! 

pintilərə ar olsun!” 

Yaşasın əlüzyuyan! 

Mərhəba sənə, baba! 

Mərhəba, ay məhrəba, 

Kisə, sabun, diş tozu! 

Ləyən olsun, tas olsun, 

Yuyunmasaq, uşaqlar, 

Hamam küsər, duş ağlar. 

Vanna, ya hamam olsun, 

Hər saat tamam olsun, 

Hər yerdə, hər məkanda,  

Sulara salam olsun!” 

 

 

Kitabxanada Korney Çukovskinin əsərləri əsasında rəsm 



müsabiqəsinin  keçirilməsi  də  məqsədə  müvafiqdir.  Müsabiqə 

iştirakçıları  müəyyən  olunmuş  vaxtda  çəkdikləri  rəsmləri 

kitabxanaya  təqdim  edirlər.  Qalib  gəlmiş  iştirakçılara 

həvəsləndirici  mükafatlar  təqdim  olunur.  Rəsm  müsabiqəsi  ilə 

yanaşı  bacarıqlı,  əl  qabiliyyəti  olan  uşaqlar  arasında  Korney 

Çukovskinin  əsərlərinin  qəhrəmanlarının  oyuncaq,  fiqur  və  s. 

şəklində hazırlanması sahəsində də müsabiqə təşkil etmək olar.  

 

 




21 

 

Ədəbiyyat siyahısı 

 

Azərbaycan dilində 



 

Çukovski,  K.İ.  Seçilmiş  əsərləri  /  rus  dil.  tərc.  ed.  T.Elçin, 

Ə.Şükürlü.  -  Bakı  :  Şərq-Qərb,  2007.  -  160  s.  -  (Dünya  Uşaq 

Ədəbiyyatı). 

 

   



 

Rus dilində 

 

Чуковский, К.И. Айболит ; Мойдодыр и другие сказки.  - 

М. : Оникс 21 век, 2004. - 176 с. 



Чуковский,  К.И.  Федорино  горе.  -  Ростов  н/Д  :  Проф-

Пресс, 2003. - 8 с. 



Чуковский,  К.И.  Стихотворения.  -  СПб  :  Академический 

проект, 2002. - 500 с. 



Чуковский,  К.И.  Телефон.  -  М.  :  Оникс,  2007.  -  47  с. 

Чуковский,  К.И.  Муха-цокотуха  :  Сказки  и  стихи.  -  М.  : 

АСТ ; М. : Астрель. - 2002. - 62 с. 



Чуковский, К.И. Детям : Сказки, стихи, песенки. - М. АСТ 

; М. : Астрель. -  Минск : Харвест, 2007. - 247 с. 



Чуковский, К.И.  Мойдодыр и другие сказки : Избранное. 

- Тула : Родничок ; М. : АСТ ; М. : Астрель, 2007. - 125 с.  



Чуковский, К.И. Сказки Корнея Чуковского. - М. : АСТ ; 

М. : Астрель, 2006. - 110 с. 



Чуковский, К.И. Стихи : стихи и загадки. - М. : АСТ ; М. : 

Астрель, 2006. - 29 с. 



Чуковский, К.И. Мойдодыр. Федорино горе. Чудо-дерево : 

Сказки в стихах. - М. : Оникс, 2006. - 63 с. 



Чуковский, К.И. Любимые сказки и стихи. - М. : АСТ ; М. 

: Астрель, 2006. - 159 с. 




22 

 

Чуковский,  К.И.  Сказки.  -  М.  Астрель  ;  М.  :  Астрель.  - 

2007. - 174 с. 

Чуковский, К.И. Приключения Бибигона : Сказки, стихи, 

загадки. - М. : Махаон, 2008. - 109 с. 



Чуковский,  К.И.  Доктор  Айболит.  Джек-победитель 

великанов. - М. : Махаон, 2007. -125 с. 



Чуковский, К.И. Елка : стихи. - Ростов н/Д : Проф-Пресс, 

2003. - 10 с. 



Чуковский, К.И. Лучший подарок : Стихи и загадки. - М. : 

Астрель, 2007. - 25 с. 



Чуковский, К.И. Мойдодыр и другие любимые мультики : 

Сказки. - М. : Астрель. - 2008. - 72 с. 



Чуковский,  К.И.  Тараканище  :  Сказки,  стихи,  песенки  и 

загадки. - М. : АСТ ; М. : Астрель. - 2002. - 224 с. 



Чуковский, К.И. Бармалей : Сказки. - М. : Астрель, 2000. - 

61 с. 


Чуковский, К.И. Краденое солнце : сказки в стихах. - М. : 

Оникс, 2007. - 64 с. 



Чуковский,  К.И.  У  меня  зазвонил  телефон…  :  стихи  для 

детей. - М. : Самовар, 2009. - 113 с.  



Чуковский,  К.И.  Все  самые  лучшие  сказки.  -  Тула  : 

Родничок ; М. : Астрель, 2011. - 125 с. 



Чуковский, К.И. Ежики смеются : Для чтения родителями 

детям.  -  Ростов  н/Д  :  Проф-Пресс,  2013.  -  8  с.  -  (Читаем 

детям : читаем малышам). 

Чуковский, К.И. Закаляка и другие стихи. - М. : Эгмонт-

Россия ЛТД, 2010. - 48 с. 



Чуковский, К.И. Мойдодыр : Открой книжку - и странички 

заговорят!  :  Книжка-игрушка  со  звуком  для  чтения 

взрослыми детям. -          bb М. : Азбукварик Групп, 2007. - 

16 с.- (Говорящие сказки). 

 



23 

 

 



 

Uşaq dünyasının xeyirxah sehrbazı – 

Korney Çukovski 

 

 

(metodik vəsait)

 

 

 

 

 

Ünvan:AZ-1022 Bakı şəh.,S.Vurğun küç.88; 

E-mail: childlibbaku@yahoo.com 

URL:www.clb.az 

 

 

 

F.Köçərli adına Respublika 

Uşaq Kitabxanasında 

çap olunmuşdur. 

Sifariş: 26 

Çapa imzalanmışdır:08.04.2017 

 Tirajı:100 

Pulsuz 


 

 

 

 

 



 

Yüklə 146,37 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə